اشتغال و درآمدزایی از خاک و گل با تولید زیباترین آثار سفالی و سرامیکی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز اردبیل؛ هنرش را با خاک تلفیق و ظروفی زیبا، ظریف و ارزنده را خلق می‌کند، با دستانش به مشتی خاک روح می‌بخشد و با ذهنش رویشی دوباره را تداعی می‌کند، آری، بانوی هنرمند اردبیلی با کمترین امکانات ممکن کاری بزرگ را در کارگاه کوچک خود رقم زده است، اینجا همه چیز در قابی زیبا جای گرفته است، کار، هنر، تولید، آموزش و اشتغالزایی.

هنر سفال‌گری، هنر و صنعتی دیرین است که ریشه در تاریخ این سرزمین دارد و شاید بتوان این هنر را نخستین هنر، صنعت در طول حیات بشر دانست.
در طول تاریخ سفال‌گری در اردبیل به صورت هنر، صنعت دنبال نشده است و نبود کارگاه‌های بزرگ سفال‌گری هم کاملا مشهود است، هرچند سال گذشته اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل از احیای هنر صنعت‌های منسوخ شده در این شهر بویژه سفال‌گری خبر داد، ولی با توجه به شرایط کرونایی اقدام خاصی در این زمینه انجام نشده است.
در بررسی و پیگیری آخرین وضعیت هنر صنعت سفال گری در استان اردبیل متوجه فعالیت یک بانوی خوش ذوق اردبیلی در این حوزه شدم، بانویی که بیش از ۱۸ سال است با خاک و آب اُنس گرفته و نقش و نگار‌های زیبا را بر دل ظروف مختلف جای می‌دهد.

بانویی که ۱۸ سال است از گِل، آثار زیبای هنری می‌سازد
خانم زهرا اصلانی است، بانویی است که عاشقانه و با جان و دل سالهاست که مشغول ساختن ظروف هنری از گِل بوده و علاوه بر عرضه زیباترین نمونه‌های این ظروف به بازار به آموزش هم ورود جدی کرده و زمینه کار و تولید را برای جوانان فراهم کرده است.

وی تدریس را بالاتر از تولید می‌داند چرا که به عقیده اش در تدریس و آموزش می‌تواند تعداد زیادی جوان را از کارگاه کوچک خانگی خود وارد بازار کار کند.
این بانوی هنرمند در چندین جشنواره استانی، کشوری و حتی بین المللی برای استان‌مان افتخار آفرینی کرده است.

برای گفتگو با این بانوی هنرمند که سال‌هاست با گِل، چرخ و تنور هم نشین است به محل برگزاری کلاسش در آموزشگاه مشکات که زیر نظر صنایع‌دستی استان است رفتم.

برای شروع از این هنرمند خواستم تا خودش را معرفی کند، زهرا اصلانی هستم دانشجوی ارشد باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی که در کنار تحصیل همچنان به کار تولید و آموزش در حوزه سفال و سرامیک ادامه می‌دهم.

نحوه ورود من به این کار کاملا از روی علاقه ذاتی بود از همان دوران ابتدایی به هنر و کار‌های هنری علاقه‌مند بودم تا اینکه در دوران دبیرستان نتوانستم این علاقه را سرکوب کنم و برای همین وارد هنرستان شدم و بعد از آن هم در دوره کاردانی و کارشناسی گرافیک خواندم.
این سفال و سرامیک ساز هنرمند در دوران جوانی در مرکز صنایع دستی اردبیل ۲ ترم زیر نظر خانم داودی آموزش دوره مبتدی سفالگری را دیده و یک دوره چرخکاری هم با آقای عظیمی گذرانده و بعد از آن در کنج خانه سالیان سال با آزمون و خطا، تمرین و تکرار به توانایی‌های خاصی در این رشته دست پیدا کرده است.
وی می‌گوید: سال‌های سال است که در کار تولید و آموزش سفالگری فعالم، البته تولیدات بنده بیشتر به صورت تکی و سفارشی است، چرا که کار‌های تک نسخه و کاملا هنری را با ذوق و خلاقیت شخصی خود‌ می‌سازم، پس از بار‌ها و بار‌ها شکست با تمرین و تکرار و پشتکار شخصی اینکار را به شکل حرفه‌ای یاد گرفتم، الحمدالله الان روند تولید، تنوع، کیفیت کار و درآمد خوبی دارم و از بسیاری از نقاط کشور حتی خارج از کشور سفارش کاری برایم می‌رسد و با این روند خوب انشالله به فکر توسعه کارم هستم.
وقتی از تعداد هنرجویانش و استقبال از کلاس‌های سفال و سرامیکش پرسیدم گفت: تعداد هنرجویان من به قدری زیاد است که نمی‌توانم عدد بگویم شاید بیش از ۵۰۰ نفر هم باشند، تا قبل از کرونا تعداد نفرات شرکت‌کننده در کلاس‌ها زیاد بود، ولی الان بخاطر کرونا هر کلاس را با ۶ الی ۸ نفر برگزار می‌کنیم، بیشتر هنرجویان من بعد از اتمام دوره آموزشی در خانه مشغول کار سفال و سرامیک شدند و در حال حاضر بیش از ۲۰ کارگاه کوچک خانگی با اشتغال‌زایی برای ده‌ها نفر فعال است.

خانم اصلانی استقبال جوانان و نوجوانان را از رشته سفالگری مطلوب دانسته و می‌افزاید: شرایط الان متفاوت شده اقبال به سمت هنر سفال و سرامیک زیاد شده و این روز‌ها فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در معرفی تولیدات و تبلیغ این هنر نقش خوبی را ایفا می‌کنند، از نظر من اگر در بحث مالی دولت حمایت‌های لازم را بکند قطعا کسب و کار‌های زیادی در این حوزه راه‌اندازی خواهد شد.
سفالگری هنری پر هزینه است چرا که برای ماندن در این هنر، هنرجو به چرخ کار، تجهیزات و کوره نیازمند است.

وی رشته سفال را بسیار جذاب و دلنشین می‌داند و می‌گوید؛ البته بازار و درآمد این هنر خوب است یعنی اگر هنرجویی کمی خلاقیت داشته باشد و بتواند کار‌های خاص و خلاقانه تولید کند قطعا در کوتاه‌ترین زمان می‌تواند خود را مطرح و سفارش‌های زیادی را دریافت خواهد کرد.

بازآفرینی پیشینه، تاریخ و تمدن در آثار بانوی اردبیلی
در آثار خانم اصلانی چیزی که توجه را بیش از پیش جلب می‌کند، توجه به تاریخ، فرهنگ، تمدن و بازآفرینی نماد‌های ملی است که همین ویژگی خاص باعث راه‌یابی این آثار به چندین جشنواره شده است.

وی می‌گوید: تمامی طرح‌های من باز آفرینی از دوره‌های تاریخی مختلف بویژه صفوی، ایلخانی، تیموری و قاجار است و علاقه‌مند هستم تا نقوش مربوط به گذشته، تاریخ و تمدن استان و کشور را در قالب ظروف سرامیکی باز آفرینی و معرفی کنم و این علاقه خاص، شیوه و تکنیک من است.

این هنرمند خوش ذوق اردبیلی که در جشنواره‌های مختلف استانی، کشوری و حتی بین المللی هم حائز رتبه شده می‌افزاید: در نخستین حضورم در جشنواره هنر‌های تجسمی جشنواره فجر آثارم جزو آثار برگزیده شد، آثار ارسالی بنده متناسب با شرایط کرونایی کشور و برگرفته از دوره تاریخی ایلخانی بود که در آن با خلاقیت خود از ماسک استفاده کرده بودم.

فینالیست مسابقات پوستر روز جهانی استاندارد در کشور سوئیس، برگزیده مسابقه پوستر کشوری شهر من قلب من، نفر اول طراحی پوستر دانشجویی سال ۹۲، نفر برگزیده پوستر حدیث عشق سال۹۳، نفر اول پوستر دانش آموزی در اردبیل، نفر اول جشنواره جوان در رشته آبرنگ و نفر اول طراحی پوستر مسابقات دانشجویان دانشگاه‌های استان از جمله موفقیت‌های خانم اصلانی است.
از مشکلات هنرمندان سفال و سرامیک اردبیل پرسیدم و وی ازحمایت نکردن دستگاه‌های متولی از سفالگران گلایه کرد و گفت: ارائه وام‌های کوتاه و بلند مدت یا در نظر گرفتن تسهیلات مناسب از سوی ادارات و ارگان‌های مختلف می‌تواند مشکل بیکاری خیلی از جوانان را از طریق همین هنر حل کند و قطعا در کنار کمک به اشتغال و اقتصاد استان به هنر و احیای سفال‌گری هم کمک خواهد شد.

در ادامه این گفتگو با شاگردان خانم اصلانی هم وارد گپ صمیمی شدم، شاگردانی که از استادشان به عنوان استاد نمونه و رفیقی بی‌همتا یاد کردند.

یکی از هنرجویان که حدودا ۱۸ سال سن داشت از علاقه خود به سفالگری گفت: نحوه آشنایی من با این هنر از طریق فضای مجازی بود و، چون واقعا شیفته این‌کار شده بودم با پرس‌وجو متوجه برپایی کلاس آموزشی شدم و بلافاصله در کلاس خانم اصلانی شرکت کردم، استاد ریز به ریز تمام قواعد را به ما آموزش می‌دهد و تا پایان یک کار همراه ما است همین همراهی و دلگرمی خانم اصلانی است که ما را به ذوق آورده تا یادگیری را ادامه دهیم.

یکی دیگر که دختری ۲۰ ساله است می‌گوید: تنها به آموزش بسنده نمی‌کنم و بعد از اتمام‌کلاس آموزشی سعی خواهم کرد به بحث تولید هم وارد شوم و حتی اگر امکانش بود کارگاهی کوچک در خانه راه‌اندازی کنم چرا که در این روز‌های بیکاری، قطعا هنر سفالگری می‌تواند بهترین کار و بهترین منبع درآمد برای جوانان به خصوص دختر خانم‌ها باشد.

خانم اصلانی و شاگردانش با دمیدن روح هنر، زیبایی و زندگی در خاک و آفریدن ظریفترین و بدیع‌ترین آثار سفالی درحد توان خود در مسیر کار، تولید، اشتغال، رشد و بالندگی گام بر می‌دارند چیزی که نیاز مبرم همه اعضای جامعه امروز ما برای رقم زدن فردایی بهتر است.

نگارنده: کبری عزیزی