تصویب طرح بازآفرینی خیابان فداییان اسلام، مهم‌ترین تصمیم کمیسیون ماده ۵

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما؛ محمد سالاری در جلسه امروز شورا با اعلام خبر تصویب طرح بازآفرینی محدوده ۵۳۷ هکتاری خیابان فداییان اسلام در کمیسیون ماده ۵ افزود: رویکرد بازآفرینی شهری، دیدگاهی جامع و یکپارچه و به دنبال حل مشکلات و توسعه مجدد نواحی و محدوده‌های دارای بافت فرسوده و عرصه‌های ناکارآمد است و در بلند مدت نیز موجب توسعه پایدار و بهبود وضعیت اقتصادی، کالبدی و اجتماعی می‌شود.
وی ادامه داد: از آنجایی که محدوده خیابان فداییان اسلام، یکی از عرصه‌های به شدت ناکارآمد و رها شده تهران طی دهه‌های گذشته بوده و در طرح جامع نیز به عنوان محدوده نیازمند تهیه طرح موضعی و ایجاد پهنه تجارت جهانی مشخص شده است، توسعه عرصه‌های ناکارآمد و رها شده به عنوان رویکردکلان این طرح بازآفرینی شهری، در نظر گرفته شده است.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران گفت: محدوده‌های جنوبی شهر تهران در محدوده طرح تفصیلی شهر از منتهی الیه جنوب غربی تا منتهی الیه جنوب شرقی در طرح جامع شهر تهران به عنوان عرصه‌های تجارت جهانی و در طرح تفصیلی شهر تهران به عنوان "s"‌های ویژه تعیین تکلیف شده اند که محدوده طرح بازآفرینی خیابان فداییان اسلام به مساحت ۵۳۷ هکتار نیز در همین محدوده قرار دارد.
سالاری با بیان اینکه محدوده این طرح، بخشی از مناطق ۱۲، ۱۵، ۱۶ و ۲۰ را در برمی گیرد، افزود: ۷/۱۲۶ هکتار از این طرح در منطقه ۱۵ یعنی بخش شرقی خیابان فداییان اسلام، ۵/۱۸۸ در منطقه ۱۶ یعنی بخش غربی خیابان فداییان اسلام، ۱۸ هکتار در منطقه ۱۲ و بخش شمال میدان شوش و ۴/۲۰۳ هکتار در منطقه ۲۰ که در دو طرف فداییان اسلام حدفاصل بزرگراه آزادگان تابزرگراه بسیج قرار گرفته است و ۳/۵ کیلومتر از خیابان فداییان را در بر می‌گیرد.
وی ادامه داد: خیابان فداییان اسلام به واسطه استقرار در حدفاصل تهران تاریخی و شهر ری از محور‌های بسیار مهم شهر تهران محسوب می‌شود. در ابتدا حاشیه این خیابان محل استقرار بخشی از صنایع تولیدی مصالح ساختمانی یعنی کوره‌های آجرپزی بوده که در مراحل بعدی توسعه شهر به مکانی برای کار و فعالیت و صنعت تبدیل شده است، این محدوده بخشی از ۱۳ محله باغ آذری، کوثر، شوش، مظاهری، مطهری، بعثت، کیان شهر جنوبی و شمالی، شهادت، دولت آباد، علی آباد جنوبی و جوانمرد قصاب را نیز در بر می‌گیرد.

پیوند محور تاریخی تهران و ری

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با اشاره به پیشینه تاریخی محور فداییان اسلام گفت: در دوران قاجار دو راه اصلی و یک راه فرعی بین تهران و قصبه ری وجود داشت که اصلی‌ترین آن خط مستقیمی بود که از دروازه شاه عبدالعظیم شروع می‌شد، یعنی مسیر فعلی خیابان فداییان که از میدان شوش آغاز می‌شود و تا میدان شهر ری ادامه می‌یابد. راه اصلی دوم موسوم به راه چشمه علی یا جاده نو و راه فرعی به نام جوانمرد قصاب است که طبق اسناد و نقشه‌های تاریخی، مسیر مستقیم تهران و ری به نام جاده "ری" نامیده می‌شد. تا اینکه در دهه ۱۳۴۰ شمسی نام این خیابان به سپهبد رزم آرا و بعد از انقلاب اسلامی به فداییان اسلام تغییر یافت.
سالاری افزود: نخستین راه آهن ایران نیز در زمان ناصرالدین شاه قاجار بین تهران و ری در مسیری به طول ۷/۸ کیلومتر به موازات خیابان ری احداث و در سال ۱۳۰۵ افتتاح شد. این مسیر در ابتدا مسیر ماشین دودی و جاده سوم شهر ری نامیده می‌شد که بعد‌ها به شهرزاد و بعد از انقلاب اسلامی به نام شهید بروجردی تغییر کرد.
سالاری با اشاره به اینکه خیابان فداییان اسلام در طول تاریخ، محور شکل گیری صنعت در ایران و شهر تهران بوده است، گفت: اکنون کارخانه‌هایی مانند چیت ری، چیت ممتاز، چرم مخزنی، چرم امید و چرم زوک که از نیمه دوم دهه ۱۳۲۰ به بعد شکل گرفته اند، در پیرامون این خیابان قرار دارند.
وی اضافه کرد: در حال حاضر محدوده طرح خیابان فداییان اسلام، دارای انواع مختلفی از کاربری‌ها است که بخش غالب آن‌ها مربوط به انبار‌ها و کارگاه‌های صنعتی خرد قدیمی و بعضا رها شده است. کاربری‌های انبار، انبارکارگاهی، کارگاه‌ها و زمین‌های بایر در مجموع ۴۹ درصد کل کاربری‌های محدوده موجود طرح را تشکیل می‌دهند و سهم کاربری مسکونی موجود در این محدوده بسیار اندک و حدود ۳/۷ درصد کل کاربری است. مجموع کاربری‌های خدماتی شامل آموزشی، درمانی، مذهبی، تاسیسات و فضای سبز نیز روی هم رفته ۱۴ درصد است.
رئیس کمیسیون شهرساز و معماری شورای شهر تهران با اشاره به موقعیت کلیدی و راهبردی محدوده طرح خیابان فداییان اسلام بیان کرد: ایستگاه مرکزی راه آهن تهران و پایانه جنوب در نزدیکی محدوده طرح، امکانات حمل و نقل کالا و مسافر را تسهیل می‌کند. بازار تهران با طیف وسیعی از فعالیت‌ها که در مقیاس محلی، منطقه ای، فرامنطقه‌ای و ملی عمل می‌کنند، در شمال محدوده طرح و در ارتباط نزدیک با آن، موجب تقویت و رونق فعالیت‌های اقتصادی و تجاری در این محدوده می‌شوند و همچنین وجود فضا‌های سبز وسیع مانند بوستان بعثت و بوستان ابریشم از دیگر ویژگی‌های این محدوده است.

نبود امنیت به دنبال کاهش کاربری مسکونی

سالاری در خصوص مسائل و مشکلات فعلی خیابان فداییان اسلام گفت: وجود فعالیت‌های ناسازگار شهری، نبود سرزندگی و پویایی و امنیت نسبی به دلیل سطح اندک کاربری مسکونی، فنبود تنوع عملکردی در محدوده طرح، آشفتگی سیما و منظر شهری، فقدان نشانه‌های شاخص، عدم خوانایی مطلوب فضا‌ها و مکان ها، تردد ماشین آلات سنگین و حمل بار در شب و وسائط نقلیه سبک در روز، وجود انواع آسیب‌های اجتماعی و شکل گیری فضا‌های ناامن و بی دفاع شهری، کمبود حمل و نقل همگانی و دشواری دسترسی به ایستگاه‌های مترو و عدم استفاده و بهره برداری از حقوق مالکانه شهروندان بدلیل فریز بودن بخش غالب محدوده از مشکلات شاخص این محدوده است.
وی ادامه داد: این محدود ۵۳۷ هکتاری ده‌ها سال است که بلاتکلیف مانده و فریز شده است و عملا مالکین خصوصی و دولتی این محدوده نمی‌توانند هیچگونه اقدامی را در راستای ساخت و ساز و تبدیل به احسن و خارج کردن این محدوده از وضعیت ناهنجار فعلی انجام دهند.
سالاری افزود: طبق سرشماری رسمی نفوس و مسکن، جمعیت ساکن این محدوده ۲۹۷۴۰ نفر در سال ۸۵ بوده است که این جمعیت در سال ۹۵ به ۲۵۷۴ نفر کاهش پیدا کرده است لذا نرخ رشد جمعیت در این محدوده به دلیل وجود کاربری‌های نامتجانس و مزاحم منفی بوده است.
رئیس کمیسیون شهرساز و معماری شورای شهر تهران گفت: مدیریت شهری دوره پنجم برای اولین بار در یک تصمیم اساسی، با کمک اعضای کمیسیون ماده ۵ تصمیم گرفت تا در راستای اجرایی و عملیاتی کردن طرح‌های موضعی تکلیف شده در طرح جامع و طرح تفصیلی نسبت به تعیین تکلیف این محدوده اقدام کند.
وی تصریح کرد: براساس سند ملی و راهبردی احیاء، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد، مصوب سال ۹۳، هدف از فرایند بازآفرینی پایدار شهری، حفظ حقوق شهروندی، ارتقا کیفیت زندگی، بازیابی هویت شهری و اعمال حکمروایی محلی و مدیریت یکپارچه و ایجاد وحدت رویه بین کلیه عوامل مرتبط در سطوح ملی و محلی با رویکرد ضوابط شهرسازی و رویکرد ایرانی - اسلامی است که با توجه به دو سطحی بودن طرح، این اهداف، قابل پیگیری جدی است.

ایجاد محور جدید کار و فعالیت

سالاری تبدیل محور فداییان اسلام به خیابانی سرزنده، فعال و خیابانی کامل به عنوان پیوند دهنده مرکز تاریخی شهر تهران با مرکز تاریخی شهر ری، ایجاد محور جدید کار و فعالیت در شهر تهران و پشتیبان بازار و عرصه‌ای نوآور و رقابت پذیر با حضور کسب و کار‌های نوین، هویت بخشی به خیابان و تجدید حیات اقتصادی و اجتماعی این محدوده، یکپارچکی خیابان و پیوند آن با استخوان بندی شهر تهران، هدایت و جذب سرمایه و سرمایه گذاران در محدوده و ایجاد اشتغال، فراهم نمودن فرصت‌های سکونت، تفریح و فراغت، تزریق سکونت و ارتقاء کیفیت زندگی ساکنان محدوده طرح و خارج کردن این محدوده از فضای بی دفاع شهری، تسهیل دسترسی شهروندان به فضا‌های همگانی دلپذیر و مراکز کار و فعالیت و عناصر میراثی و تاریخی و ایجاد محیطی با اولویت پیاده را ازجمله مهم‌ترین ماموریت این طرح بازآفرینی اعلام کرد.

تغییر پهنه در طرح تفصیلی

رئیس کمیسیون شهرساز و معماری شورای شهر تهران با بیان اینکه درفرایند تدوین طرح بازآفرینی فداییان تغییراتی در پهنه‌های طرح تفصیلی داده شد، در خصوص دلایل تغییر در پهنه‌ها گفت: الزامات و رویکرد مدیریت شهری به منظور شکل گیری خیابان کامل، ایجاد منظر شهری یکپارچه و مطلوب با تعریف پهنه و ضوابط مناسب در اطراف خیابان فداییان اسلام، در نظر گرفتن شرایط محلی و انطباق با کاربری موجود، حقوق مکتسبه و توافقات رسمی صورت گرفته، توجه به رویکرد اختلاط کاربری برای ایجاد تنوع و جذابیت فضایی و هدایت جریان سرمایه گذاری به این محدوده، تزریق سکونت به محدوده برای تحقق سرزندگی و امنیت حیات شبانه، ایجاد لجستیک پارک برای ساماندهی و تسهیل حمل و نقل کالا و حفظ و بهره برداری از میراث صنعتی در غالب کسب و کار‌های جدید از جمله دلایل تغییر پهنه در محدوده اجرای طرح بازآفرینی خیابان فداییان اسلام به شمار می‌رود.
سالاری ادامه داد: جمعیت فعلی ساکن در محدوده خیابان فداییان اسلام ۲۵۷۴۶ نفر است که پیش بینی شده با تغییر پهنه‌ها در این محدوده و ایجاد سرزندگی شهری جمعیت ساکن به ۴۱۴۰۰ نفر افزایش پیدا کند.

بهره گیری از سازوکار بانک زمین

وی اضافه کرد: بهره گیری از سازوکار بانک زمین و TDR به عنوان یکی از محور‌های ضروری برای تحقق اهداف، در فرایند تدوین و تصویب طرح بازآفرینی خیابان فداییان اسلام در نظر گرفته شده و به این منظور کمیته‌ای تحت عنوان کمیته توسعه و عمران طرح بازآفرینی خیابان فداییان اسلام که به نوعی سازمان اجرایی این طرح است، تشکیل می‌شود.
این عضو شورای شهر تهران تصویب طرح باز آفرینی خیابان فداییان اسلام را یکی از مهم‌ترین تصمیمات کمیسیون ماده ۵ در سال ۹۹ دانست و گفت: مطالعات جامعی با محوریت و راهبری سازمان نوسازی و معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران در خصوص تدوین طرح بازآفرینی محدوده خیابان فداییان انجام و همه ابعاد بازآفرینی در این طرح دیده شده است و با اجرایی شدن آن املاک فریز شده در این محدوده وسیع بعد از چندین دهه بلاتکلیفی، تعیین تکلیف می‌شوند.
سالاری با تقدیر از اهتمام شهردار تهران در انجام این مهم افزود: با توجه به گستردگی این محدوده با وجود اینکه طرح در کارگروه فنی و جلسه کمیسیون ماده ۵ به تصویب رسیده است، اما بنابر درخواست دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور، مقرر شد طرح مذکور در آینده نزدیک در دبیرخانه و شورای عالی شهرسازی و معماری مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد و نهایتا در جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری به تصویب نهایی برای ابلاغ به مناطق مربوطه و لحاظ کردن در طرح تفصیلی شهر تهران برسد.