بوته کاری در بیابان نعمت است!

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز گلستان؛ رامین می‌گوید بعضی وقت‌ها از ارتفاعات و تپه‌های گرگان، حجم زیادی از گرد و غبار در آسمان شمال گلستان می‌بینم. شبیه همین حرف‌ها را محمد هم می‌زند او این‌ها را از ارتفاعات درازنوی کردکوی دیده است.
از قول آنها می‌نویسم: گرد و غبار، شما بخوانید "ریزگردها" مفهومی آشناتر و شاید نفس گیرتر!
پذیرشش برای بسیاری از گلستانی‌ها و باورش برای خیلی از غیرگلستانی‌ها سخت است، آخر گلستان را بنامش و به سرسبزی می‌شناسند. اما واقعیت اینست که « نام گلستان در لیست استان‌های بیابانی کشور ثبت شده است.»

سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: با توجه به تغییر آب و هوا و بهره برداری‌های غیر اصولی از منابع طبیعی و منابع آبی، گلستان در حال تبدیل شدن به یک استان بیابانی است.
عبدالرحیم لطفی افزود: بیش از ۳۰۰هزار هکتار از مراتع شمالی و اراضی دیم گلستان در معرض بیابانی شدن قرار دارد.

بیابان زایی چیست؟
بیابان زایی به معنای تخریب زمین بر اثر تغییرات اقلیمی و دخالت‌های انسانی است، سازمان ملل متحد اعلام کرده بود آب و هوای خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب در پدیده بیابان زایی تأثیر دارد.

عبدالله از دامداران آق قلایی می‌گوید: قبلا گوسفندهایش ۱۰۰متر می‌رفتند سیر می‌شدند، اما اکنون بدلیل ضعف پوشش مراتع، چرا در چند کیلومتر هم دام را سیر نمی‌کند.

کم آبی تالاب‌ها و آبندان ها، خشکی خلیج گرگان، دشت‌های گلستان و صحرای قره قوم در کشور همسایه از جمله کانون‌های ریزگرد‌ها در گلستان هستند.

در این گزارش من بر دشت‌های گلستان توجه و تمرکز کرده ام. مساحت مراتع گلستان حدود ۸۶۲هزار هکتار است که از نظر کیفی به سه درجه خوب، متوسط و فقیر دسته بندی می‌شود.
۳۰۱هزار هکتار خوب، ۱۶۱هزار هکتار متوسط و بقیه مراتع فقیر هستند.
دشت های گمیشان، آق قلا، گنبدکاووس و مراوه تپه در معرض بیابانی شدن هستند.

محمدکیا کیانیان کویر شناس گفت: شیوه‌های نادرست و سنتی کشاورزی، چرای بی رویه دام و تبدیل مراتع به دیمزار، معدن‌کاوی، جاده‌سازی، توسعه شهر‌ها و شهرک‌های صنعتی، حفر چاه‌های آب غیرمجاز، جنگل زدایی، استفاده بیش از حد از نهاده‌های کشاورزی از جمله کود‌های شیمیایی، آبیاری نادرست و وجود صحرای قره‌قوم در کشور ترکمنستان، از جمله عوامل شدت گرفتن بیابان‌زایی در گلستان هستند.

پیامد‌های بیابان زایی

بیابان زایی هم پیامد اقتصادی و هم جانی دارد، از معیشت جوامع محلی و دامداران تا تنفس همه مردم گلستان.
پیامد‌های اقتصادی می‌تواند بر تولیدات گلستان در بخش‌های زراعی و دامی اثر منفی بگذارد و حتی جاذبه‌های گردشگری را کم رونق کند. علاوه بر اینها، هزینه‌های مقابله با بیابان زایی و مدیریت پیامد‌های آن چندین برابر بیشتر از هزینه‌های پیشگیری است.

غفور از دامداران محلی می‌گوید: زندگی ما به این دام‌ها و دشت‌ها بسته است.
او نگران است که شدت گرفتن بیابان زایی آنها را حتی از خانه و کاشانه شان آواره کند و مجبور به مهاجرت شوند.
از سوی دیگر، بیابان زایی و افزایش ریزگردها، سلامت و جان مردم را به خطر می‌اندازد.

 

بوته کاری، راهی برای جلوگیری از بیابانی شدن
بوته کاری یکی از روش‌های مقابله با بیابان زایی است. در این روش نهال‌هایی در ایستگاه‌های تولید گیاه، پرورش داده و در بیابان‌ها کاشته می‌شوند.
تولید بوته‌های مقاوم در برابر خشکی، عملیات ذخیره نزولات آسمانی و عملیات بذر پاشی بخشی از فعالیت‌هایی است که برای مقابله با بیابانی شدن استان در حال اجرا است.

رییس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی استان گفت: در سه سال گذشته با ۱۱۰ میلیارد ریال اعتبار در ۱۰هزار هکتار از بیابان‌ها بوته کاری شده است و امسال نیز پنج هزار هکتار دیگر بوته کاری می‌شود.
تاج قلی فرهنگ دوست افزود: امسال هم یک میلیون و ۵۰۰ هزار اصله نهال برای غرس در بیابان‌ها استان تامین شده است.

مزیت‌های بوته کاری
فرهنگ دوست گفت: تامین علوفه دام، مقابله با پدیده ریزگردها، حفظ رطوبت خاک و ایجاد اشتغال برای فصل بیکاری، جلوگیری از سیلاب و فرسایش خاک از جمله مزیت‌های بوته کاری در بیابان‌ها است.

یکی از دامداران می‌گوید: بوته کاری به نفع آنها هم هست.
حمید گفت: پوشش گیاهی اینجا کم است و بدلیل اینکه باید علوفه دستی به دام بدهند، هزینه‌های شان بیشتر می‌شود، اما بوته کاری می‌تواند هزینه خوراک دام را کم کند.

پنج هزار و ۳۰۰خانوار پروانه چرای دام در مراتع گلستان دارند.

تولید نهال در بزرگترین مرکز تولید گیاهان مرتعی گلستان در گنبدکاووس

رییس منابع طبیعی و آبخیزداری گنبدکاووس گفت: سالانه چندین هزار بوته آتریپلکس، لِنتی فورمیس و الِنگاتوم در ایستگاه بذر چپر قویمه گنبدکاووس تولید و برای کاشت به نواحی بیابانی منتقل می‌شود.
رحمانی افزود: یک میلیون اصله نهال با اعتبار ۱۱میلیارد ریال از محل صندوق توسعه ملی در این بزرگترین مرکز تولید گیاهان مرتعی گلستان تولید می‌شود.

ادریس میرزاعلی کارشناس مرتع گفت: این گونه‌ها درجه حرارت بین ۵۰ تا منفی ۱۵ درجه سانتیگراد را تحمل می‌کنند.

کار نشای نهال‌ها از اواخر تابستان آغاز می‌شود تا از اواخر پائیز برای کاشت آماده شوند.

خدیجه خانم همراه با همسر و دخترانشان، نهال‌ها را سوار ماشین و در بیابان‌های گنبدکاووس کشت می‌کنند.
چاله‌های کاشت، با فاصله پنج متر از یکدیگر و با تراکتور‌های قدرتمند به عمق ۶۰ سانتی متر ایجاد می‌شود.

کاشت نهال دستورالعمل فنی دارد و با مشارکت افراد بومی، مجریان طرح‌های مرتعداری و شرکت‌های تعاونی و اتحادیه مرتعداران انجام می‌شود.
لطفی سرپرست اداره کل منابع طبیعی گلستان گفت: گیاهان پس از دو سال آماده استفاده دام می‌شوند و در این مدت قرق بانان منابع طبیعی از ان‌ها حفاظت و نگهداری می‌کنند.

بوته کاری، تجربه‌ای موفق
رییس منابع طبیعی و آبخیزداری آق قلا گفت: مکانی در ۱۰کیلومتری آق قلا کانون ریزگرد‌ها بود، اما با عملیات اصلاح و احیای مراتع و بوته کاری توانستیم از گسترش بیابانی شدن این منطقه جلوگیری کنیم.

رضا اورمز افزود: حالا علوفه‌های این مراتع و پوشش گیاهی آن در حال گسترش است و علاوه بر اینکه دامداران برای چرای دام می‌توانند از این مرتع استفاده کنند پوشش گیاهی مانع تولید و پراکنش گرد و غبار و ریزگرد‌ها شده است.

علاوه بر این، باغ‌های انار در اراضی کم بازده کشاورزی در دشت‌های شمال گلستان هم امتحان پس داده اند و اکنون باغ‌های چند هکتاری انار در آق قلا، هم درآمد کشاورزان را بیشتر کرده و هم سدی در برابر ریزگرده‌ها شده است.

ضرورت سرعت بخشی در اجرای طرح‌ها
استاندار گلستان می‌گوید: بوته کاری باید سرعت بگیرد و کم کردن فاصله ۱۵هزار تا ۳۰۰هزار هکتار نیازمند همکاری تعاونی‌ها و حمایت‌های مالی است.
هادی حق شناس قول داد با همکاری بانک‌ها از طرح‌های مقابله با بیابان زایی حمایت‌های مالی و تسهیلاتی شود.

برای احیای مراتع در ۳۰۰هزار هکتار بیابان، اعتبار بیش از یک هزار و ۲۶۰میلیارد تومانی نیاز است.