روز حقوق بشر اسلامی؛ روزی برای ترویج صلح میان پیروان ادیان الهی

چهاردهم مرداد هر سال در تقویم رسمی کشورمان به نام " روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی" نام گرفته و مناسبت آن مبتنی بر تهیه و تدوین اعلامیه حقوق بشر اسلامی در این تاریخ است.
اعلامیه اسلامی حقوق بشر یا اعلامیه حقوق بشر اسلامی یا اعلامیه قاهره درباره حقوق بشر در اسلام اعلامیه‌ای است که سازمان کنفرانس اسلامی در ۱۴ مرداد ۱۳۶۹ (۵ اوت ۱۹۹۰) در شهر قاهره تصویب کرد.
این اعلامیه، خلاصه‌ای از نگاه اسلامی به حقوق بشر فراهم می‌کند و به عنوان واکنش اسلامی به اعلامیه جهانی حقوق بشر پس از جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۸، تدوین شده است.
این اعلامیه در سال ۱۹۸۹ در کنفرانس تهران تنظیم شد و متن آن را در ۳۲ ماده نوشتند، اما در سال ۱۹۹۰ زمانی که قرار شد در قاهره تصویب شود با حذف بعضی از مواد نوشته شده در کنفرانس تهران و با جابجایی بعضی مواد سرانجام در ۲۵ ماده تصویب شد.
اعلامیه‌ای که در ساختارش به این ایه شریفه قرآن کریم استناد شده که خداوند می‌فرماید: «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَیٰ کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلًا»
و محققا ما فرزندان آدم را بسیار گرامی داشتیم و آن‌ها را (بر مرکب) در برّ و بحر سوار کردیم و از هر غذای لذیذ و پاکیزه آن‌ها را روزی دادیم و آن‌ها را بر بسیاری از مخلوقات خود برتری و فضیلت کامل بخشیدیم (۷۱–۷۰ اسراء).
سال ۱۹۸۱ نماینده ایران در سازمان ملل موضع کشورمان را در مورد اعلامیه جهانی حقوق بشر چنین بیان کرد: این اعلامیه یک برداشت سکولار نسبی‌گرایانه از فرهنگ یهودی-مسیحی است که نمی‌تواند توسط مسلمانان بدون عبور از قوانین اسلامی اجرا شود.
از آنجایی که اعلامیه حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی اعلامیه‌ای در مقابله با اعلامیه حقوق بشر سال ۱۹۴۸ سازمان ملل متحد تلقی می‌شود به بخشی از رویکرد‌های مطرح شده در این اعلامیه که مغایر با تعالیم انسان ساز اسلام است اشاره می‌کنیم:

نگاه اومانیستی در اعلامیه حقوق بشر

در بررسی رویکرد‌های اعلامیه حقوق بشر، غفلت از مبدأ جهان هستی را می‌بینیم که تاکید دارد، انسان آزاد «آفریده نمی‌شود» بلکه آزاد «به دنیا می‌آید».
بانیان اعلامیه این الفاظ را به کار برده اند تا هیچ اشاره‌ای به آفرینش و آفریدگار انسان نداشته باشند و مشروح مذاکرات بیانگر این حقیقت است که با اصرار برخی از کشور‌های اروپایی، از آوردن نام خدا و استناد حقوق بشر به خالق انسان خودداری شده است؛ بنابراین روشن است که نگاه اومانیست محور و ضد خدا، ارزش‌های والای انسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ما می‌بینیم که در برهه‌هایی از تاریخ، انسان‌های مظلوم مسلمان و غیرمسلمان بار‌ها و بار‌ها تحت ظلم حاکمیت‌هایی قرار گرفته اند، اما دریغ از اینکه حتی مبتنی بر اعلامیه جهانی حقوق بشر، واکنشی از سوی کشور‌های تصویب کننده نسبت به این ظلم‌ها صورت گرفته باشد!

نگاه معنوی در اعلامیه حقوق بشر اسلامی

اما رویکرد‌ها در اعلامیه حقوق بشر اسلامی و کرامت انسان، متفاوت از رویکرد‌های اومانیستی اعلامیه حقوق بشر است و مهمترین وجه تفاوت این دو اعلامیه، توجه به حقوق معنوی زندگی انسان و کرامت او در چارچوب دیدگاه‌های الهی است، همچنین این اعلامیه بر حق ملت‌ها در مبارزه با استعمار به عنوان یکی از حقوق اساسی انسان، تاکید می‌کند.
اعلامیه حقوق بشر اسلامی، در واقع تلاشی از سوی جامعه اسلامی برای ابراز هویت اسلامی خود در سطح بین المللی و بیان دیدگاه‌ها و نظر‌های آخرین و کامل‌ترین دین الهی در خصوص حقوق انسانهاست.

کرامت انسانی مبدا همه حقوق انسان‌ها

آن طور که آقای محمود عباسی معاون وزیر دادگستری می‌گوید: کرامت انسانی را می‌توان مبدأ و مبنای بسیاری از حقوق آدمی، چون حق حیات در زندگی، حق آزادی، امنیت، رشد و شکوفایی شخصیت در پرتو تعلیم و تعلم و آموزش و پرورش دانست.
شرایط حاکم در عرصه بین‌المللی بیش از پیش ضرورت تقویت همکاری موثر فعال کشور‌های عضو سازمان همکاری اسلامی را با هدف دستیابی به ابزار و راهکار‌های رشد و تعالی و ارزش‌های اسلامی می‌طلبد.

ضرورت تبیین حقوق بشر اسلامی در جهان

در حوزه حقوق بشر و همچنین به حمایت و صیانت از تصویر واقعی اسلام ناب محمدی و مبارزه با اسلام ستیزی و جریان سازی گفتگوی میان مذاهب ایجاب می‌کرد که روزی به عنوان "روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی" انتخاب شده که در حقیقت فرصتی است برای امت اسلامی تا مسلمانان بتوانند در خلال آن روز، حقوق بشر در اسلام را به جامعه جهانی معرفی کنند.
عباسی تاکید می‌کند: امروز غرب و متحدان آن در حالی دم از حقوق بشر و کرامت انسانی می‌زنند که با صراحت از کمک‌های مالی و تسلیحاتی به ترویست‌ها در سوریه، عراق و یمن خبر می‌دهند که در اثر جنایت‌های آن‌ها در این کشور‌ها و جنگ داخلی به راه افتاده در اثر جنایت‌های آنها، ده‌ها هزار نفر کشته و میلیون‌ها نفر آواره شده اند.
حالا این روز هر سال در تقویم کشورمان ورق می‌خورد و باز هم ضرورت توجه به آموزه‌های اسلامی بیشتر از همیشه احساس می‌شود، توجه به آموزه‌هایی که تنها راه حفظ حقوق و کرامت انسانهاست، راهکاری که بر ترویج حداکثری صلح، نوع دوستی و همدلی میان پیروان ادیان الهی تاکید دارد.

ملیحه پژمان
خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما