راهکار‌های شمخانی برای نجات افغانستان

 به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صداوسيما از دهلی نو؛ دریابان شمخانی در ابتدای سخنرانی خود عنوان کرد: بسیار خوشوقتم که بار دیگر در سومین نشست گفت‌وگوی امنیت منطقه‌ای با شما دیدار می‌کنم. همانگونه که استحضار دارید نشست‌های اول و دوم در جمهوری اسلامی ایران برگزار شد و در نشست دوم در تهران، همکاران هندی میزبانی این جلسه را پذیرفتند، اما به دلیل شیوع بیماری کووید ۱۹، مجبور به تعویق یک‌ساله ‎ی برنامه شدند.
اکنون، از عالی‌جناب دوآل به خاطر اهتمام به برگزاری این نشست و تداوم روندی که شروع شده است و از میزبانی و برگزاری بسیار خوب این نشست صمیمانه تشکر می‌کنم.
وی گفت: ما در نشست‌های تهران موضوعات متعددی را در رابطه با افغانستان مورد بحث و بررسی قرار دادیم. از مقابله با خطر تروریسم گرفته تا کمک به توسعه‌ی این کشور و زیان‌هایی که کشور‌های غربی و در رأس همه‌ی آن‌ها آمریکا به افغانستان وارد کردند. همگان نیز توافق داشتیم که صلح، امنیت و رفاه در این کشور به سود مشترک کشور‌های منطقه و حاضران در این نشست است.
شمخانی ادامه داد: همکاران عزیز برگزاری سه نشست از سوی دبیران شورای امنیت کشور‌های همسایه افغانستان پیش از پذیرش رسمی شکست و فرار آمریکا از افغانستان نشان دهنده‌ درک درست ما بود، اما آمریکایی‌ها مثل همیشه دچار خطای محاسباتی بودند و با فرار خویش رسوایی برای خود به‌بار آوردند و برای مردم افغانستان مشکل‌آفرین شدند.
همکاران عزیز در آغاز سخنم اجازه می‌خواهم نگاهی گذار به آثار و تبعات اشغال افغانستان به‌دست آمریکا داشته باشم.
عالی جنابان!
بیست سال پیش آمریکا افغانستان را به بهانه‌ی مقابله با طالبان و القاعده و با ادعای مبارزه با ترورسیم اشغال کرد و داد سخن در داد که می‌خواهم از افغانستان کشوری الگو و الهام‌بخش درست کند اما به جای ارائه‌ی الگوی موفق و الهام‌بخش، تمام مولفه‌ها در این کشور بحران زده منفی‌تر از گذشته شد. تروریسم افزایش یافت، فقر و فلاکت رو به فزونی گذاشت، کشت و قاچاق مواد مخدر بیش‌تر از گذشته گشت، مهاجرت مردم بیش از گذشته شد، تعداد بسیار زیادی از مردم بی‌گناه افغانستان، به‌دلایل مبهم و حتی در مراسم‌های عروسی و عزا با جنگنده‌های آمریکایی قتل عام شدند، دولت سازی و ملت سازی مورد ادعای آمریکا به گل نشست و حتی در ابتدایی‌ترین وظیفه آمریکا یعنی تاسیس ارتش و سیستم امنیتی نیز ناکارآمدتر از سایر بخش‌ها بودند و همه‌ی دنیا دیدند که ارتش و سیستم امنیتی متکی بر آموزش و تجهیزات آمریکایی چگونه مثل خود آمریکا ناکارآمد و پوشالی بود و چگونه فرو ریخت و سر انجام آمریکا با شکستی مفتضحانه، ناچار، به فرار از این کشور شد و با وارد آوردن خسارات فراوان به این کشور و به‌ویژه قتل عام هزاران زن، مرد و کودک افغانستانی مایه‌ی عبرت همه‌ی کسانی شد که به‌جای تکیه بر امکانات خود، بقای خود را در توسل به قدرت‌های پوشالی نظیر آمریکاجست‌وجو می‌کنند و امروز افغانستان با کوهی از مشکل بر جای مانده است که عبور دادن آن به ساحل نجات وظیفه همه ماست.
همکاران گرامی!
ما همواره تأکید کرده و می‌کنیم که صلح خواست همگانی مردم و اقوام افغانستان است، اما نکته‌ی مهم که بایستی توجه همگی را به آن جلب کرد، آن است که آمریکا حتی در موضوع صلح در افغانستان نیز فریبکارانه رفتار کرد و با وجود تظاهر به ایجاد صلح در افغانستان، هیچ برنامه‌ای برای این کار نداشت و تنها هدف وی رهایی از مهلکه‌ای بود که خود ساخت و به دلیل خوی استکباری وخود برتربینی، افغانستان، منطقه و جهان را دچار مشکل کرد.
به همین خاطر، هر روندی را که آمریکا به نام صلح و گفتگو درباره‌ی افغانستان ایجاد کرد، ج. ا. ایران در آن شرکت نکرد، زیرا می‌دانستیم تظاهر و جار و جنجال صلح‌خواهی آمریکا فقط پوششی برای رهایی از باتلاق خود ساخته است.
در مقابل، ما کوشیدیم با همکاری بازیگران داخل و خارج افغانستان به سمت برنامه‌هایی حرکت کنیم که به سود برادران و خواهران ستمدیده‌ی ما در افغانستان و به نفع همه‌ی کشور‌های همسایه و منطقه باشد و آن نیز ایجاد صلح و ثباتی پایدار و فراگیر در افغانستان است که منافع مشترک همه‌ی ما را تامین می‌کند. در حال حاضر نیز تأکید ما بر ساختاری است که بتواند، به‌واقع، به حال ملت افغانستان مفید باشد و ما تاکید می‌کنیم سازمان ملل باید در این زمینه محور رایزنی‌ها و کمک به افغانستان مجروح باشد.
اما آن چیزی که اکنون باید برجسته شود، پذیرش مسئولیت از سوی آمریکا و کشور‌های هم‌پیمان او در ۲۰ سال اشغال افغانستان است. پرداخت خسارت جانی و مالی واردشده به مردم افغانستان، حداقل وظیفه‌ی اشغالگران است. هرچند می‌دانیم، بسیاری از این صدمات جبران‌ناپذیر است. مگر می‌توان جان‌های باخته شده یا صدماتی که به جسم و جان انسان‌‎ها وارد شده را جبران کرد یا زمان از دست‌رفته برای ساخت یک ملت و یک کشور را بازگرداند، اما بر عکس شاهد هستیم که آمریکا در اقدامی ستیزه‌جویانه و استکباری دسترسی مردم افغانستان به مختصر دارایی خود را نیز ممنوع کرده است.
دبیر شورای عالی امنیت ملی گفت:
همکاران!
امروز از یک طرف ما با واقعیتی جدید در افغانستان روبرو هستیم و بدون توجه به این واقعیت نمی‌توان امیدی به برون رفت این کشور از مسائل و مشکلات متراکم آن داشت. از طرف دیگر، همه می‌دانیم که افغانستان کشوری متشکل از اقوام و مذاهب گوناگون است و تنها در پرتو مشارکت همه‌ی اقوام، مذاهب، گروه‌ها و جریان‌های سیاسی این کشور می‌توان امیدوار به عبور این کشور از شرایط بحرانی بود و حذف یا نادیده گرفتن هریک از این اعضاء به‌منزله‌ی ورود مجدد افغانستان به شرایطی مبهم و ناپایدار است لذا جمهوری اسلامی ایران، همواره در توصیه‌های مشفقانه و دوستانه‌ی خود به همه‌ی طرف‌ها در افغانستان، چنین امر مهمی را مورد اشاره قرار داده و باز هم در این اجتماع مهم تأکید می‌کنیم که تنها راه نجات افغانستان تشکیل یک دولت فراگیر ملی و با مشارکت همه‌ی اقوام و مذاهب است و در این راه از هیچ کوششی به نفع دولت و ملت افغانستان دریغ نخواهیم کرد.
شمخانی اضافه کرد:
عالی مقامان!
ما اکنون در افغانستان با تهدیدی مواجه هستیم که می‌تواند بخشی از طرح و برنامه‌ی اشغالگران برای منطقه و پیش‌برد اهدافشان باشد. این تهدید ناشی از حضور، رشد و توسعه‌ی داعش و گروه‌های تروریستی تکفیری از یک سوی و خطر بروز جنگ فرقه‌ای در افغانستان از سوی دیگر است. این موضوع، همه‌ی ما را چه همسایه و چه غیرهمسایه در منطقه دچار مشکل می‌کند.
در این چارچوب ما سه نگرانی مهم داریم که نیاز است با همکاری یکدیگر برای آن تدبیری بیندیشیم. نخست دخالت برخی کشور‌ها در انتقال عناصر تکفیری تروریستی به داخل افغانستان است که از گذشته شواهدی برای آن وجود داشته و اکنون نیز اطلاعات سرویس‌های اطلاعاتی حاکی از تداوم آن است و بر دامنه‎‌ی نگرانی می‌افزاید.
دوم؛ گسترش فقر و بحران انسانی است. این موضوعی بسیار مهم و خطیر است برنامه‌ریزی برای معالجه‎‌ی این معضل از یک طرف وظیفه‌ی انسانی همه‌ی ماست تا درد مردم مقداری التیام یابد و از سوی دیگر، عدم توجه به آن زمینه‌ی مناسبی برای سربازگیری گروه‌های تروریستی فراهم می‌کند و زمینه‌ساز بسیاری از اقدامات ضد امنیتی خواهد بود، زیرا برای مردمی که از تامین مایحتاج اولیه‌ی زندگی محرومند، میزان پرداخت مالی تروریست‌ها وسوسه برانگیز است و در این صورت، هزینه‌زیادی بر ملت افغانستان و همه‌ی کشور‌های منطقه، به‌ویژه همسایگان، تحمیل خواهد شد و البته، تامین مالی تروریست‌ها نیز خود مقوله‌ای مهم است.
سوم؛ بحران مهاجرت و ضرورت کمک برای اسکان امن همراه با رفاه مردم در داخل کشورشان است. جمهوری اسلامی ایران سال‌هاست میزبان بیش از سه میلیون مهاجر از افغانستان است و این میزبانی به نحوی است که ۹۴ درصد آن‌ها همانند سایر شهروندان ایرانی در اقصی نقاط ایران زندگی و کار می‌کنند و فقط ۶ درصد آن‌ها در اردوگاه به سر می‌برند و متأسفانه تاکنون، بیش از ۹۶ درصد هزینه‌ی آنان از منابع کشورمان تامین شده است و فقط حدود ۴ درصد از کمک نهاد‌های بین‌المللی مسئول برخوردار بوده‌ایم.
از این رو اگر خدای ناکرده باموج جدیدی از مهاجرت روبرو شویم، به دلیل تحریم‌های ناعادلانه‌ی تحمیل شده بر مردم ما، برخلاف میل باطنی خود، ممکن است نتوانیم پذیرای موج جدید باشیم لذا اگر سایر کشور‌ها و نهاد‌های مسئول بین‌المللی در این مسیر کمک نکنند، نمی‌توانیم از عهده‌ی آن برآییم و خواه ناخواه همه‌ی کشور‌ها به‌ویژه کشور‌های غربی، از آن متاثر خواهند شد.
وی تاکید کرد:
همکاران عزیز!
من به چند وظیفه‌ی مهم اشاره می‌کنم که فراروی ما قرار دارد و باید با همفکری در مورد آن‌ها چاره اندیشی کنیم:
۱- تلاش برای مسئول ساختن کشور‌هایی که باعث و بانی وضع کنونی در افغانستان شده‌اند.
۲- تلاش همگانی برای ایجاد حکومتی فراگیر و متشکل از همه‌ی اقوام در افغانستان
۳- کمک به حل مشکلات مردم افغانستان و مقابله با بحران انسانی در این کشور. جمهوری اسلامی اعلام می‌کند که حاضر است همه‌ی امکانات خود مانند راه‌های ارتباطی و امکانات بندری از جمله چابهار را در اختیار حل این معضل قرار دهد.
۴- فشار بر آمریکا برای بر آزاد کردن منابع مالی ملت مظلوم افغانستان به‌منظور بهره‌مندی آن‌ها از منابع و امکانات خود.
۵- مقابله با تروریسم تکفیری و داعش در افغانستان و شناسایی راه‌های تأمین مالی این گروه‌ها و قطع این کمک‌ها.
۶- کمک به حل بحران مهاجرت و کشور‌هایی که پذیرای این بخش از مردم افغانستان شده‌اند.
شمخانی خاطرنشان کرد: بحران‌های امنیتی و تروریسم و به‌ویژه تروریسم تکفیری، معضلاتی هستند که بعید است به‌زودی دست از سر کشور‌های این منطقه بردارد و تنها راه مقابله با آن، همکاری مداوم و مستمر بین کشور‌های منطقه است؛ لذا پیشنهاد می‌کنم:
۱) سازوکار حاضر موضوعات مورد بحث خود را گسترش داده تا هم بتواند موضوعات فراگیرتری را مورد توجه قرار دهد و هم با اجماع نظر اعضای نشست و در صورت لزوم، کشور‌های دیگری را هم به این نشست اضافه کند.
۲) دبیرخانه‌ای دائمی برای این سازوکار ایجاد شود تا به‌صورت مداوم پی‌گیر مصوبات نشست‌ها باشد. جمهوری اسلامی اعلام آمادگی می‌کند تا با همکاری بقیه‌ی اعضا، چنین دبیرخانه‌ای را در تهران ایجاد کند.
۳) در همین چارچوب، تعیین میزبان بعدی نشست را ضروری می‌دانیم. اما اگر کشوری فعلاً امکان پذیرش را نداشته باشد، ایران برای برگزاری نشست بعدی اعلام آمادگی می‌کند.