سفر شاهزاده عربستان به پاکستان با هدف دفاعی - هسته ای

           به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، موسسه واشنگتن در مطلبی با عنوان «سفر شاهزاده محمد به پاکستان» ، به قلم سیمون هندرسون مدیر برنامه سیاست انرژی در موسسه واشنگتن، نوشت، جانشین ولیعهد سعودی احتمالا در سفر غیرمنتظره خود به پاکستان خواستار مداخله  این کشور در یمن شده است و با توجه به این که وی  به شکل خاص از قدرت های منطقه هراس دارد، خواستار دسترسی به تسلیحات هسته ای پاکستان شده است .   

 محمد بن سلمان معاون ولیعهد عربستان، در مسیر سفر خود به چین و ژاپن، توقف سه ساعته غیرمنتظره ای ! در اسلام آباد داشت. سفر آسیایی پسر ملک سلمان، به عنوان تلاشی برای تقویت روابط اقتصادی با دو وارد کننده مهم نفت سعودی، اعلام شد. 

محمد بن سلمان، معمار طرح «چشم انداز 2030» برای توسعه سعودی، در نشست اقتصادی گروه بیست در هانگژو چین که در چهارم و پنجم سپتامبر برگزار می شود، کشورش را نمایندگی خواهند کرد.

         پاکستان مقصد مناسبی در این برنامه سفر نیست؛ اگر تصمیمات برگرفته از انگیزه های اقتصادی بودند، هند توفقگاه منطقی تری به نظر می رسید. از این رو، منطقی است که به علل دیگری برای این دیدار فکر کنیم  و موضوعات دفاعی -که برخی از آنها به شکل بالقوه برای واشنگتن نگران کننده اند- محتمل ترین علل به نظر می رسند. 

بر اساس آنچه در خبرگزاری رسمی سعودی نقل شده، در گفت و گوها بین محمد بن سلمان و نواز شریف نخست وزیر پاکستان، وزیر دفاع پاکستان و فرمانده کل ارتش این کشور نیز -با دستورکار تمرکز بر «روابط دوجانبه» و یافتن «راه های توسعه بیشتر این روابط در حوزه های مختلف»- حضور داشتند. گرچه این «حوزه ها» مشخصا معرفی نشدند، از محمد سلمان -که وزیر دفاع کشور نیز هست-  نقل شد که این دیدار «از  عمق  روابط راهبردی بین دو ملت حکایت داشت.»

       یک جنبه از این روابط راهبردی که ریاض در خصوص آن، خواستار مشارکت بیشتر پاکستان است، مداخله فعلی در یمن است، و این موضوع ممکن است با توجه به بن بست موجود در مناقشه نیابتی عربستان با ایران، مجددا مطرح شده باشد. اسلام آباد تا کنون از اعزام نیروی زمینی به آن کشور، خودداری کرده است. 

این در حالی است که مقامات پاکستانی همچنین در ماه های اخیر، به تلاش ریاض برای جذب کردن آنها در آنچه اصطلاحا «ائتلاف ضد تروریسم» منطقه ای خوانده می شود، تمایل نشان نداده اند. 

در عین حال پاکستان، علاوه بر امضای یک توافق همکاری نظامی دوجانبه  در ماه ژانویه -که جزئیات آن هنوز مطرح نشده است-  و متعهد شدن به اینکه اگر تمامیت ارضی عربستان تهدید شود، علیه آن وارد عمل می شود، به صراحت از این ابتکار عمل آخر حمایت کرده است. بر این اساس، توافق هسته ای بین دو کشور که علنا هرگز تایید نشده اما اغلب به آن اشاره می شود -توافقی که بر اساس آن عربستان سعودی ممکن است بتواند در زمان بحران تسلیحات هسته ای از پاکستان قرض بگیرد- ممکن است در طول این دیدار، مجددا مطرح شده باشد.  

گمان می رود در کنار لیبی، عربستان سعودی، از اولین حامیان مالی توسعه تسلیحات هسته ای پاکستان است که در دهه هزار و نهصد و هفتاد آغاز شد.   در سال هزار و نهصد و نود و نه، شاهزاده سلطان، وزیر دفاع وقت، به عنوان میهمان شریف که در آن زمان نیز نخست وزیر بود، از نیروگاه غنی سازی اورانیوم درکویته پاکستان بازدید کرد. اگر پاکستان موافقت کرده باشد در زمان بحران، موشک های مجهز به کلاهک هسته ای را در عربستان سعودی مستقر کند یا به شکل دیگری بازدارندگی هسته ای را در منطقه برای این کشور تامین کند، این امر، احتمالا بیشتر یک توافق شفاهی مبهم است تا توافقی مکتوب و رسمی.

         با این حال، تایید مجدد این تفاهم نیز به سفرهای ادواری مقامات بلندپایه نیاز دارد. محمد بن سلمان ژانویه امسال به پاکستان سفر کرد، این در حالیست که شریف نیز امسال، چندبار به عربستان سفر کرده و در برخی موارد، فرمانده کل ارتش نیز همراه او بوده که به این ترتیب فرصتی مناسب برای بحث درباره این موضوع فراهم شده است.

شایان ذکر است وضع جسمی شریف و مسائل خانوادگی او -مشخصا جراحی قلب او در ماه مه و افشاگری ها درباره اینکه بر اساس رسوایی موسوم به «اوراق پاناما»، برخی از خویشاوندان او حساب های بانکی مشکوک داشتند- ممکن است او را به کناره گیری وادار کند.

 زرادخانه هسته ای پاکستان، ظاهرا تحت کنترل مسئولان غیرنظامی است، اما ارتش اختیار عملی این تسلیحات را در دست دارد و در سیاست کشور، تعیین کننده است. 

        اقدام ریاض را در پیگیری همکاری دفاعی توسعه یافته  با پاکستان و شاید حتی گزینه های هسته ای، به شکل کلی تر باید درتلاش مستمر عربستان برای ایفای نقش بیشتر در رویدادهای منطقه است. 

این کشور، تنها عضو عرب گروه بیست است و این واقعیت که محمد سلمان که تازه سی و یک ساله شده است -  نه اعضای پیر خانواده سلطنتی مانند ملک سلمان یا محمد بن نایف ولیعهد- هیئتی را در نشست هانگژو سرپرستی می کند، صرفا بازتاب چهره بین المللی جدید ریاض است.