شبکه های اجتماعی ابزاری در خدمت اقتصاد مقاومتی

مدیریت تقاضا نیازمند سه مرحله است؛ ابتدا باید اطلاعات و آگاهی های لازم در اختیار افراد قرار گیرد(مرحله آگاهی دادن)؛ سپس شرایطی فراهم شود که افراد به بحث و گفتگو درباره اطلاعات بپردازند(مرحله تبدیل گفتمان) و نهایتا این بحث و گفتگوها منجر به تغییر افکار و رفتار افراد گردد(مرحله تغییر رفتار). دولت برای این منظور، از روش های مختلف استفاده می نماید؛ یکی از راههایی که زیاد مورد توجه قرار نگرفته است اما به نظر می رسد روش مناسبی برای سیر فرایند مدیریت تقاضا در شرایط فعلی جامعه است، شبکه های اجتماعی می باشد.

شبکه های اجتماعی؛ ابزاری مناسب در جهت مدیریت تقاضا

شکل گیری شبکه های اجتماعی در سال های اخیر، تاثیر بسیار زیادی بر اقتصاد جهان گذاشته است. این شبکه­ ها با ضریب نفوذ بسیار بالا در حال گسترش هستند و تحقیقات نشان می دهد این ضریب نفوذ در ایران بسیار بالاتر از سایر کشورها است. بر اساس تحقیقات انجام شده بیش از 53درصد از افراد بالاتر از 18 سال در ایران حداقل عضو یک گروه اجتماعی هستند و مردم در ایران نسبت به سایر کشورها زمان بیشتری را در شبکه­ های اجتماعی سپری می ­کنند.

شبکه­ های اجتماعی که بر اساس تعاملات میان افراد شکل گرفته است، بستر لازم برای به اشتراک گذاری اطلاعات، نظر افراد و حتی توصیه محصولات به دیگران را فراهم نموده است. این شبکه­ ها از یک سو هزینه های تبلیغات را به شدت کاهش می ­دهند و از سوی دیگر تاثیرگذاری این تبلیغات را دوچندان می ­نمایند. زیرا در این شبکه­ ها فردی که موضوع و یا محصولی را به دیگران توصیه می کند، دوست او، فرد مورد احترام و مورد قبول وی، بازیگر محبوب او و ... است و طبیعی است که تاثیرگذاری حرف او بیشتر از تبلیغ محصول توسط شرکت باشد.

با توجه به اهمیت شبکه­ های اجتماعی و رشد روزافزون کاربران آنها، استفاده از این شبکه­ ها فرصت مناسبی برای آگاهی دادن، ایجاد زمینه گفتمان و تاثیر بر افکار و رفتار افراد در راستای مدیریت تقاضای مردم برای جلوگیری از مصرف کالای قاچاق و همچنین تشویق به مصرف کالای داخلی بسیار مناسب است.

حال باید چکار کرد؟

- در شرایطی که برخی افراد با ارائه آمارهای صحیح و ناصحیح از اقتصاد، سعی در فضاسازی سیاسی و تحریک احساسات منفی جامعه دارند و تاحدودی نیز به اهداف خود می­ رسند، آیا نمی توان از این شبکه های اجتماعی استفاده نمود و با انتشار اطلاعات موثق درباره قاچاق، به بررسی پیامدهای فرهنگی و اجتماعی آن پرداخت؟ آیا نمی ­توان اطلاعات مناسب درباره آسیب­ های اقتصادی ناشی از قاچاق و یا آمارهای مربوط به مقایسه قاچاق در ایران و سایر کشورها و .... را در اختیار افراد قرار داد و از طریق شبکه­ های اجتماعی زمینه گفتمان و به دنبال آن تغییر رفتار افراد را مهیا ساخت؟

- در شرایطی که شاهد شکل­ گیری کمپین و چالش ­های مختلف (نظیر چالش آب یخ و چالش مانکن) در شبکه های اجتماعی و تبعیت بسیار زیاد مردم از این چالش ها هستیم به طوری که حتی برخی از مردم در تبعیت از این چالش ها از هم پیشی می ­گیرند و اقشار مختلف جامعه اعم ازبازیگران ، دانشجویان و ... از آن تبعیت می­ کنند، آیا نمی­ توان با راه اندازی چالش و کمپین مصرف کالای داخلی و دعوت از بازایگران ، شخصیت ­های محبوب و تاثیر گذار بر مردم، از این شرایط و فرصت استفاده نمود ؟

- در شرایطی که تبلیغ یک شامپو توسط چند بازیگر در شبکه های اجتماعی باعث اقبال بسیار مساعد محصول می­ گردد، آیا توصیه محصولات داخلی توسط بازیگران و افرادی که دنبال کننده (فالور) زیادی دارند و همچنین انتشار عکس های آنها در هنگام استفاده از محصولات داخلی نمی ­تواند بر تمایل مردم به مصرف کالای داخلی تاثیر گذارد؟

کلام آخر

باید توجه داشت که شبکه­ های اجتماعی در شکل ­گیری عقیده عمومی بسیار موثرند زیرا افرادی که در این شبکه ­ها اظهارنظر می ­کنند، به عنوان یک دوست نظر می ­دهند و همین امر باعث جلب اعتماد مخاطبان می­ شود و در اشتیاق فرد به قبول اطلاعات و ایجاد زمینه لازم برای تغییر رفتار آنها بسیار موثر است. با توجه به اینکه از نظر روان شناسی مردم ایران از فرهنگ جمع گرا برخوردارند و تمایل زیادی به تبعیت از جمع دارند، این اثرگذاری در مردم ایران بیشتر خواهد بود و لازم است مسئولین این ابزار مهم را مورد توجه و استفاده بهینه قرار دهند.

پژوهش خبری صدا وسیما// نویسنده مسئول:میترا دانش پرور، عضو هیات علمی دانشگاه