چپق‌هایی رو به آسمان!

به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، سیرجان کرمان در کنار همه جذابیت‌های آن، یک ویژگی منحصر به فرد دارد که در هیچ جای دیگر ایران مشابهی ندارد؛ چپق‌هایی رو به آسمان!

این چپق‌ها البته با چپق‌هایی که قدیمی‌ها دود می‌کردند، تفاوت زیادی دارد. آن‌ها بادگیر‌هایی هستند که با آجر و ملات ساخته شده‌اند و وظیفه خنک‌کردن خانه سید علی اصغر رضوی را داشتند!

او یکی از پزشکان سیرجان در دوره پهلوی اول بوده که امروز بادگیر‌های خانه او در بلوار دکتر صادقی، کوچه حاج‌ رشید، به‌عنوان یک میراث ملی شناخته شده و در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ۶۴۶۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ماجرای ساخت این بادگیر‌های چپقی، به کشف معمار آن‌ها، سید مهدی شجاعی برمی‌گردد. او در یک سفر دریایی متوجه تهویه خوب استراحتگاه کشتی شده بود که با کمی دقت متوجه شکل خاص دودکش‌های کشتی شد و نتیجه گرفت اگر آن‌ها را در بادگیر‌های خانگی استفاده کند، می‌تواند هوای خنک‌تری به داخل خانه بکشاند.

بادگیرهای چپقی مانند برجک‌هایی هستند که روی بام خانه‌های کویری ساخته می‌شوند و در قسمتی از آن‌ها یک حوضچه قرار دارد. بادگیر‌ها باد را به داخل هدایت می‌کنند و با برخورد باد به آب حوضچه، فضا خنک می‌شود.

بادگیر‌های چپقی، به‌جای فضای مکعبی‌شکل خارجی، چند لوله خم زانویی دارند که با شبکه‌های هندسی منظمی به هم مرتبطند و باد را از جهت‌های مختلف به خانه هدایت می‌کنند. البته زیبایی این بادگیر‌های چپقی تنها به‌خاطر شکل خاص آن‌ها نیست. بدنه خارجی لوله‌های بادگیر با قطعات کوچک آجر‌های هندسی شش‌ضلعی تزئین شده و جلوه زیبایی به بنا داده است.

اگر دوست دارید نمونه‌های دیگری از بادگیر‌های چپقی را ببینید، راهی شهر‌های کویری دیگری مانند یزد، گناباد، طبس، کرمان، بم و زاهدان شوید.

بادگیر‌های چپقی این شهر‌ها از معروف‌ترین نمونه‌های معماری سنتی کویر ایران هستند و البته شکل ظاهری آن‌ها تقریبا به هم شباهت دارد. یعنی مکعب‌های چهارگوشی که در دیوار‌های چهارگانه آن‌ها چند شکاف تعبیه شده است.

منبع: بیتوته