پخش زنده
امروز: -
در یادداشتی بررسی می‌شود
آینده صنعت پتروشیمی درگرو عبور از خام فروشی
ایران تا پنج سال آینده به یکی از بزرگترین تولید کننده متانول درجهان بدل خواهد شد. هم‌اکنون ظرفیت تولید متانول کشور سالانه بیش از ۶.۶ میلیون تن است که با بهره برداری از چند طرح دیگر از جمله مجتمع متانول کاوه، این ظرفیت تا پنج سال آینده به ۲۵ میلیون تن خواهد رسید.
۱۲ طرح جدید متانول صنعت پتروشیمی در حالی دارای پیشرفت ساخت بین ۱۰۰ تا ۱۲ درصد بوده که با بهره‌برداری قطعی از ۱۰ طرح تا سال ۱۴۰۰، ظرفیت تولید متانول ایران از مرز ۲۰ میلیون تن در سال فراتر می‌رود. بر این اساس پیش‌بینی می‌شود بهره بردری از ۵ طرح تولید متانول صنعت پتروشیمی نظیر پتروشیمی کاوه با ظرفیت تولید سالانه دو میلیون و ۳۱۰ هزار تن، مرحله اول پتروشیمی بوشهر، کیمیای پارس خاورمیانه، سبلان و دنا همگی با ظرفیت تولید یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن درآینده‌ای نزدیک آغاز شود.
درحالیکه برخی کارشناسان معتقدند با وارد شدن مجتمع‌های متانول به مدار تولید، ایران حرف اول و آخر را در تعیین قیمت این ماده درجهان خواهد زد. اما در مقابل بسیاری از کارشناسان معتقدند، بازار و قیمت متانول به دلیل افزایش عرضه و کاهش تقاضا در آینده با چالش‌های جدی مواجه خواهد بود.
بررسی میزان افزایش مصرف سالانه متانول و افزایش سریع میزان تولید در سال‌های آتی خصوصا در آمریکا، ثابت می‌کند بزودی شاهد افزایش فاصله بیشتر میان ظرفیت تولید نصب شده در جهان با میزان تولید خواهیم بود، به همین دلیل تقاضا برای همه ظرفیت‌های نصب شده وجود نخواهد داشت و برخی شرکت‌های تولیدی مجبور به کاهش ظرفیت تولید به حدود ۵۰ درصد خواهند شد. با این اوصاف رقابت شدید بین صادرکنندگان منجر به کاهش قیمت متانول خواهد شد.
هم اکنون نیز متانول در میان محصولات پتروشیمیایی پایین‌ترین نرخ را داراست. قیمت تمام شده متانول در ایران بین ۹۵ تا ۱۲۰ دلار برای هر تن است و قیمت تمام شده متانول در چین به عنوان یکی از بزرگترین مصرف کنندگان متانول ایران حدود ۲۰۰ دلار است. با لحاظ هزینه حمل تا چین و سایر هزینه‌های جانبی به نظر می‌رسد تولید کنندگان متانول ایران بزودی توان رقابتی خود را با دیگر شرکت‌های فروشنده متانول ازدست خواهند داد.
تا چند سال پیش آمریکای شمالی وارد کننده متانول بود و سالانه حدود ۶ میلیون تن متانول از امریکای جنوبی وارد می‌کرد، اما اکنون آمریکای شمالی حدود ۸ میلیون تن صادرات دارد و ۶ میلیون تنی هم که آمریکای جنوبی به آمریکای شمالی صادر می‌کرد اکنون روانه چین و هند و اروپا و سایر وارد کنندگان خواهد شد و رقابت در فروش متانول سخت و سخت‌تر خواهد شد. هم اکنون ۹۰ درصد متانول تولید شده ایران به چین صادر می‌شود و باقی آن نیز یا به هند صادر شده و یا به مصرف داخلی می‌رسد.
شرکت‌های چینی به عنوان خریداران اصلی متانول ایران، چندی است به سمت واحد‌های تبدیل کاتالیستی متانول به الفین‌های سبک (MTO) حرکت کرده اند و بخش قابل توجهی از متانول وارداتی از ایران را در واحد‌های MTO به محصولاتی نظیر اتیلن و پرو پیلن تبدیل می‌کنند که کاربرد بسیاری در صنایع مختلف نظیرصنعت خودرو، صنایع بسته بندی، صنایع غذایی و تولید محصولات پلاستیکی و نساجی دارد.
از نظر ارزش افزوده نیز تبدیل متانول به پروپیلن، اقدامی اقتصادی و مقرون به صرفه است. درحالیکه قیمت هر تن متانول بین ۹۵ تا ۱۲۰ دلار است، قیمت هر تن پروپیلن به بیش از ۱۰۰۰ دلار می‌رسد؛ بنابراین اگر برای تولید هرتن پروپیلن، به سه تن متانول نیاز باشد، مواد لازم برای تولید یک تن پروپیلن ۱۰۰۰ دلاری حدود ۳۰۰ دلار است که اختلاف قیمت ۷۰ درصدی مقرون به صرفه بودن این تولید را ثابت می‌کند. حتی اگر هزینه‌های تولید، حمل و نقل بازاریابی و ... را نیز بر قیمت تمام شده پروپیلن لحاظ کنیم، سود اقتصادی مناسبی را برای واحد‌های تبدیل متانول به پروپیلن تضمین می‌کند.
هم اکنون حدود ۲۸ درصد متانول تولیدی جهان یعنی حدود ۲۵ میلیون تن در واحد‌های تولید فرمالدئید مصرف می‌شود و حدود ۲۰ درصد در واحد‌های MTO و ۱۰ درصد در تولید اسید استیک و حدود ۸ درصد در واحد‌های تولید محلول‌های شیمیایی و حدود ۱۲ درصد به عنوان سوخت و مکمل سوخت دیزل ۱۸ درصد مابقی نیز در سایر حوزه‌ها استفاده می‌شود. سهم مصرف واحد‌های تبدیل کاتالیستی متانول به الفین‌های سبک MTO رو به افزایش است و ممکن است به ۳۰ درصد برسد؛ بنابراین تولید پروپیلن از متانول یکی و یا شاید تنها راه حفظ ارزش افزوده و جلوگیری از خام فروشی واحد‌های متانولی موجود در کشور باشد.
نکته دیگر اینکه از سال ۱۴۰۵ تولید اتان به دلیل افت فشار گاز مخازن گازی پارس جنوبی در کشور کاهش خواهد یافت. به عبارت دیگر از ۷ سال آینده واحد‌های الفینی منطقه عسلویه با مشکل تامین خوراک اتان مواجه خواهند شد و این وضعیت از ۱۰ سال آینده سخت‌تر خواهد شد؛ بنابراین منطقی است روی واحد‌های تبدیل کاتالیستی متانول به الفین‌های سبک سرمایه گذاری شود.
از دیگر سو، پروپیلن به عنوان خاویار صنعت پتروشیمی دومین ماده پایه صنعت پتروشیمی از حیث میزان مصرف در دنیا بعد از اتیلن است. ۹۲ میلیون تن پروپیلن در سال ۲۰۱۴ روانه بازار مصرف شده است و برخی امار‌ها از رشد ۷ درصد مصرف این ماده حکایت دارند.
با توجه به افزایش تقاضای مصرف پروپیلن در سال‌های گذشته، شرکت‌های چند ملیتی تمرکز ویژه‌ای بر روی تولید پروپیلن گذاشته اندو با جدیت و سرعت قابل توجهی در کشور چین و البته با کمی تاخیر در منطقه آمریکای شمالی در حال به کارگیری است.
منطقه خاورمیانه با تولید ۸ میلیون تن در سال پروپیلن بعد از مناطق آسیای شمال شرقی (کشور‌های چین، کره جنوبی، ژاپن و تایوان)، اتحادیه اروپا و آمریکای شمالی در جایگاه چهارم قرار دارد. مرکز مطالعات زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی معتقد است، منطقه خاورمیانه و البته ایران در تولید پروپیلن در قیاس با سایر مناطق دنیا دچار عقب ماندگی جدی است که انتظار می‌رود این مهم در سال‌های پیش رو به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.
هم اکنون ظرفیت اسمی تولید پروپیلن کشور ۱ میلیون و ۱۱۵ هزار تن در سال است که تمامی این ظرفیت مبتنی بر روش‌های با بازدهی پایین می‌باشد. بررسی‌های مرکز مطالعات زنجیره ارزش نشان می‌دهد، ۹۵ درصد پروپیلن تولیدی در کشور به پلی پروپیلن و تنها ۵ درصد آن نیز در مجتمع پتروشیمی شازند اراک به دو اتیل هگزانول تبدیل می‌گردد. این در حالی است که سایر محصولات با ارزش موجود در زنجیره ارزش این ماده راهبردی به دلایل مختلف از جمله نبود پروپیلن کافی در داخل کشور تولید نمی‌شود.
و این همه درحالیست که متخصصان صنعت پتروشیمی ایران در سال‌های گذشته توانسته‌اند دانش فنی تولید پروپیلن از متانول را به‌دست آورند؛ بنابراین اکنون که هم ضرورت‌های اقتصادی و هم توانمندی‌های علمی، مسیر تولید پروپیلن و پلی پروپیلن را از متانول پیش روی ما قرار داده، بهتر است با برداشتن گام‌های اساسی ضمن جلوگیری از خام فروشی متانول، عرضه و فروش این محصولات راهبردی را که نقش مهمی در ارزآوری برای کشور دارد، درآینده مدیریت کنیم. در غیر اینصورت باید شاهد هدررفت منابع و همچنین سرمایه گذاری‌های کلان کشور در احداث واحد‌های بزرگ تولید متانول باشیم.
۱۲ طرح جدید متانول صنعت پتروشیمی در حالی دارای پیشرفت ساخت بین ۱۰۰ تا ۱۲ درصد بوده که با بهره‌برداری قطعی از ۱۰ طرح تا سال ۱۴۰۰، ظرفیت تولید متانول ایران از مرز ۲۰ میلیون تن در سال فراتر می‌رود. بر این اساس پیش‌بینی می‌شود بهره بردری از ۵ طرح تولید متانول صنعت پتروشیمی نظیر پتروشیمی کاوه با ظرفیت تولید سالانه دو میلیون و ۳۱۰ هزار تن، مرحله اول پتروشیمی بوشهر، کیمیای پارس خاورمیانه، سبلان و دنا همگی با ظرفیت تولید یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن درآینده‌ای نزدیک آغاز شود.
درحالیکه برخی کارشناسان معتقدند با وارد شدن مجتمع‌های متانول به مدار تولید، ایران حرف اول و آخر را در تعیین قیمت این ماده درجهان خواهد زد. اما در مقابل بسیاری از کارشناسان معتقدند، بازار و قیمت متانول به دلیل افزایش عرضه و کاهش تقاضا در آینده با چالش‌های جدی مواجه خواهد بود.
بررسی میزان افزایش مصرف سالانه متانول و افزایش سریع میزان تولید در سال‌های آتی خصوصا در آمریکا، ثابت می‌کند بزودی شاهد افزایش فاصله بیشتر میان ظرفیت تولید نصب شده در جهان با میزان تولید خواهیم بود، به همین دلیل تقاضا برای همه ظرفیت‌های نصب شده وجود نخواهد داشت و برخی شرکت‌های تولیدی مجبور به کاهش ظرفیت تولید به حدود ۵۰ درصد خواهند شد. با این اوصاف رقابت شدید بین صادرکنندگان منجر به کاهش قیمت متانول خواهد شد.
هم اکنون نیز متانول در میان محصولات پتروشیمیایی پایین‌ترین نرخ را داراست. قیمت تمام شده متانول در ایران بین ۹۵ تا ۱۲۰ دلار برای هر تن است و قیمت تمام شده متانول در چین به عنوان یکی از بزرگترین مصرف کنندگان متانول ایران حدود ۲۰۰ دلار است. با لحاظ هزینه حمل تا چین و سایر هزینه‌های جانبی به نظر می‌رسد تولید کنندگان متانول ایران بزودی توان رقابتی خود را با دیگر شرکت‌های فروشنده متانول ازدست خواهند داد.
تا چند سال پیش آمریکای شمالی وارد کننده متانول بود و سالانه حدود ۶ میلیون تن متانول از امریکای جنوبی وارد می‌کرد، اما اکنون آمریکای شمالی حدود ۸ میلیون تن صادرات دارد و ۶ میلیون تنی هم که آمریکای جنوبی به آمریکای شمالی صادر می‌کرد اکنون روانه چین و هند و اروپا و سایر وارد کنندگان خواهد شد و رقابت در فروش متانول سخت و سخت‌تر خواهد شد. هم اکنون ۹۰ درصد متانول تولید شده ایران به چین صادر می‌شود و باقی آن نیز یا به هند صادر شده و یا به مصرف داخلی می‌رسد.
شرکت‌های چینی به عنوان خریداران اصلی متانول ایران، چندی است به سمت واحد‌های تبدیل کاتالیستی متانول به الفین‌های سبک (MTO) حرکت کرده اند و بخش قابل توجهی از متانول وارداتی از ایران را در واحد‌های MTO به محصولاتی نظیر اتیلن و پرو پیلن تبدیل می‌کنند که کاربرد بسیاری در صنایع مختلف نظیرصنعت خودرو، صنایع بسته بندی، صنایع غذایی و تولید محصولات پلاستیکی و نساجی دارد.
از نظر ارزش افزوده نیز تبدیل متانول به پروپیلن، اقدامی اقتصادی و مقرون به صرفه است. درحالیکه قیمت هر تن متانول بین ۹۵ تا ۱۲۰ دلار است، قیمت هر تن پروپیلن به بیش از ۱۰۰۰ دلار می‌رسد؛ بنابراین اگر برای تولید هرتن پروپیلن، به سه تن متانول نیاز باشد، مواد لازم برای تولید یک تن پروپیلن ۱۰۰۰ دلاری حدود ۳۰۰ دلار است که اختلاف قیمت ۷۰ درصدی مقرون به صرفه بودن این تولید را ثابت می‌کند. حتی اگر هزینه‌های تولید، حمل و نقل بازاریابی و ... را نیز بر قیمت تمام شده پروپیلن لحاظ کنیم، سود اقتصادی مناسبی را برای واحد‌های تبدیل متانول به پروپیلن تضمین می‌کند.
هم اکنون حدود ۲۸ درصد متانول تولیدی جهان یعنی حدود ۲۵ میلیون تن در واحد‌های تولید فرمالدئید مصرف می‌شود و حدود ۲۰ درصد در واحد‌های MTO و ۱۰ درصد در تولید اسید استیک و حدود ۸ درصد در واحد‌های تولید محلول‌های شیمیایی و حدود ۱۲ درصد به عنوان سوخت و مکمل سوخت دیزل ۱۸ درصد مابقی نیز در سایر حوزه‌ها استفاده می‌شود. سهم مصرف واحد‌های تبدیل کاتالیستی متانول به الفین‌های سبک MTO رو به افزایش است و ممکن است به ۳۰ درصد برسد؛ بنابراین تولید پروپیلن از متانول یکی و یا شاید تنها راه حفظ ارزش افزوده و جلوگیری از خام فروشی واحد‌های متانولی موجود در کشور باشد.
نکته دیگر اینکه از سال ۱۴۰۵ تولید اتان به دلیل افت فشار گاز مخازن گازی پارس جنوبی در کشور کاهش خواهد یافت. به عبارت دیگر از ۷ سال آینده واحد‌های الفینی منطقه عسلویه با مشکل تامین خوراک اتان مواجه خواهند شد و این وضعیت از ۱۰ سال آینده سخت‌تر خواهد شد؛ بنابراین منطقی است روی واحد‌های تبدیل کاتالیستی متانول به الفین‌های سبک سرمایه گذاری شود.
از دیگر سو، پروپیلن به عنوان خاویار صنعت پتروشیمی دومین ماده پایه صنعت پتروشیمی از حیث میزان مصرف در دنیا بعد از اتیلن است. ۹۲ میلیون تن پروپیلن در سال ۲۰۱۴ روانه بازار مصرف شده است و برخی امار‌ها از رشد ۷ درصد مصرف این ماده حکایت دارند.
با توجه به افزایش تقاضای مصرف پروپیلن در سال‌های گذشته، شرکت‌های چند ملیتی تمرکز ویژه‌ای بر روی تولید پروپیلن گذاشته اندو با جدیت و سرعت قابل توجهی در کشور چین و البته با کمی تاخیر در منطقه آمریکای شمالی در حال به کارگیری است.
منطقه خاورمیانه با تولید ۸ میلیون تن در سال پروپیلن بعد از مناطق آسیای شمال شرقی (کشور‌های چین، کره جنوبی، ژاپن و تایوان)، اتحادیه اروپا و آمریکای شمالی در جایگاه چهارم قرار دارد. مرکز مطالعات زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی معتقد است، منطقه خاورمیانه و البته ایران در تولید پروپیلن در قیاس با سایر مناطق دنیا دچار عقب ماندگی جدی است که انتظار می‌رود این مهم در سال‌های پیش رو به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.
هم اکنون ظرفیت اسمی تولید پروپیلن کشور ۱ میلیون و ۱۱۵ هزار تن در سال است که تمامی این ظرفیت مبتنی بر روش‌های با بازدهی پایین می‌باشد. بررسی‌های مرکز مطالعات زنجیره ارزش نشان می‌دهد، ۹۵ درصد پروپیلن تولیدی در کشور به پلی پروپیلن و تنها ۵ درصد آن نیز در مجتمع پتروشیمی شازند اراک به دو اتیل هگزانول تبدیل می‌گردد. این در حالی است که سایر محصولات با ارزش موجود در زنجیره ارزش این ماده راهبردی به دلایل مختلف از جمله نبود پروپیلن کافی در داخل کشور تولید نمی‌شود.
و این همه درحالیست که متخصصان صنعت پتروشیمی ایران در سال‌های گذشته توانسته‌اند دانش فنی تولید پروپیلن از متانول را به‌دست آورند؛ بنابراین اکنون که هم ضرورت‌های اقتصادی و هم توانمندی‌های علمی، مسیر تولید پروپیلن و پلی پروپیلن را از متانول پیش روی ما قرار داده، بهتر است با برداشتن گام‌های اساسی ضمن جلوگیری از خام فروشی متانول، عرضه و فروش این محصولات راهبردی را که نقش مهمی در ارزآوری برای کشور دارد، درآینده مدیریت کنیم. در غیر اینصورت باید شاهد هدررفت منابع و همچنین سرمایه گذاری‌های کلان کشور در احداث واحد‌های بزرگ تولید متانول باشیم.
نظر شما