آیا حیات یک دهانه در مریخ امکان دارد؟

 

گروهی از محققان دانشگاه ویگوی اسپانیا نمونه‌های جمع‌آوری‌شده از دهانه را تجزیه و تحلیل کردند و دریافتند که کانی‌های رس از نظر ساختاری و ترکیبی با رس‌های گلوکونیتی مرتبط هستند. گلوکونیتیک، روی زمین یافت می‌شود و یک ماده معدنی آهن پتاسیم فیلوسیلیکات با رنگ سبز است.

 

حضور آن در سیاره سرخ (مریخ) حاکی از آن است که این سیاره، زمانی دارای شرایط پایدار با دمای ۲۶ تا ۱۲۳ درجه فارنهایت و آب داخل دهانه گیل، دارای سطح PH خنثی بوده است.

 

الیزابت لوسا آدامز (Elisabeth Losa-Adams) از دانشگاه ویگوی اسپانیا، نویسنده اصلی تحقیق و همکاران او در این مطالعه که نتیجه کار آنها در مجله Nature Astronomy منتشر شد، گفتند: وجود رس‌های گلوکونیتی، نشان‌دهنده وجود آب مایع است که به مدت طولانی در شرایط پایدار باقی می‌ماند.

 

علاوه بر این پارامتر‌های ژئوشیمیایی مورد نیاز جهت تشکیل آن‌ها (یعنی pH خنثی و دمای پایین) همچنین می‌توانند شرایط حیات مناسب ارگانیسم‌ها را ایجاد کنند.

 

مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا در اوت سال ۲۰۱۲ وارد دهانه گیل شد و به دنبال یافتن نشانه‌هایی از آب و ترکیبات آلی در خاک بود.

 

مدت‌ها تصور می‌شد این دهانه ۹۶ مایلی، حدود ۳.۵ میلیارد سال پیش تا ۱۰ میلیون سال، حاوی یک دریاچه باستانی بوده است، اما دانشمندان هنوز مشخص نکرده‌اند که پهنه آب جهت زندگی، مناسب بوده است یا خیر.

 

به هر انباشت قابل توجه از آب، به‌طور کلی روی سطح یک سیاره، مثلاً زمین، پهنه آبی می‌گویند. عبارت پهنه آبی، معمولاً به انباشت حجم زیاد از آب، مانند اقیانوس‌ها، دریا‌ها و دریاچه‌ها اطلاق می‌شود، اما می‌تواند شامل انباشت‌های کوچک آب، مانند آبگیر‌ها، تالاب‌ها و چاله‌های آب نیز بشود.

 

لوسا آدامز و گروه او، نمونه‌های ثبت شده مریخ‌نورد کنجکاوی از دامنه پایین تپه مرکزی موسوم به Aeolis Mons که معمولاً با نام کوه شارپ شناخته می‌شود، مطالعه کردند. آنها از داده‌های پراش اشعه ایکس (روشی در مطالعه ساختار مواد کریستالی) که ابزار‌های پردازنده مریخ‌نورد کنجکاوی به‌دست آوردند، جهت توصیف درجه اختلال کانی رس، استفاده کردند.

 

محققان، از یک الگوی ژئوشیمیایی، جهت به‌دست آوردن اطلاعات درباره ترکیب آب دریاچه دهانه گیل و ارزیابی انطباق آن با تشکیل خاک رس گلوکونیتی، استفاده کردند.

 

ابتدا و طی افزایش شوری به‌وسیله تبخیر، از آن‌جا که نانترونیت، پتاسیم مصرف نمی‌کند، این کاتیون در محلول افزایش می‌یابد. با آغاز رشد گلوکونیت، پتاسیم کاهش می‌یابد، زیرا در گلوکونیت گنجانده شده است. آهن ابتدا در نانترونیت گنجانده می‌شود.

 

همان‌طور که گلوکونیت و نانترونیت، روند مخالف انحلال و رسوب را دنبال می‌کنند، آهن حاصل از نانترونیت، بازیافت می‌شود. در نتیجه، مقدار آهن در محلول ثابت می‌ماند. تنها در پایان فرایند، افزایش می‌یابد و منبع تشکیل بیشتر اکسید - هیدروکسید را فراهم می‌کند.

 

اگرچه این مطالعه نشان می‌دهد که مریخ قبلا دارای شرایط حیات بوده است، اما کانی رسی شواهدی بر اثبات وجود حیات در سیاره نیست و این همان چیزی است که مریخ‌نورد استقامت ناسا در حال حاضر به دنبال آن است. استقامت، ملقب به پرکی، فوریه سال ۲۰۲۱ در سیاره سرخ فرود آمد. این مریخ‌نورد، در جستجوی نشانه‌های باستانی زندگی، داخل دهانه جزرو است.

 

دانشمندان بر این باورند که ۳.۸ میلیارد سال پیش، دهانه‌ جزرو، مکان دریاچه‌ای بزرگ با دلتا بوده است. مریخ‌نورد استقامت که جدیدترین و پیشرفته‌ترین مریخ‌نورد ناسا از سوی دانشمندان و مهندسان این سازمان فضایی محسوب می‌شود، به منظور انجام مأموریت‌های علمی خود، ابزار‌های علمی زیاد را همراه خود دارد که همگی از پیشرفته‌ترین ابزار‌های ناسا جهت کاوش سیاره‌ای هستند.

 

این مأموریت، دو هدف دارد. نخستین هدف، بررسی‌های علمی جهت درک محیط مریخ در گذشته و حال و نیز دارای حیات بودن آن است. دلیل دوم، جمع‌آوری نمونه‌هایی از خاک مریخ، جهت آوردن به زمین است.

 

مأموریت دیگر که جهت سال ۲۰۲۶ برنامه‌ریزی شده، قرار است لوله‌های آزمایشی جمع‌آوری‌شده به‌وسیله مریخ‌نورد استقامت را به زمین بازگرداند تا مورد بررسی جامع‌تر قرار گیرند. دهانه‌ جزرو که مریخ‌نورد استقامت در آن فرود آمد، ۲۸ مایل (۴۵ کیلومتر) و حاوی رسوبات یک رودخانه‌ خشک‌شده قدیمی است.