جنگل‌های شمال در تب کولی می‌سوزد / خزان زودرس هیرکان در سایه پروانه کولی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز مازندران ، در هوای گرم ، شرجی و طاقت فرسای تابستان شمال، از ساری راهی غرب استان مازندران، پارک جنگلی شهرستان نور می‌شوم، حدود پنج سال قبل هم به دلیل گسترش آفت شب پره (بلایت شمشاد) به این جنگل و جنگل آمل سفر کرده بودم، اما این بار قبای سبز شمال مورد تهاجم پروانه کولی قرار گرفته و پیش از پاییز جنگل لباس خزان به تن کرده است، ممرز، شوکا، توسکا همه با هم برای رهایی از بند ابریشم باف ناجور دعای باران می‌خوانند.

قبای سبز شمال زیر سایه پروانه کولی

پروانه کولی بیش ازهزار گونه گیاهی ازجمله درختان بلوط و سوزنی برگ را در جنگل‌های کشور درمعرض خطر قرار داده است و لارو آن با تغذیه از برگ درختان باعث ریزش آن‌ها می‌شود.

رنگ این لارو از زرد تا قهوه‌ای خاکستری است و نر و ماده آن در رنگ و اندازه با هم فرق دارند. آن‌ها یک نسل درسال تولید می‌کنند و در چهار مرحله زندگی اصلی (تخم، لارو، شفیره، حشره) بالغ می‌شوند.

پروانه کولی بومی چین و خاور دور در روسیه، حدود پنجاه سال قبل به شکل توده‌های تخم از راه‌های بین المللی و از طریق حمل و نقل محموله‌های دریایی وارد ایران شد و بتدریج گسترش یافت و حالا حدود ۱۰ سالی هست که پروانه وار به دور جنگل‌های چهل میلیون ساله هیرکانی می‌چرخد و قبای سبز شمال را در نور، نکا، منطقه رستمکلا و تیرتاش بهشهر و لمراسک و شهید آباد گلوگاه در تابستان تاراج می‌برد.

 خزان نشستن درختان همیشه سبز مازندران

یکی از جنگل نشین‌های شهرستان نور می‌گوید: هر ساله در فصل تابستان به این منطقه جنگلی سفر می‌کردیم همیشه سرسبز بود، اما بعد از دو سال امسال به این شهرستان سفر کردیم انگار برگ‌های درختان براثر وزش باد گرم کاملا سوخته اند.
او می‌گوید: از کارشناسان جنگلبانی منطقه پرسیدم گفتند؛ به علت آمدن نوعی آفت به نام ابریشم باف ناجور به خزان نشسته اند.
یکی از محیط بانان منطقه جنگلی نورهم می‌گوید: این آفت به شاخه و برگ‌های سبز درختان منطقه خسارت وارد کرده و سبب سوختگی تنه و برگ‌های این درختان شده است.

طغیان پروانه ابریشم باف ناجور در جنگل‌های شمال

کرم‌های ابریشم باف ناجور چهار سال قبل در جنگل‌های استان گلستان و سال گذشته در جنگل‌های فیروز کوه استان تهران هم طغیان کردند و حالا با افزایش دما و خشکسالی پایَش به جنگل هیرکانی چهل میلیون ساله درمازندران باز شده است.

امین وطن دوست کارشناس ارشد گیاه پزشکی منابع طبیعی استان مازندران- منطقه ساری -هم می‌گوید: پروانه ابریشم باف ناجور در جنگل‌های شرق استان و در محدوده نکا تا گلوگاه مشاهده شده است.

او می‌گوید: بر اساس ارزیابی‌ها و گزارش‌های محلی پیش بینی می‌شود؛ حدود هزار هکتار از جنگل‌های منطقه مازندران – ساری- تحت تاثیر این آفت قرار گرفته باشد که سهم شهرستان‌های بهشهر و گلوگاه حدوده ۱۲۰ هکتار است.

امین وطن دوست کاهش بارش‌ها، گرمای هوا و خشکی زیاد را علت طغیان دوباره این آفت اعلام کرد و افزود: جمعیت این آفت یک نسل است که با بارش باران از بین می‌روند و درختان دوباره سبز می‌شوند. هم اکنون با بارش‌های یک هفته گذشته، این آفت کنترل شده است.

مبارزه شیمیایی با آفت پروانه کولی منتفی است

کارشناسان منابع طبیعی متعقدند؛ مبارزه با این آفت از طریق ترکیبات شیمیایی به دلیل خطراتی که برای سایر گونه‌های درختی یا جانوری وجود دارد ممکن نیست و مبارزه مکانیکی به صورت جمع آوری شفیره یا محلول پاشی بیولوژیکی باید انجام شود.

یزدان فرآهنگران گیاهپزشک، راه مبارزه بیولوژیک با این آفت را استفاده ازمحلول بی تی (حشره کش گوارشی) به صورت محلول مایع یا پودری قابل حل درآب دانست و گفت: برای جمعیت‌های کم آفت محلول پاشی به صورت زمینی و جمعیت در سطح انبوه یا شیب زیاد به صورت هوایی با استفاده از بالگرد انجام می‌شود.

او می‌گوید: راه مکانیکی مبارزه، جمع آوری توده‌های تخم با کاردک است که معمولا در تنه پایین درخت هستند. سپس تخم‌ها سوزانده می‌شوند تا تبدیل به لارو نشوند.

یزدان فر آهنگران مرحله بعدی را جمع آوری و سوزاندن شفیره‌ها اعلام کرد و گفت: استفاده از تله اخلال در جفت گیری بهترین شیوه مبارزه با آفت کرم ابریشم باف ناجوراست که هم اکنون در کشور وجود ندارد.

خسارت آفت حشرات بیشتر از خسارت آتش‌سوزی است

محمدحسین جزیره‌ای کارشناس منابع طبیعی کشور پیرامون میزان خسارت این آفت می‌گوید: برخی از محققان برآورد کرده‌اند که خسارت ناشی از آفت حشرات از خسارت آتش‌سوزی در جنگل بیشتر است. به گفته وی؛ درخت جنگلی درهیچ یک از مراحل زندگی خود از حمله آفات در امان نیست، حتی دانه نیزهنگامی که بر درخت مادری جای دارد بر اثر هجوم حشره ممکن است از بین برود.
جزیره‌ای ادامه داد: پس از جوانه زدن، درختان حاصل در سرتاسر دوران زندگی خود در معرض حمله انواع آفات و حشرات که هر نوع از آن‌ها متناسب با اندازه و شرایط زیست درخت است قرار می‌گیرند؛ و این حشرات هستند که اغلب، ورود قارچ‌ها را به درختان امکان‌پذیر می‌کنند.

نجات جنگل‌های هیرکانی با اجرای برنامه‌های سازگار با اکوسیستم شمال / دور زدن کرم ابریشم باف ناجور

آفت ابریشم باف ناجور حاصل سال‌ها سوء مدیریت در نحوه انتخاب و کاشت درختان غیربومی همچون کاج وارداتی و صنوبر خارجی، تغییر کاربری غیر مجاز جنگل‌ها، تخریب جنگل، قطع بی‌رویه درختان و ده‌ها عامل مخرب دیگر است و اینک علاوه بر تغییر رویه گذشته باید از اقداماتی که زمینه‌ساز طغیان آفت است، خودداری کرد.

جنگل‌های هیرکانی شمال ایران از آستارا در گیلان تا گلیداغی در استان گلستان امتداد دارد و به عنوان سومین اثر میراث طبیعی ایران، تیرماه ۱۳۹۸ در فهرست یونسکو ثبت شد.
 
آتنا رستمی آله خیلی

خبرنگار سرویس اقتصادی خبرگزاری صداوسیما مازندران