حمایت‌های روانی و اجتماعی از آسیب دیدگان زلزله باید استاندارد باشد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی وزارت بهداشت؛ دکتر احمد حاجبی درخصوص اصول حمایت‌های روانی و اجتماعی در حوادث و بلایا گفت: افرادی که در مواجهه با هموطنان زلزله زده، قرار می‌گیرید، باید مراقب باشند افرادی را که دچار واکنش‌های روانی هستند، بیمار یا مبتلا به بیماری روانپزشکی تلقی نکنند، این علائم واکنشی طبیعی به یک حادثه غیرطبیعی است و در بسیاری از موارد در طول زمان کاهش پیدا می‌کند و از بین می‌رود.

وی افزود: در هنگام وقوع حوادث غیرمترقبه و بلایا، حمایت‌های روانی و اجتماعی می‌توانند با هدف پیشگیری از عوارض مزمن روانی ناشی از حادثه و توانمند سازی افراد آسیب دیده توسط گروه‌های متخصص (روانپزشک و روانشناس) ارائه شود، اما ارائه این خدمات نیازمند رعایت اصولی است تا از آسیب رسانی بیشتر یا تشدید احتمالی مشکلات آتی جلوگیری بعمل آید.

دکتر حاجبی گفت: یکی از اصول مهم در ارائه خدمات این است که از برچسب زدن بیماری به بازماندگان خودداری شود، تأکید بر طبیعی سازی واکنش‌ها به گروه هدف کمک می‌کند تا بدانند که واکنش‌های آن‌ها پاسخی معمولی به یک موقعیت غیر عادی است؛ بنابراین تأکید می‌شود، افرادی که در جریان بلایا دچار واکنش‌های روانشناختی می‌شوند، در زمره بیماران مبتلا به اختلال روانپزشکی قرار نگیرند.

مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با بیان اینکه ارائه خدمات روانی اجتماعی به صورت گروهی بر روش‌های انفرادی ارجح است، افزود: توانمندسازی بازماندگان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید از منفعل سازی دریافت کنندگان خدمات خودداری شود، تأکید روی نقاط قوت و توانایی‌های آسیب دیدگان مهم است و افراد می‌توانند از طریق شرکت در این برنامه‌ها احساس کنترل بر زندگی خود را پیدا کنند و در حل مشکلات توانمند شوند.

وی گفت: تجربیات نشان می‌دهند که افراد بومی در هر منطقه می‌توانند در ارائه خدمات به آسیب دیدگان موفق‌تر عمل کنند، بنابراین توانمند سازی جامعه آسیب دیده می‌تواند در ارائه مؤثرتر خدمات مفید باشد.

دکتر حاجبی افزود: حمایت‌های روانی اجتماعی براساس غربالگری فعال جمعیت آسیب دیده و ارائه خدمات به صورت سیار است و استقرار در مکان‌هایی مانند مراکز بهداشتی و درمانی یا در کمپ‌های امدادرسانی و ارائه خدمات فقط در این محل ها، به طور معمول کارآیی لازم را ندارند و می‌تواند رویکرد بیماری نگر را تقویت کند و گاهی باعث نادیده گرفتن و غفلت از جمعیت آسیب دیده‌ای می‌شود که واکنش‌های ناشی از بلایا را نمی‌شناسند و یا از وجود مداخلات مؤثر برای اینگونه آسیب‌ها آگاهی ندارند.

وی با بیان اینکه باید به آداب و فرهنگ بومی منطقه آسیب دیده احترام گذاشت و برای پیشرفت هر چه بهتر برنامه از آن استفاده کرد، گفت: پس از هر حادثه غیرمترقبه، افکار، احساسات یا رفتار‌هایی در بین افرادی که آسیب دیده اند یا شاهد صحنه‌های دردناکی بوده اند جریان پیدا می‌کند؛ این افراد نگرانی‌هایی درباره تنها شدن، امنیت، سلامت خود و اشخاص مورد علاقه خود داشته و خواب آشفته‌ای دارند، به طور دائم صحنه‌های دردناکی که دیده اند، در بیداری یا در خواب به صورت کابوس به سراغشان می‌آید، اما همان طور که پیشتر هم اشاره شد، این علائم به معنی وجود یک بیماری نیست و در بسیاری از موارد در طول زمان کاهش می‌یابد و از بین می‌رود.

مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت افزود: تجربیات نشان می‌دهند، که رویکرد عام استفاده از درمان‌های دارویی در روز‌های اول برخورد با افراد دارای نشانه‌های روانشناختی مناسب نیست و به طور عمده باید از مداخلات غیردارویی و در راستای توانمند سازی برنامه ریزی کرد، البته موارد معدودی استثنا وجود دارد، مانند افرادی که قبل از وقوع حادثه مبتلا به بیماری روانپزشکی بوده اند و باید به درمان‌های دارویی خود ادامه دهند.

وی گفت: نکته دیگری که باید به آن اشاره شود این است که متخصصین حوزه سلامت روان قبل از اعزام به منطقه لازم است که آموزش‌های لازم در زمینه حمایت‌های روانی اجتماعی در حوادث و بلایا را گذرانده باشند، تا خدمات از کیفیت بالاتری برخوردار بوده و از ایجاد آسیب‌های احتمالی ناشی از مداخلات پیشگیری به عمل آید.