شکست حصر آبادان تولد امید برای پیروزی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز آبادان، ارتش حزب بعث در ۳۱ شهریور ماه ۱۳۵۹ با اتکا به نیروی زرهی فراوان و شگرد‌های جنگ‌های کلاسیک، هجوم گسترده‌ای را به سراسر مرز‌های غربی کشورمان آغاز کرد. ارتش تا بن دندان مسلح حزب بعث مطمئن بود که با اتکاء به شگرد‌های نظامی دانشگاه‌های نظامی جهان، که در نوع خود بسیار پیشرفته بودند، می‌تواند ارتش ایران را که بعد از انقلاب اسلامی و خروج کارشناسان نظامی غربی، از نظر امکانات، دچار ضعف شده بود سه روزه شکست دهد و طی چند روز و یا حداکثر یک هفته، به اهداف خود دست یابد.
ارتش حزب بعث در ابتدای حمله خود با استفاده از اصل غافلگیری و نیز شیوه نظامی استفاده از نیرو‌های زرهی انبوه که در جنگ جهانی دوم توسط فرماندهان ارتش آلمان بکار گرفته شده بود، موفق شد بخش‌هایی از خاک کشورمان را اشغال کند، و خرمشهر مهمترین شهر بندری ایران پس از چهل وپنج روز مقاومت دلیرانه، به دست دشمن افتاد.

پس از سقوط خرمشهر، دشمن تلاش کرد تا آبادان را نیز اشغال کند، اما آبادان به محاصره دشمن درآمد و مقاومت دلیرانه مردم مانع از اشغال این شهر شد. در این شرایط فرماندهان نظامی ایران با یک سوال مهم مواجه بودند و آن اینکه، چگونه نیرو‌های دشمن بعثی را از خاک کشورمان عقب برانند؟
عدم آمادگی نیرو‌های مسلح ایران برای دفاع
وقتی ارتش حزب بعث به ایران حمله ور شد ایران از لحاظ نظامی در شرایط بسیار بدی قرار داشت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، همه کارشناسان نظامی خارجی که در ارتش ایران فعالیت داشتند و کار‌های فنی و تعمیراتی هواپیما‌ها، هلی کوپتر‌ها ونیز ادوات زرهی را به عهده داشتند از کشور خارج شدند و همین امر موجب شد بسیاری از تجهیزات ارتش زمین گیر شوند و امکان استفاده از آنان وجود نداشته باشد.
در واقع ارتش حزب بعث زمانی حمله به ایران را آغاز کرد که ایران آمادگی ورود به یک جنگ تمام عیار را نداشت. هیچ کشور از ایران حمایت تسلیحاتی نمی‌کرد و هیچ کشوری حاضر به کوچکترین همکاری نظامی با ایران نبود.
سپاه پاسداران هم تازه شکل گرفته بود و هنوز ساختار نظامی و تجهیزات جنگی نداشت؛ بسیج هم تازه متولد شده بود و سازماندهی و آموزش گسترده‌ای نداشت.
یک جانباز ارتش به نام عباس مالکی که راننده تانک چیفتن بود در این زمینه می‌گوید: قبل از انقلاب همه کار‌های فنی تانک‌ها و نفربر‌ها را خارجی‌ها انجام میداند و به هیچ عنوان هیچ آموزشی در این زمینه به نیرو‌های ایرانی داده نشده بود. زیرا میخواستند که از نظر فنی دائما وابسته به آن‌ها باشیم.
او میگوید: بخوبی به یاد دارم که در قبل از انقلاب وقتی مکانیک‌های انگلیسی در حال تعمیر تانک چیفتن بودند اجازه نمیدادند هیچ ایرانی کنار آن‌ها بایستد، چون می‌ترسیدند که کار تعمیر تانک را از از آن‌ها یاد بگیرند به همین دلیل حتی به یک ایستادن ساده یک نظامی ایرانی کنار خود، در حین تعمیر تانک، حساسیت نشان میدادند.
همین شرایط در نیروی هوایی برای هواپیما‌ها و هلی کوپتر‌ها و حتی برای نیروی دریایی بود؛ و ارتش بویژه نیروی زمینی توان زرهی خود را بطور کامل از دست داده بود، زیرا بسیاری از تانک‌ها نیاز به قطعات و نیز تعمیر داشتند و بلا استفاده بودند.
حال در چنین شرایطی همه محاسبات نظامی نشان دهنده عدم آمادگی ایران برای دفاع از مرزهاست. به همین دلیل هم بود که صدام حسین در ابتدای جنگ سرمستانه پیروزی خود را قطعی میدانست و میخواست خوزستان را ضمیمه خاک خود کند.
سردرگمی فرماندهان نظامی در ابتدای جنگ
حال که ارتش حزب بعث با همه تجیزات و توان نظامی خود به ایران حمله کرده بود، فرمانداهان
نظامی ایران شرایط را بسیار نابرابر می‌دیدند. اما با این حال فرماندهان نظامی سعی کردند با استفاده از شیوه‌های جنگ کلاسیک به مقابله با نیرو‌های دشمن برخیزند، اما به دلیل ضعف ادوات نظامی موفق نشدند. بر اساس آنچه که در کتاب "گذری بر دو سال جنگ" کاری از دفتر سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ص ۸۳ آمده است نیرو‌های ارتش در سه عملیات جسر نادری در محور دزفول در ۲۳ مهر ۱۳۵۹ –
عملیات هویزه در ۱۲ دی ماه ۵۹ و عملیات نصر در ۲۰ دیماه ۵۹ در محور جاده ماهشهر به آبادان. سه عملیات کلاسیک را به اجرا درآوردند که موفقیت چندانی بدست نیاوردند و فرماندهان در یافتند که با استفاده از شیوه‌ای نوین نظامی جنگ‌های کلاسیک قارد به مقابله با دشمن نیستند؛ لذا فرماندهان نظامی برای مقابله با دشمن بعثی به فکر راه چاره‌ای و نیز شیو‌های جدید در جنگ‌های نوین نظامی افتادند لذا طرح جدید حملات نظامی برای نخستین بار بدست فرماندهان ایرانی طراحی شد:. استفاده از شیوه‌های جنگ‌های چریکی در عملیات‌های گسترده.
نبرد نا متقارن
آنچه امروزه از آن به عنوان جنگ نا متقارن و یا نبرد نا متقارن نام می‌برند شیوه جنگی بود که فرماندهان سپاه و ارتش برای مقابله با ارتش مجهز حزب بعث برگزیدند.. بنا به پژوهش محققان مفهوم جنگ نا متقارن «برای نخستین بار و بطور رسمی در گزارش بررسی دفاعی چهارساله آمریکا در سال ۱۹۷۷ مورد استفاده قرار گرفت.

ستاد مشترک آمریکا از جنگ نا متقارن تعریفی اینگونه دارد "به کارگیری رویکرد‌های غیر قابل پیش بینی یا غیر متعارف برای خنثی نمودن یا تضعیف قوای دشمن و در عین حال، بهره برداری از نقاط آسیب پذیر او از طریق فناوری‌های غیر قابل انتظار یا روش‌های مبتکرانه.» ((محمد رضا رزمخواه، مقاله پژوهشی تحت عنوان جنگ نامتقارن، فصلنامه علمی علوم و فنون نظامی))http://www.qjmst.ir/article_۲۶۸۵۲.html.
در واقع نبرد نامتقارن یا ناهمتراز نبردی است که از لحاظ شیوه و روش مابین روش‌های نبرد کلاسیک و نبرد چریکی نامنظم است که با افزودن و کاستن از برخی اصول و روش‌های آن‌ها و مبتنی بر نیاز روز طراحی شده است و همواره مبتنی بر این امر در حال به روز رسانی و تطبیق خود است. این در واقع به معنی هوشمند سازی شیوه نبرد است.
البته فرماندهان هم برای استفاده از این شیوه نوین راه دشواری را در پیش داشتند و نیازمند نیرو‌های بسیار ورزیده، با ایمان و با قابلیت انعطاف بالا بودند؛ لذا در شرایط آنزمان می‌بایست شیوه نبرد نا متقارن با امکانات و شرایط جنگ با حزب بعث بررسی و بهترین راهکار برای عملی کردن آن در جنگ با حزب بعث بکار گرفته شود. پس می‌بایست شیوه جدید رزمی در نبرد با دشمنان امتحان می‌شد تا از فرماندهان دریابند که با این شیوه رزمی قادر به مقابله با ارتش منظم و مجهز حزب بعث هستند یا خیر.
ناخدا یکم تکاور بنیادی در این زمینه می‌گوید: در این شیوه نیرو‌های نظامی ایران از تاکتیک‌هایی استفاده کردند که نیرو‌های تکاور برای نفوذ به استحکام دشمن استفاده می‌کنند با این تفاوت که تکاوران در گروه‌های چند نفری اقدام به نفوذ به استحکامات دشمن می‌کنند، اما نیرو‌های ایرانی همین شیوه را با ده‌ها هزار نفر نیروی رزمنده انجام می‌دادند.
البته این امر خود پیچیدگی‌ها و دشواری‌های فراوانی را بدنبال داشت که نیرو‌های پر توان ایران به خوبی از عهده آن بر آمدند. همچنین استفاده از این شیوه نیازمند روحیه بسیار قوی و شجاعت کم نظیر نیرو‌های حمله کننده داشت که خوشبختانه نیرو‌های ایران در این امر الگویی برای جهانیان شدند
شکست حصر آبادان نخستین آزمون بزرگ رزمی
قبل از عملیات شکست حصر آبادان طراحی جدید فرماندهان ایرانی تحت عنوان نبرد نا متقارن البته با سبک و سیاق نیرو‌های ایرانی طراحی و درچند عملیات کوچک اجرا شد. خوشبختانه پیروزی‌هایی که در این عملیات‌های کوچک و با استفاده از شگرد جدید نیرو‌های نظامی ایران اجرا شد، چشمگیر بود؛ لذا فرماندهان تصمیم گرفتند تا این شیوه جدید نبرد را در عملیاتی گسترده به نمایش بگذارند تا ببیند که آیا ایا این شیوه جدید حمله، در عملیات‌های بزرگ و گسترده نیز قابل اجرا هست یا خیر؛ لذا عملیات شکست حصر آبادان عملیاتی بود که این شیوه رزم برای نخستین بار بصورت انبوه و گسترده در آن بکار گرفته شد و دستاورد‌ها و پیروزی‌های آن غیر قابل باور بود.
در واقع عملیات شکست حصر آبادان دو دستاورد فوق العاده برای کشورمان در پی داشت که یکی از این دستاورد‌ها همان در آوردن جزیره بسیار مهم و سوق الجیشی آبادان از محاصره بود، ولی دستاورد بزرگ دوم این عملیات که برای نظامیان بسیار مهم و حیاتی بود و مردم عادی کمتر از آن اطلاع داشتند استفاده از نبرد نا متقارن یا نا همتراز برای نخستین بار در سازمان رزمی نیرو‌های مسلح ایران بود..

 

 

 

عملیات شکست حصر آبادان الگویی برای سایر عملیات‌های دفاع مقدس
سرهنگ عقیلی از فرماندهان دوران دفاع مقدس در این زمینه گفت: این شیوه نظامی با سبک و سیاق ایرانی برای نخستین بار در جهان توسط نیرو‌های کشورمان در عملیلت شکست حصر آبادان بکار گرفته شد. موفقیت این شیوه جدید نظامی در عملیات شکست حصر آبادان موجب شد که فرماندهان نظامی در سایر عملیات‌ها ازهمین روش ضد دشمن بعثی استفاده کنند. در واقع پیروزی رزمندگان کشورمان در جنگ تحمیلی علاوه بر روحیه قوی آنان مرهون همین شیوه ابداعی نظامی رزمندگان کشورمان است.
کارشناسان نظامی بلوک شرق و غرب معتقدند اهمیت عملیا ت شکست حصر آبادان فقط آزاد سازی جزیره بزرگ و سوق الجیشی آبادان نبود بلکه این عملیات اهمیت بزرگ دیگری داشت و ان معرفی تاکتیک نظامی جدید به دانشگاه‌های نظامی جهان بود.
در واقع باید گفت، همانگونه که جنگ جهانی دوم صحنه معرفی تاکتیک نظامی جدید استفاده ازتانک‌های انبوه در عملیات‌های سریع و ضربتی توسط آلمان بود، عملیات‌های نظامی ایران معرفی استفاده از شیوه جدیدی در جنگ‌های نامتقارن در برابر نیرو‌های زرهی کلاسیک، توسط ایران بود.

 

بعد‌ها استفاده از این شیوه نظامی جدید نیز در سایر نقاط جهان موفقیت و کارایی بسیار بالای خود را به اثبات رساند.
استفاده از همین شیوه ابداعی ایران موجب شد که رزمندگان حزب الله در جنوب لبنان در جنگ ۳۳ روزه و رزمندگان فلسطینی در غزه موفق شوند برای نخستین باردر طول تاریخ تشکیل اسراییل غاصب، در دو جنگ متوالی شکست‌های سختی را به این کشور وارد کنند. بکار گیری همین شیوه ابدایی ایران توسط رزمندگان یمن نیز موجب شکست‌های خفت بار برای نیرو‌های صعودی و متحدانش شده است و همه این‌ها مرهون موفقیت این شیوه نظامی در شکست حصر آبادان بود.
عملیات‌های های گوناگون ایران در دوران دفاع مقدس میدان کارزار دو شیوه نظامی جنگ کلاسیک وجنگ نامتقارن ابداعی ایران بود، شیوه نظامی جدیدی که هنوز سر لوحه نیرو‌های پر توان مسلح جمهوری اسلامی ایران در جنگ‌های نامتقارن احتمالی است.
آری عملیات شکست حصر آبادان با شگرد جدید نظامی ایران در یک بامداد ۵ مهر ۱۳۶۰ آغاز شد؛ و بنا به قول سرهنگ چنعانی از فرماندهان دوران دفاع مقدس این عملیات حدود ۴۲ ساعت طول کشید و نخستین عملیات بزرگ ایران در دوران دفاع مقدس بود که با هماهنگی کامل ارتش و سپاه برگزار شد و موجب شد که جزیره سوق الجیشی آبادان پس از یکسال از محاصره بعثیان آزاد شود.
این عملیات آغازی شد برای شکست‌های پی در پی دشمن و بیرون راندن آنان از خاک مقدس جمهوری اسلامی ایران. عملیاتی که بارقه امیدی در دل‌های همه ایرانیان بویژه فرمانداهان نظامی بود. امیدی که هیچگاه تبدیل به یاس نخواهد شد.