گندزدایی معابر عمومی، پرهزینه و کم فایده

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز یزد، جمعی از اساتید گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد در نامه‌ای با اشاره به گندزدایی (ضدعفونی) خیابان‌ها و معابر شهری و روستایی نوشتند: از نظر ما به دلایل زیر، فرایند فعلی گندزدایی سطوح شهری (سطوح خیابان‌ها، درختان، ماشین‌ها و ...) فرایندی کم فایده است.
در این نامه آمده است: هدف از گندزدایی در کنترل کووید-۱۹ حذف عامل بیماریزا از روی سطوحی است که مردم در تماس با آن قرار می‌گیرند، در حالی که در گندزدایی عمومی خیابان‌ها و معابر شهری و روستایی بخش اعظم ماده گندزدا بر روی سطوحی مصرف می‌شود که مردم با آن تماس چندانی ندارند و لذا این نوع گندزدایی در کاهش تماس مردم با سطوح آلوده تأثیر اندکی دارد.
در هیچ مستند علمی نظیر رهنمود‌ها و دستورالعمل‌های سازمان‌های معتبر ملی و بین المللی و مقالات علمی دانشمندان ایرانی و خارجی به تاثیر گندزدایی عمومی خیابان‌ها و معابر شهری و روستایی در پیشگیری از کووید-۱۹ اشاره نشده است، بلکه مستنداتی در زمینه نهی از این اقدام وجود دارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد تنها مستند مورد استفاده در این زمینه فیلم‌ها و عکس‌های موجود از اقدامات بعضی کشور‌ها در روز‌های اولیه بحران در فضای مجازی و پایگاه‌های خبری غیرتخصصی است که به هیچ وجه از نظر علمی قابل استناد نیست. این در حالی است که در کلیه رهنمود‌ها و دستورالعمل‌های سازمان‌های معتبر ملی و بین‌المللی بر لزوم گندزدایی اصولی، هدفمند و مرتب سطوح در معرض تماس تأکید شده است.
گندزدایی معابر عمومی از جنبه اجرایی نیازمند بکارگیری امکانات گسترده، فراخوان و بسیج جمع کثیری از نیروی انسانی آموزش دیده با لوازم حفاظت فردی مناسب و استفاده از مقادیر بسیار زیادی مواد شیمیایی گندزدا مثل ترکیبات کلر است که باعث اتلاف منابع و عدم بکارگیری هدفمند آن‌ها در محل‌های ضروری و بعضاً حیاتی می‌گردد.

هم چنین جهت تاثیرگذاری گندزدایی، ابتدا ضروری است سطوح مورد نظر با شستشوی مناسب تمیز شوند و آنگاه مواد گندزدا بر روی سطوح استفاده شوند، در حالی که در اقداماتی که عموماً در سطح شهر‌ها و روستا‌ها انجام می‌شود، عملاً فراهم نمودن این شرایط ممکن نیست و بدون اقدام به شستشوی اولیه صرفاً به پخش ماده گندزدا اقدام می‌گردد.
با توجه به تبخیر سریع آب، فراریت و واکنش‌پذیری کلر موجود در محلول‌های مورد استفاده با مواد آلی و معدنی موجود در معابر، این اقدام شرایط لازم را از نظر غلظت و زمان تماس به هیچ وجه فراهم نمی‌کند، بنابراین کارآیی لازم را نخواهد داشت.

از سوی دیگر، استفاده از محلول گندزدا در این ابعاد باعث تحریک سیستم تنفسی مجریان و مردم در معرض تماس و مشکلات بهداشتی و همچنین اثرات نامطلوب کوتاه مدت و بلند مدت محیط‌زیستی نظیر آسیب به فضا‌های سبز و درختان و آلودگی منابع آب و خاک می‌شود.
پیشنهاد ما این است بجای گندزدایی عمومی سطوح معابر و خیابان‌ها نسبت به گندزدایی موثر، هدفمند و منظم سطوح در معرض تماس بالا نظیر سطوح پرتماس وسایل حمل و نقل عمومی و ایستگاه‌های آنها، مکان‌های آلوده شده با پسماند‌ها (مانند مخازن پسماند کنار خیابانی، ایستگاه‌های انتقال پسماند و وسایل نقلیه جمع‌آوری پسماند)، سطوح بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی، فروشگاه‌ها و مراکز خرید، مبلمان شهری و... به روش اصولی و با تکرار کافی اقدام شود.
این نامه از سوی دکتر محمد حسن احرام پوش، دکتر مهدی مختاری، دکتر محمد تقی قانعیان، دکتر محمد حسین سلمانی، دکتر علی اصغر ابراهیمی، دکتر آرش دالوند، دکتر فهیمه تیموری و دکتر احسان ابویی، اساتید گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد امضا شده است.