کدام مسجد ایران فیروزه اسلام است؟

به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، ایران مسجد‌های باعظمت زیادی دارد که هر کدام از آن‌ها شاهکاری از هنر و معماری‌اند و در بازدید از آن‌ها سرشار از احساس معنویت می‌شوید. یکی از مساجد تاریخی و با ابهت ایران مسجد کبود است. مسجدی که به خوبی معماری بعد از اسلام ایران را به نمایش گذاشته است و از اندک مساجد آبی دنیا است.

معرفی مسجد کبود
مسجد کبود (به ترکی آذربایجانی:گؤی مچید) یا مسجد جهانشاه از مسجد‌های تاریخی تبریز مربوط به زمان حکم‌رانی قراقویونلو‌ها در قرن نهم هجری است.

مسجد کبود بر اساس کتیبهٔ سردر آن در سال ۸۴۵ هجری شمسی و در زمان سلطان جهانشاه مقتدرترین حکمران سلسله قراقویونلو و به فرمان دختر وی صالحه خانم بنا شده است. پاسکال کوست در گذشته از این مسجد با اسم مسجد سنی و مسجدی که شیعیان تمایلی به استفاده از آن ندارند یاد کرده است. کتیبه‌ای کاشی کاری سردر اصلی مسجد کبود به سال ۸۷۰ (قمری) نصب شده است. این کتیبه و دیگر کتیبه‌های سردر مسجد به خط نعمت الله البواب خوشنویس معروف سده نهم است و سرکاری و نظارت بر ساخت آن با عزالدین بن ملک قاپوچی بوده است.

تنوع و ظرافت کاشی کاری و اقسام خطوط به کار رفته در آن و بالاخص به علت رنگ لاجوردی (آبی ایرانی) کاشی کاری‌های معرق آن باعث شده که به «فیروزهٔ اسلام» آوازه یابد. سبک معماری این بنا به روش آذری است.

در کتیبه‌های باقی مانده از این بنا تاریخ پایان این مسجد سال ۸۷۰ ه ­ق است. متأسفانه این بنا در زمین لرزه سال ۱۱۹۳ ه­ ق تبریز ویران شد تمام سقف فرو ریخت و تمامی دیوار‌ها را خراب کرد اما آن‌چه از این بنا باقی مانده در نوع خود بی نظیر است و به دلیل کاشیکاری معرق و تلفیق آجر و کاشی و رنگ‌های بسیار گوناگون کاشی‌ها لقب فیروزه اسلام گرفته است. علاوه بر کاشی‌کاری‌ها سردر بسیار بلندش توجه اغلب سیاحان و باستان شناسان را بخود جلب کرده است و تمامی آن‌ها را وادار به نوشتن چند خطی از زیبایی این بنا کرده است.

عظمت مسجد کبود به عنوان یکی از ده مسجد زیبا و دیدنی و بی همتا از حیث معماری دنیا اسلام به دلیل ملحقات زیاد آن از قبیل کاخ مظفریه، خانقاه، صحن و عبادتگاه‌های درونی، کتاب خانه، قرائت خانه و حوضخانه آن است و همچنین مستقر شدن این مسجد در قلب شهر تبریز و در جوار جاده ابریشم بر مرکزیت و اهمیت آن افزوده است. متأسفانه در حال حاضر هیچ یک از این ملحقات برجای نمانده­‌اند. فقط قسمتی از مسجد مانده که آن هم بسیار آسیب دیده بود و بازسازی شده است.

ویژگی منحصر به فرد مسجد کبود

از خصوصیت‌های این مجموعه استفاده از عکس‌های رنگی به جای متن‌های طولانی است که در عین زیبایی بخشیدن به اثر، درک آن را برای مخاطب آسان می‌کند.

این مسجد به خاطر تنوع و ظرافت کاشی‌کاری و اقسام خطوط خوب و اشکال و طرح‌های به‌کار رفته در آن و همچنین زیبایی و هماهنگی رنگ‌ها به «فیروزه اسلام» معروف است. برعکس رنگ بیشتر مساجد ایران فیروزه‌ای نیست؛ رنگش آبی تیره لاجوردی است که آن را بی‌همتا کرده است.

این بنا در سال ۱۳۱۰ خورشیدی جزو آثار ملی به ثبت رسید. این مسجد منحصر به فرد نماینده‌ای از معماری گذشته ایرانی است و تنها اثر برجای مانده از دورە‌ فرمانروایی قراقویونلو‌ها در پایتخت آنها یعنی تبریز است.

این مسجد آن قدر زیبا و جذاب است که با وجود همه‌ صدماتی که در این مدت دیده است اما هنوز هم هنر دوستان را شگفت‌زده می‌کند. چیزی که این مسجد را تا این حد مشهور و زیبا کرده استفاده از کاشی‌های معرق و نقش و نگار‌های پرجزئیاتی است که در طراحی داخلی و خارجی آن به‌کار رفته و اثری معجزه‌انگیز را خلق کرده است.

منبع: بیتوته