همکاری روسیه با ایران در سوریه آزمونی برای مسکو

در حالی که برخی سیاستمداران و کارشناسان سیاسی از رقابت ایران و روسیه در زمین سوریه خبر می دهند، به گزارش فرانس پرس رئیسان جمهوری دو کشور  در دیدار روز سه شنبه خود موضعی واحد در قبال بحران سوریه اتخاذ کردند. 

بر اساس این گزارش، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در پایان دیدار سه ساعته با همتای ایرانی خود در کاخ کرملین، گفت: «ما می توانیم با اطمینان بگوییم که روابط روسیه و ایران واقعا دوستانه و احترام آمیز است».  پوتین در ادامه تاکید کرد دولت های ما تمام توان خود را به کار می بندند تا روابط دوجانبه و چند وجهی میان دو کشور تقویت شده و این هدف دنبال شود که همکاری های دو جانبه بیش از پیش به سمت مشارکتی راهبردی پیش برود. 

تاکید رئیسان جمهوری ایران و روسیه بر موضع واحد در قبال سوریه در حالی است که در هفته های اخیر برخی محافل سیاسی و رسانه ای در تلاشند با تردیدافکنی در ادامه همکاری های تهران/ مسکو در مبارزه با تروریسم وافراط گرایی در سوریه، هدف های متفاوتی را برای دو کشور در این همکاری مشترک تعریف نمایند که این هدف ها می تواند روند همکاری های دوطرف را به نقطه پایان برساند. 

این محافل سیاسی و رسانه ای مدعی هستند مسکو با هدف قرار دادن نیروهای مقاومت در خاک سوریه توسط رژیم صهیونیستی موافق بوده و در مورد سرنوشت بشار اسد با تهران همسو نیست و برای گرفتن امتیاز از غرب و کاستن ازتحریم ها از امتیاز سوریه استفاده خواهد کرد و اکنون هم که جایگاه بشار اسد در سوریه تقویت شده به دنبال رقابت با تهران و افزایش نفوذ خود در این کشور است.

اما تاکید روحانی و پوتین بر ادامه همکاری در مبارزه با تروریسم و افراط گرایی و حمایت از دولت قانونی، استقلال و تمامیت ارضی سوریه و حل دیپلماتیک بحران بر اساس اصول مطرح شده در قطعنامه 2254 شورای امنیت که در آن برحق مردم سوریه برای تعیین سرنوشت خود تاکید شده است، نشان داد فضاسازی های منفی بر همکاری های راهبردی میان مسکو- تهران بی تاثیر است و دو طرف در مسیر روابط راهبردی بلند مدت از جمله در مورد سوریه حرکت می کنند. 

علاوه بر این بسیاری از کارشناسان زمینه های همکاری تهران/ مسکو را فراتر از سوریه دانسته و به چالش ها و منافع مشترک دو کشور و ضرورت راهبردی شدن روابط دو طرف و تاثیر مثبت همکاری ها بر امنیت و صلح و ثبات منطقه ای از آسیای میانه گرفته تا قفقاز، غرب آسیا، و منطقه خلیج فارس اشاره می کنند و البته عملکرد روسیه در سوریه می تواند آزمونی برای راهبردی شدن این روابط باشد. 

از سویی با وجود به قدرت رسیدن ترامپ در امریکا و تمایل اعلام شده از سوی وی برای نزدیکی به روسیه، هیچ نشانه ای از کاهش در تنش روسیه با غرب به چشم نمی خورد و موانع داخلی در امریکا و  موضع سخت گیرانه ترامپ در قبال الحاق کریمه به روسیه، سایه سنگینی بر روابط دو طرف انداخته است. گسترش ناتو و استقرار سپر موشکی امریکا در نزدیکی مرزهای روسیه نیز از مواردی است که این ضرورت را برای  روسیه ایجاد می کند که برای ایجاد توازن در مقابل امریکا، بیش از پیش به سوی راهبردی کردن روابط با ایران به عنوان رکن اصلی خاورمیانه توجه داشته باشد.

به این موارد باید به تجربه روسیه در قبال عقب نشینی از در مصر به نفع امریکا  نیز اشاره کرد. به نظر می رسد با توجه به اهمیت راهبردی بودن روابط با ایران برای روسیه است که مارتین ایندیک نائب رئیس موسسه بروکینگز آمریکا با حضور در کمیته روابط خارجی مجلس سنای این کشور اذعان می کند که  منافع روس ها و ایرانی ها در سوریه در قالب هدف مشترک برای حفظ رژیم اسد، همپوشانی دارد. وی می افزاید تلاش امریکا برای کاهش نفوذ ایران در سوریه از طریق روسیه محدودیت های شدیدی دارد. روسیه برای روابط با آمریکا هم که شده باشد، به منظور تضعیف نفوذ خود در سوریه همکاری نخواهد کرد. این کشور چنین کاری را در دهه هزار و نهصد و هفتاد کرد که منجر به از دست دادن نفوذ این کشور در مصر شد. روسیه این اشتباه را تکرار نخواهد کرد. 

مارتین ایندیک می افزاید: این ایده که روسیه ایران را وادار به ترک خاک سوریه خواهد کرد یک خیال پردازی خطرناک است. این ایده که ما باید برای چنین خیال پردازی تحریم های روسیه در ماجرای اوکراین را بر داریم به مثابه ی یک سوء اقدام راهبردی است، چون این اقدام روی همپیمانان ما در اروپا به خصوص شرق اروپا تاثیر خواهد داشت. البته ایندیک توصیه می کند که ما باید اهداف نسبتا کوچکی را ترسیم کنیم. برای مثال، ما می توانیم به روسیه فشار وارد کنیم که ایران را از دسترسی به تاسیسات بندری در سوریه را محروم کند.

---------------------------------------------

بررسی و تحلیل/ رضا محمدمراد