کم شدن سهم داخلی‌ها از اجرای طرح‌های صنعتی با جذب فاینانس خارجی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صداو سیما ؛ در شرایطی که اقتصاد ایران با کمبود منابع مالی روبروست و سرمایه گذاری های مستقیم نیز نتوانسته چندان در این اقتصاد جذب شود اختصاص خطوط اعتباری از جمله فاینانس راهکاری است که برخی شرکای اقتصادی ما از این طریق بنا دارند در عرصه های مختلف صنعت، خدمات، تولید و تجارت ورود کنند.
صنعت برق از جمله صنایعی است که جذابیت های فراوانی را برای طرف های خارجی برای فاینانس کردن طرح ها داشته است و فاینانسرهای خارجی تا حدودی هم توانسته اند از این بازار بومی با داخلی سازی بیش از 90 درصدی اش، کسب سهم کنند.
علیرضا کلاهی، فعال صنعت برق در این باره می گوید: کشورهایی که خطوط اعتباری را ارائه می کنند شروطی را در تفاهم نامه ها می گنجانند معمولاً شرط و شروط اگزیم بانک های خارجی این است که حداقل 51 درصد مبلغ خط اعتباری حتی بیشتر باید از کشور تأمین کننده فاینانس تأمین شود. اولاً خلاف قانون حداکثر استفاده از ساخت داخل است. دوماً در طرح های برق مانند نیروگاه، خط یا پست، 20 تا 30 درصد هزینه های عمرانی و عملیات اجرایی محلی است در عمل 70 تا 80 درصد تجهیزات طرح باید از کشور دهنده خطوط اعتباری تأمین شود آن وقت در رشته ای که 95 درصد توانمندی بومی داریم استفاده از فاینانس خارجی، در عمل به معنی شلیک تیر خلاص به صنعت برق ایران است.
تیر خلاص به صنعتی که بیش از نیم قرن در ایران سابقه دارد و در طرح های انتقال اعم از شبکه و خطوط انتقال ، پست فشار قوی و متوسط و شبکه های توزیع، ساخت انواع کابل های مخابراتی، فیبر نوری، کابل های کنترلی و ابزار دقیق برای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و کابل های قدرت تا ولتاژ 145 کیلو ولت، ساخت انواع توربین ها، کنتورها، تابلوبرق ها در مرز خودکفایی است.
محصولات و خدمات متخصصان صنعت برق ایران فقط به داخل کشور محدود نشده و از سال ها قبل راه خود را به بازارهای صادراتی باز کرده است تا بتواند فعالیت خود را از 25 تا 30 درصد ظرفیت به بیشترین حد ظرفیت ارتقا دهد و فرصت های شغلی بیشتری را برای متقاضیان کار فراهم کند.
پیام باقری، عضو هیئت مدیره فدراسیون صادرات انرژی معتقد است بیش از 98 درصد صادرات خدمات فنی و مهندسی در صنعت برق محقق شده و در حال حاضر به بیش از 40 کشور دنیا صادرات صنعت و خدمات برق داریم البته صادرات ما در حوزه ها، جغرافیا و قاره های مختلف انجام می شود اما عمده تمرکز ما در کشورهای همسایه و منطقه است ضمن اینکه قدری هم در کشورهای آفریقایی و cis هم متمرکز هستیم.
صنعت برق با توانمندی های بومی و تخصص های بالا، توانایی اجرای طرح های مختلف را دارد اما به گفته فعالان این صنعت، فرصت بروز این تواناییها ایجاد نشده است.
علی بخشی رئیس سندیکای صنعت برق در این باره مواردی از نادیده گرفتن توان داخلی را بیان می کند.
وی می گوید: درباره بحثی که با شرکت یونیت ترکیه وجود داشت و واگذاری نیروگاه به این شرکت ، بسیار از وزارت نیرو تقاضا کردیم تا امتیازات و شرایطی که برای ترکیه و شرکت یونیت این کشور در نظر گرفته در اختیار ما قرار دهد مپنا بارها به عنوان یکی از اعضای سندیکا اعلام کرده همان امتیازاتی را که به یونیت دادید به من بدهید خودم حاضرم با سرمایه گذاری، پروژه ها را احداث کنم اما متاسفانه با وجود پیگیری های متعدد، هیچ وقت به توافق یونیت ترکیه و وزارت نیرو دسترسی پیدا نکردیم و نمی دانیم این قرارداد چگونه با ترک تشریفات منعقد شده است. در موردی دیگر وزارت نیرو، برق تهران را متولی کرده که تجهیزات 312 پست انتقال و فوق توزیع را به صورت پکیج یکجا خریداری کند . بارها از طریق شرکت ها و سندیکا نظر کارشناسی خود را در این باره اعلام و اعتراض خود را مطرح کردیم. اولین نقد وارده این است که ظرفیت مصرفی بازار را به مدت 5 سال بصورت یکجا به فاینانس های خارجی واگذار می شود که براساس ادعای خودشان بیش از 50 درصد تجهیزات و امکانات را باید از کشور خودشان تامین کنند و شاید به روش هایی این درصد را بالا ببرند و ایران را به سمت مونتاژ کردن قطعات سوق دهند. مهمترین آسیب این است که به مدت 5 سال بازار تولید کنندگان تجهیزات داخلی از دست می رود. تولیدکنندگانی که هم اکنون سه میلیارد دلار، توان صادرات کالا و خدمات دارند و با حمایت بیشتر می توانند این میزان را تا 10 برابر در میان مدت افزایش دهند.
از این رو ادامه روند استفاده از فاینانس خارجی یعنی اینکه هم کار را به خارجی سپرده ایم و هم منابع و توانمندی کشور کشور را تضعیف کردیم. چراکه کشور فاینانس کننده شرط می کند به ازای تامین مالی، بیش از 50 درصد و گاها تا 70 درصد امکانات و تجهیزات اجرای طرح را خود تامین کند.
حال گفته می شود در یک سال و نیم گذشته بیش از 25 میلیارد دلار فاینانس خارجی جذب شده است که باید دید این میزان جذب فاینانس چقدر به رونق کار و اشتغال و استفاده از توانمندی داخلی منجر شده است.
گزارش: غلامرضا بهرامی