گزینه‌های پیش روی دولت و مجلس انگلستان پس از مخالفت با توافقنامه برگزیت

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا و سيما گزینه‌های پیش روی دولت و مجلس انگلستان پس از مخالفت با توافقنامه برگزیت

مجلس عوام بریتانیا توافق خروج انگلستان را از اتحادیه اروپا رد کرده است. پرسش اینجاست که گزینه‌های پیش روی دولت و مجلس کدامند و این سطح از ابهام و نا اطميناني محصول چیست؟ به نظر می‌رسد، گزینه‌های رأی بي اعتمادي به دولت؛ درخواست دولت برای کسب اعتماد مجدد؛ مذاکره با اتحادیه اروپا برای طرح دوم؛ تعویق برگزیت؛ مراجعه دولت به همه پرسي عمومی در مورد توافق خروج، برگزاری همه پرسي دوم برگزیت؛ برگزاری انتخابات سراسری زودهنگام؛ لغو اجرای ماده 50 معاهده لیسبون و خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا، مهم‌ترین گزینه‌های پیش روی دولت و مجلس بریتانیا هستند. در ضمن این سطح از نااطميناني و شکاف، بیش و پیش از هر چیز محصول فقدان چشم‌انداز درباره انگلستان پسا برگزیت است.

سناریوهای مرتبط به رأی اعتماد به دولت

نسبت ۴۳۲ رأی مخالف به ۲۰۲ رأی موافق به توافق خروج، نشانه وضعيت بسیار دشوار نخست‌وزیر بریتانیا است. در این چارچوب تشدید تلاش‌ها از جمله از جانب رهبر حزب کارگر برای کسب رأی بي اعتمادي به دولت دور از ذهن نخواهد بود. ذکر این نکته ضروری است که رأی عدم اعتماد به دولت، در سپهر سیاسی انگلستان بسیار کم شمار بوده است و آخرین مورد آن به رأی بي اعتمادي به دولت جیمز کالاهان در سال 1979 بازمی‌گردد. البته تلاش دولت برای کسب رای اعتماد مجدد نیز دور از ذهن نیست. این نکته از آنجا اهمیت می یابد که در مجلس عوام، نگرانی از روی کار آمدن آقای کوربین به همراه نگرانی از شکست برگزیت می تواند برای خانم می فرصت ساز باشد.

روی میز گذاردن طرح دم توافق خروج

بر اساس قوانین بریتانیا ،دولت این کشور پس از رأی نیاوردن طرح خروج به مدت سه روز فرصت دارد تا طرح دوم خود را برای راضی کردن نمایندگان به مجلس عوام بیاورد. بدیهی است هر گونه تغییری در مفاد یا عبارات توافق فعلی، نیازمند کسب حمایت اتحادیه اروپا خواهد بود و با توجه  به زمان بسیار محدود و همچنین فاصله زیاد آراء موافق و مخالف به توافق فعلی، احتمال تحقق این سناریو اندک خواهد بود

توسعه ماده 50 معاهده لیسبون و تعویق برگزیت

توسعه ماده 50 معاهده لیسبون و تعویق برگزیت با موافقت اتحادیه اروپا گزینه بعدی دولت و مجلس عوام است. این احتمال وجود دارد که در نخستین مرحله، برگزیت تا ماه جولای به تعویق بیفتد تا دولت بریتانیا فرصت تصویب توافق را در مجلس عوام بیابد. بدیهی است تضمینی وجود ندارد که این مهلت نیز به تغییراتی بنیادی در متن موجود بینجامد. در ضمن با توجه به اینکه اتحادیه اروپا در ماه های پیش رو درگیر برگزاری انتخابات پارلمان اروپا خواهد بود، احتمالاً از سطح تمرکز این اتحادیه بر برگزیت کاسته خواهد شد.

مراجعه دولت به همه‌پرسی عمومی

دولت بریتانیا می تواند برای کسب پشتیبانی از توافق خروج، این توافق را در قالب یک همه پرسي به آراء عمومی بگذارد. مشکل اینجاست که مراجعه به افکار عمومی در قالب همه پرسی برای توافق خروج، نیازمند تصویب قانونی جدید و موافق مجلس عوام و به ویژه حزب کارگر است که تحقق این سناریو را بسیار دشوار می سازد. ذکر این نکته نیز ضروری است که در سپهر سیاسی و اجتماعی انگلستان، گرایشي فزاینده برای برگزاری همه‌پرسی دوم خروج نیز وجود دارد که به عنوان یکی از سناریوهای محتمل نمی توان از نظر دور داشت.

برگزاری انتخابات سراسری

برگزاری انتخابات سراسری زودهنگام برای سنجش نظر مردم در مورد شیوه خروج از اتحادیه اروپا ،گزینه دیگر مجلس و دولت بریتانیا خواهد بود. به این معنا که رأی مردم به احزاب در واقع رأی به طرح‌ها و نگاه برگزیتی آن‌ها ترجمه شود و به عنوان راه حل گذر از بن بست فعلی در نظر گرفته شود. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که طبق قوانین بریتانیا، فاصله بین انحلال مجلس و انتخابات عمومی، حداقل باید 25 روز باشد و اگر دولت بلافاصله پس از رأی‌گیری هم انتخاب شود، فرصت کسب حمایت پارلمان برای راه حلی که به خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا منجر نشود اندک خواهد بود.

لغو اجرای ماده 50 معاهده لیسبون

بر اساس مجوز اخیر دیوان دادگستری اروپا، پارلمان انگلستان مجوز لغو اجرای ماده 50 معاهده لیسبون را اخذ کرده است. با این وجود با توجه به اینکه نمایندگان مجلس عوام قول داده اند که به نتیجه همه‌پرسی خروج احترام بگذارند، کسب پشتیبانی برای لغو اجرای ماده 50 معاهده لیسبون بسیار دشوار خواهد بود

خروج بدون توافق

اگر هیچ یک از گزینه ها و سناریو های فوق متحقق نشود تنها گزینه پیش روی ،خروج بدون توافق انگلستان از اتحادیه اروپا خواهد بود. خروجی که به معنای تبدیل انگلستان به کشور ثالث و تنظیم رابطه آن با اتحادیه اروپا بر اساس قواعد سازمان تجارت جهانی خواهد بود.

نتیجه

در میان همه این ابهام ها و نا اطميناني ها و سناریوهای محتمل یک چیز روشن است و آن اینکه هر سناریویی، پرسش ها و مشکلات خود را دارد. این مشکلات و پرسش ها همان هایی هستند که از زمان همه پرسی سال 2016 بدون پاسخ باقی مانده اند. به عنوان مثال هیچ‌گاه به این پرسش پاسخ داده نشده است که انگلستان در کلیت خود چه چشم اندازی از برگزیت دارد و انگلستان پسا برگزیت قرار است چه کشوری باشد. در واقع انگلستان با فقدان غایت و چشم انداز مواجه است و تا زمانی که غایتی وجود نداشته باشد، هیچ چشم انداز روشنی نیز وجود نخواهد داشت. در این نگاه، به نظر می‌رسد فقدان چشم‌انداز در باره انگلستان پسا برگزیت را باید مهم‌ترین عامل قرار گرفتن انگلستان در موقعیت فرو دستانه و انسدادی فعلی در مذاکرات برگزیت در نظر گرفت. از فردای پیوستن انگلستان به بازار مشترک اروپا (اتحادیه اروپای امروز) در سال 1973، نحوه مواجهه با پدیده اروپا، یکی از موضوعات مورد اختلاف در بین احزاب انگلستان و حتی در درون احزابی چون حزب محافظه‌کار بوده است. در جریان برگزاری همه‌پرسی خروج نیز، درحالی‌که طرفداران خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا حول‌وحوش محور "کنترل انگلستان بر حاکمیت و مرزهای این کشور" گرد هم آمدند و کارزارهای موفق انتخاباتی همه‌پرسی را شکل دادند، بین طرفداران خروج، هیچ وجه مشترکی در مورد آینده انگلستان پس از خروج وجود نداشته است و وجود ندارد. در این چارچوب، امروزه نشانه‌ای واضح از ورود به مرحله شکاف فاجعه‌آمیز در حزب محافظه‌کار انگلستان بروز کرده است . این فقدان چشم‌انداز البته محدود به حزب حاکم محافظه‌کار نمی‌شود و در احزاب دیگر و به‌ویژه در حزب کارگر نیز قابل‌ردیابی است. ناآگاهی در مورد پیامدهای خروج نیز مسئله مهم دیگر بوده است. به نظر می‌رسد در انگلستان چه در سطح نخبگی و به‌ویژه در سطح مجلس عوام و چه در سطح افکار عمومی، وقوف کافی درباره پیامدهای خروج از اتحادیه اروپا وجود نداشته است. مجلس عوام انگلستان با یک اکثریت ساده رأی به برگزاری همه‌پرسی خروج داد بی‌آنکه نسبت به عواقب این مسئله آگاهی کافی داشته باشد. بی‌توجهی به پیچیدگی‌های مسئله مرزهای دو ایرلند و فقدان وقوف کافی در خصوص پیچیدگی‌های تبدیل قانون اروپا به قانون انگلستان از جمله موارد قابل اشاره در این حوزه بوده اند. در این چارچوب به نظر می رسد انگلستان در سال های پیش رو همچنان درگیر پیامدهای این فقدان چشم انداز مشترک و فقدان اجماع داخلی در حوزه برگزیت خواهد بود. دولت و مجلس انگلستان گام به گام در حال نزدیک شدن به راه حل هایی هستند که توپ انتخاب را به زمین مردم بریتانیا منتقل کند و در نتیجه احتمالا سناریوهای همه پرسی و یا انتخاب سراسری برجسته تر خواهند شد.

حسین مفیدی احمدی پژوهشگر مسائل اروپا