توصیه‌های اهل بیت برای پاسداشت نوروز

روایات اهل بیت: به تعداد روزهای سال بگویید: «یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَى أَحْسَنِ الْحَال».

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز اراک؛ نوروز، نخستین روز سال خورشیدی است که برابر با اول فروردین است.

نوروز نزد اکثریت مطلق فقها و علمای شیعه پذیرفته شده است و بر اساس روایات نوروز آدابی مانند نماز، روزه، غسل و دعا برای آن بیان کرده‌اند.

نوروز مرکب از دو کلمه و به معنای روز تازه است و در متون اسلامی با دو عبارت از آن یاد شده است: (النیروز) و (النوروز).

چند روایت مربوط به آداب نوروزی مانند هدیه‌ دادن

روایت نخست از مرحوم کلینی (متوفای ۳۲۹ قمری) در کتاب اصول کافی

ابراهیم کرخی گفت: از امام صادق (علیه‌السلام) درباره شخصی پرسید که مزرعه بزرگی دارد و روز مهرگان یا نوروز که فرا می‌رسد، کارگران و کشاورزان (به رسم نوروز) برای او هدیه می‌برند؛ آیا بپذیرد؟

امام فرمود: آیا هدیه‌دهندگان اهل نماز و مسلمانند؟ گفت: آری! حضرت فرمودند: هدیه آن‌ها را بپذیرید و در مقابل جبران و تدارک کند.

روایت دوم:

برای امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) هدیه نوروزی آوردند. امام پرسید: این چیست؟ گفتند: امروز نوروز است. (هدیه نوروزی است) امام فرمود: هر روز را برای ما نوروز کنید.

روایت سوم

در زمان خلافت امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) بر حسب رسوم گذشته که به بزرگان هدیه نوروزی می‌داده‌اند، برای امام هدیه نوروزی آوردند. امیرمؤمنان نیز نه اصل نوروز را و نه آیین‌های آن مانند هدیه‌دادن را منع نفرمودند.

روایت چهارم

برای امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) فالوذج (حلوای نوروزی سمنو) هدیه آوردند. امام فرمود: این چیست؟ گفتند: امروز نوروز است. حضرت هم فرمود: اگر می‌توانید هر روز را نوروز کنید.

روایت پنجم

مجوسی‌ها (ایرانیان قبل از مسلمان‌شدن) در روز نوروز جام‌های سیمین و نقره‌ای پر از شکر و شیرینی برای حضرت امیر (علیه‌السلام) هدیه آوردند. امام هدایای آنان را پذیرفت و آن را میان مسلمانان تقسیم کرد و در مقابل جزیه و خراج آنان را بخشید.

دهقانی (بزرگ قبیله) هم پارچه‌ای زرباف برای آن حضرت هدیه کرد. حضرت هم آن را پذیرفتند.

روایات دیگری هست که جهت رعایت اختصار از بیان آن‌ها می‌گذریم. مواردی که برای رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و حضرت امیر (علیه‌السلام) هدیه نوروزی می‌بردند و اهلبیت هیچ‌گونه مخالفت نمی‌کردند بلکه با پذیرفتن هدایای نوروزی و تدارک عوض آن با بخشش جزیه و خراج و یا دادن هدیه متقابل، به نوعی آن را تأیید می‌کرده‌اند.

آداب و توصیه های روایی که برخی ازین موارد در کتاب «مفاتیح الجنان» هم آمده است:

یک نماز چهار رکعتی پس از نماز ظهر و عصر
غسل‌کردن و پوشیدن لباس تمیز
عطر زدن و استعمال بوی خوش
پیوسته با خدا نجوا کردن و ذکر گفتن مانند ذکر «یا ذی الجلال و الاکرام»
روزه گرفتن
خواندن دعای معروف «یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الا أحسن الحال» به تعداد روزهای سال

امام خمینی (ره) در این زمینه می‌فرماید:

«.. از آداب امروز (عید نوروز) روزه گرفتن است، از آداب امروز دعا کردن است، نماز خواندن است، و این به ما می‌فهماند که اگر ملّتی بخواهد به راه راست برود و بخواهد استقلال خودش را، آزادی خودش را حفظ کند، باید در عیدش و غیرعیدش تذکر داشته باشد... به یاد خدا باشد، برای خدا باشد»

ترجمه فارسی و انگلیسی دعای تحویل سال

یا مُقلّبَ القلوبِ و الأبصار‌ ای دگرگون کننده‌ قلب‌ها و چشم‌ها Oh reformer of hearts and minds
یا مُدبِّرَ اللیلِ و النَّهار‌ ای گرداننده و تنظیم کننده‌ روز‌ها و شب‌ها Director of day and night
یا مُحوِّلَ الحَولِ و الأحوال‌ ای تغییر دهنده‌ حال انسان و طبیعت and transformer of conditions
حوِّل حالَنا إلى أحسنِ الحال حال ما را به بهترین حال دگرگون فرما Change ours to the best in accordance with your will