پنبه، طلاست اگر...

پنجه آفتاب را بهتر بشناسیم
پنبه گیاهی است یکساله بوته پنبه به صورت نیمه درختچه‌ای کوچک به ارتفاع ۶۰ تا ۲۰۰ سانتی‌متر و غالباً به فرم کروی رشد می‌کند. طول دوره رشد گیاه، از ۱۳۰ روز تا ۲۰۰ روز متغیر است.

پنبه گیاهی گرما دوست است و رشد و نمو آن بستگی زیادی به دما دارد. پنبه به آفتاب فراوان نیاز دارد. کمبود نور سبب افزایش نسبت رشد رویشی به زایشی، ریزش گل‌ها و نقصان تولید غوزه می‌شود. این شرایط در گستره خراسان شمالی به خوبی مهیاست و همین امر سبب شده این استان یکی از قطب‌های تولید پنبه در کشور باشد.

در خراسان شمالی برداشت محصول پنبه معمولا از اوایل شهریور ماه آغاز و تا اواخردی ماه ادامه دارد. پنبه در ۱۸ استان کشور کشت می‌شود، اما اصلی‌ترین استان‌های تولید پنبه ۶ استان خراسان شمالی، خراسان رضوی، گلستان، فارس، اردبیل، و خراسان جنوبی است.

درمان بیکاری با کشت پنبه

کاویانی رئیس صندوق پنبه کشور درباره تاثیر پنبه بر اشتغالزایی و کارآفرینی  می‌گوید: به ازای هر هکتار پنبه ۹۵ نفر- روز اشتغال ایجاد می‌شود و توان اشتغالزایی پنبه در بخش کشاورزی، ۲.۵ برابر سویا، ۴ برابر ذرت، ۴ برابر کلزا و ۶ برابر گندم است.

وضعیت تولید پنبه در کشور

به گفته ابراهیم هزار جریبی، مجری طرح پنبه وزارت جهاد کشاورزی سطح زیر کشت پنبه نسبت به سال گذشته ۱۰ درصد افزایش یافته و به تبع آن بیش از ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار افزایش محصول خواهیم داشت.

هزار جریبی می‌گوید: ۳۰ درصد از وش پنبه تولید داخل در کارخانجات کشور تبدیل به الیاف پنبه می‌شود که مورد استفاده صنایع ریسندگی است. یعنی  این ۲۷۰ هزار تن وش تولیدی ما تبدیل به ۸۱ هزار تن الیاف پنبه مورد نیاز صنایع نساجی می‌شود.

 پنبه از محصولات مهم و راهبردی خراسان شمالی است که از نظر طول الیاف و رنگ از مرغوبیت بالایی برخوردار است. سطح زیر کشت این محصول در سال زراعی ۹۷-۹۶ بالغ بر ۶۳۰۰ هکتار بود که در سال ۹۸-۹۷ با حدود ۱۲ درصد افزایش به ۷۲۰۰ هکتار و امسال به ۷۴۰۰ هکتار افزایش یافته است.

شهرستان‌های مانه و سملقان، اسفراین، جاجرم، بجنورد و راز و جرگلان از مناطق مهم پنبه کاری استان است که  شهرستان مانه و سملقان با ۵۵۰۰ هکتار معادل ۷۴ درصد، پیش بینی سطح زیر کشت پنبه در خراسان شمالی است.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی  می‌گوید: میانگین عملکرد پنبه استان در سال گذشته، ۲۳۰۰ کیلوگرم در هکتار و تولید آن ۱۶۷۰۰ تن وش بود که رتبه چهارم سطح و میزان تولید را در بین  ۱۸ استان تولید کننده پنبه کشور، به خود اختصاص داد.

یوسفی افزود: در سال زراعی ۹۹-۹۸ با میانگین عملکرد ۲۸۰۰ کیلوگرم در هکتار به میزان ۲۰ هزار و ۷۰۰ تن وش تولید شد.

وی می‌گوید: در حال حاضر ۴ کارخانه پنبه پاک کنی در مانه و سملقان، ۳ کارخانه در بجنورد و ۱ کارخانه در اسفراین فعالیت می‌کند.

یوسفی با اشاره به مرغوبیت رنگ و کیفیت بالای پنبه استان می‌گوید: طول الیاف تولیدی خراسان شمالی که به طول ۲۸ - ۲۹ میلیمتر می‌رسد در گذشته به خارج از کشور به خصوص آلمان صادر می‌شد.

وزیر جهاد کشاورزی در سفر به قطب تولید پنبه کشور

همچنین با توجه به اینکه خراسان شمالی ظرفیت‌های متعددی در بخش کشاورزی بخصوص پنبه دارد وزیر جهاد کشاورزی دی ماه ۹۹ به خراسان شمالی سفر کرد.

خاوازی در سفر به  خراسان شمالی گفت: توسعه کشت پنبه قطعا می‌تونه اشتغال بسیار زیادی رابه دنبال داشته که خراسان شمالی در این زمینه خیز خوبی در سال جاری داشته است.

وی می گوید: یکی از عوامل محدود کننده کشت پنبه در ایران بحث برداشت پنبه و اقتصادی بودن برداشت است که خوشبختانه تعدادی از جوانان خراسان شمالی کمباین‌هایی را متناسب با کشت پنبه تنظیم کردند که این  امید را به ما می‌دهد  که در سال آینده سطح زیر کشت از ۷ هزار دراین  استان به ۹ هزار ارتقا  یابد.

به گفته وزیر جهاد کشاورزی امسال در کشور کشت پنبه حدود ۱۸ درصد رشد داشتیم و این اتفاق خوبی در بخش کشاورزی ایران است

معاون زراعت سازمان جهاد کشاورزی  استان هم در خصوص کمباین‌های متناسب با کشت پنبه گفت: ۱۰ عدد کمباین فرسوده ویژه کشت پنبه در کشور وجود داشت که با انتقال آن به خراسان شمالی ۳ عدد آن توسط مهندسان مکانیک خراسان شمالی  تبدیل به کمباین‌های مجهز برداشت پنبه شد که کمک بزرگی برای جمع آوری پنبه و کاهش هزینه‌ها است.

موانع کشاورزان برای کشت پنبه
کمبودکمباین در فصل برداشت پنبه در مانه و سملقان  موجب برداشت محصول به صورت دستی می‌شود که از علل اصلی افزایش هزینه‌ها و قیمت تمام شده این محصول است.

حتی کمباین‌های جدید اضافه شده هم به دلیل خرده مالکی بودن اراضی کشاورزی نمی‌تواند کمک حال  همه مزارع باشد.

محمدی یکی از کشاورزان منطقه می‌گوید:  جمع آوری محصول با دست با توجه به افزایش دستمزد کارگران برای ما به صرفه نیست.

رستمی کشاورز دیگر سملقانی هم می‌گوید: به خاطر نبود صنایع تبدیلی  ناگزیر به خام فروشی هستیم که سبب می‌شود بیشتر سود به جیب دلالان برسد.


چگونه از طلای سفید حمایت کنیم؟

ارقام جدید برای رونق طلای سفید: کشت ارقام جدید شامل دلیته و کرک دار در ۵ سال گذشته سبب افزایش بازده تولید در واحد سطح شده است.
مدیر جهاد کشاورزی مانه و سملقان می‌گوید: تاکنون ۱۲۰ تن انواع بذر پنبه دلیته و ۷۰ تن انواع بذر پنبه کرک دار در بین کشاورزان توزیع شده است.

قهرمانیان افزود: فعالیت‌های آموزشی و ترویجی در یک دهه گذشته نقش بسیار مهمی در افزایش دانش فنی پنبه کاران داشته است.

تغذیه مناسب، کنترل آفات، تراکم کشت و افزایش سطح کشت مکانیزه و آموزش‌های گوناگون به کشاورزان، یکی از اقدامات موثر در افزایش تولید محصول پنبه است.


مبارزه زیستی آفات پنبه
کرم غوزه پنبه، بزرگترین دشمن و عامل خسارت پنبه کاران است که هرساله خسارت و هزینه سنگین سموم شیمیایی را بر گرده کشاورز تحمیل می‌کند.

رضایی مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی می‌گوید: امسال مبارزه بیولوژیک در هزار و ۴۰۰ هکتار از اراضی زراعی و باغی این استان اجرا شدکه این کار باعث کاهش مصرف سموم و کاهش هزینه‌های کشاورز  می‌شود.

خرید تضمینی طلای سفید
قیمت خرید تضمینی وش پنبه در سال زراعی ۹۹-۹۸ به میزان ۴۸۷۶ تومان تعیین شده بود که با اجرای طرح کشاورزی قراردادی  وش پنبه به قیمت روز ۱۲-۱۶ هزار تومان از کشاورز خریداری گردید.

به منظور خرید وش هزارو ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبار سرمایه در گردش  اختصاص یافت که ۸۳۰ میلیارد ریال آن مبلغ تخصیصی شهرستان مانه و سملقان بوده است که این امر کمک بزرگی به پنبه کاران استان است

پنبه خریداری شده به کارخانه‌های پنبه پاک کنی تحویل داده می‌شود و درصد بالایی از وش پنبه در تنها کارخانه ریسندگی خراسان شمالی  به منسوج تبدیل می‌شود مابقی پنبه‌های خراسان شمالی به استان‌های گلستان و مازندران صادر می‌شود.

پنبه طلاست اگر ...

 پنبه مصارف زیادی دارد، از صنعت نساجی تا مواد اولیه کارخانه‌های روغن، اما با توجه به مشکلات بهداشتی در سطح جهان و نیاز به انواع محصولات بهداشتی تولید شده از پنبه، به نظر می‌رسد در آینده طلای سفید در جهان متقاضیان زیادی داشته باشد برای اینکه کشاورزان راغب به کشت پنبه باشند و در آینده سهم بیشتری در طلای سفید داشته باشند نیاز است صنایع جانبی این محصول سریعتر ایجاد شود تا با سودآوری لازم، میل به کشت پنبه در کشاورزان بیشتر شود

 از طرفی تولید روغن پنبه دانه در ایران بسیار کم صورت می‌گیرد، چون کارخانجات روغن کشی معمولا از سایر دانه‌ها استفاده می‌کنند.  از این رو  پنبه دانه غالبا به صورت مستقیم  به  مصرف خوراک دام به ویژه گاو‌های شیری  می‌رسد. پنبه طلاست اگر کشاورز حمایت شود، اقتصاد کشور از این طلا بهرمند می‌شود.

نویسنده: سمانه طاری دشتی