هزار لای تاریخ ، در هزار توی بازار زنجان

به گزارش گروه علمی فرهنگی خبرگزاری صداو سیمای مرکز زنجان؛ بازار یکی از مهم‌ترین عناصر شهری در بافت شهر‌های تاریخی ایران محسوب می‌شود.
مجموعه تاریخی بازار زنجان در قلب بافت قدیمی که روزگاری مشرف به دروازه قلتوق، دروازه جنوبی شهر بودقرار دارد.

مجموعه بازار قدیمی به صورت یک خط مستقیم به عنوان بازار بالا و پایین به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده‌است.
گستردگی جغرافیایی بازار زنجان و تنوع راسته‌ها، تعدد سرا‌ها و کاروانسرا‌های درون‌شهری در راسته‌های فرعی که هرکدام به نامی و به فعالیتی خاص اختصاص یافته و وجود مساجد فراوان، گویای پویایی این مجموعه در طول زمان‌های گذشته و شرایط حاکم بوده‌است.

این مجموعه دارای ۱۴ راسته، ۱۵ سرا، هفت میدان، هفت مسجد و سه حمام است و با داشتن ۵۶ ورودی با شبکه ارتباطی کل شهر در ارتباط بوده و مساحتی در حدود ۱۰ هکتار را شامل می‌شود.
راسته اصلی بازار زنجان از خیابان سعدی شروع شده و پس از قطع آن توسط خیابان فردوسی، در خیابان اصغریه به پایان می‌رسد و در حدود یک کیلومتر درازا دارد.
در بدو شروع بازار از سمت شرق، دو راسته به موازات یکدیگر شکل می‌گیرند که هر یک به سرا‌های مختلفی مرتبط می‌شوند. این دو راسته، راسته امامزاده و راسته عبدالعلی بیک نام دارند.

از کاروانسرا‌های این مجموعه که در قدیم نقش مؤثری در عرضه کالا‌ها ایفا می‌کرده‌است، سرا یا کاروانسرای حاج علی قلی و سرای حاج کربلایی علی را می‌توان نام برد.
تکنیک‌های معماری و سبک‌ها وشیوه‌های تزئینی دوران قاجار در راسته‌ها، حجره‌ها، چهار سوقها، مساجد، سرا‌ها و کاروانسرا‌های درون‌شهری و گرمابه‌ها به شکل زیبایی اجرا شده‌است.

این فنون عبارتند از: کاربرد انواع طاق و قوس‌های هلالی، جناغی و ضربی، و گهواره‌ای خاصه در راسته‌های اصلی و فرعی، مزین به آجر چینی‌هایی با طرح‌های مختلف هندسی خفته، راسته، و حصیری، و به کارگیری آجر و کاشی به سبک قدیمی، و کاشی کاری درسطوح خارجی و داخلی بناها، طاق نماها، طاق و قوس‌ها و همچنین ستون نما‌های گلدانی.

مجموعه بازار زنجان در فهرست آثار ملی کشوربه شماره ۴۴۴/۱/۱۴/۶/۱۳۷۴ به ثبت رسیده است.