افزایش فعالیت شرکت‌های دانش بنیان حوزه کشاورزی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛  رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در برنامه صف اول رسانه ملی از افزایش تعداد شرکت‌های دانش بنیان حوزه کشاورزي از چهار و دودهم درصد به حدود ۷ درصد طي يکسال گذشته خبرداد و گفت: اکنون ۳۵۰ شرکت دانش بنیان در پارک ملی علم و فناوری و ۹۰۰ شرکت دانش بنیان در ۹ دهکده فناوری و نوآوری فعالیت می‌کنند.

مجری: اگر موافقید در حوزه سازمان متبوع جنابعالی بپردازیم به بحث دانش بنیان‌ها و مقدمه بحثمان هم پخش گزیده‌ای از بیانات رهبر معظم انقلاب باشد راجع به فعالیت شرکت‌های دانش بنیان در حوزه‌ی کشاورزی که بعد از پخش این بیانات برمی گردیم و گفتگویمان را با آقای دکتر آغاز خواهیم کرد.

مجری: آقای دکتر در یک سال گذشته با توجه به اینکه حالا که شعار سال هم مزین بود به بحث دانش بنیان‌ها چه تعداد شرکت‌های دانش بنیان در سال گذشته اضافه شدند دانش بنیان‌هایی که در حوزه کشاورزی فعالیت می‌کردند و الآن در مجموع چه تعداد شرکت‌های دانش بنیان وجود دارند در حوزه کشاروزی که حالا احتمالاً شما با آن‌ها در تعامل هستید و از خدماتشان بهره مند.

آقای خیام نکویی: خب من مقدمه‌ی این مقوله که خب سال جاری را مقام معظم رهبری به عنوان سال تولید دانش بنیان و اشتغال آفرینی سال ۱۴۰۱ را نام گذاری فرمودند و ما در سال گذشته یک مجموعه اتفاقاتی را برای اینکه بخش کشاورزی را به سمت دانش بنیانی سوق بدهیم انجام دادیم، ولی من یک نگاه کلی می‌خواهم به بخش کشاورزی داشته باشد که بخش کشاورزی چه نقشی در مجموعه‌ی اقتصاد کشور دارد خب ما بالغ بر ۹۵ درصد از کسانی که در بخش کشاورزی هستند از بخش خصوصی اند یعنی عملاً بار اصلی بخش کشاورزی را بخش خصوصی قرار دارد دوم اینکه میزان اشتغالی که ما در بخش کشاورزی داریم بین ۱۸ تا ۲۰ درصد از سهم کل اشتغال مربوط به بخش کشاورزی است سوم سهمی که از تولید ناخالص در حقیقت داخلی کشور داریم ما الآن یک چیزی حدود ۱۱ درصد از سهم تولید ناخالص داخلی کشور متعلق به بخش کشاورزی است و این در حالی است که نسبت به سایر بخش‌ها کمترین میزان سرمایه گذاری در بخش کشاورزی است متأسفانه این یکی از چالش‌های بخش کشاورزی است که ما در شرایط فوق العاده مطلوب حدود ۴ درصد میزان سرمایه گذاری در بخش کشاورزی.

مجری: آن ۱۱ درصد جی. دی. پی که فرمودید در برنامه هم همین عدد هدفگذاری بوده یا بیشتر بوده؟

آقای خیام نکویی: در حقیقت سهم بخش کشاورزی در برنامه‌های مختلف همیشه نسبت به برنامه در تولید ناخالص افزایش پیدا کرده البته این میزان در شرایط فعلی است.

مجری: برنامه‌ی ششم مثلاً چقدر بوده عددش؟

آقای خیام نکویی: برنامه ششم را من دقیق نمی‌دانم آمارش چقدر بوده، ولی کلاً​ وقتی مقایسه می‌کنیم سهم سرمایه گذاری در بخش‌های مختلف را و به نسبت سهم آن‌ها در تولید ناخالص داخلی بخش کشاورزی یک رقم فزاینده‌ای دارد یعنی علی رغم کاهش سرمایه گذاری در بخش کشاورزی به سهم یک چالش سهمش نسبت به بقیه بخش‌ها بالاتر است که البته حالا این را ما به عنوان یک نطقه قوت نمی‌دانیم که سرمایه گذاری در بخش کشاورزی پایین است و باید یک مجموعه تمهیداتی اندیشیده شود که این بخش جذاب باشد برای سرمایه گذاری که حالا من در  ادامه اشاره خواهم کرد
از طرفی این بخش الآن بالغ بر ۸۰ درصد از انرژی و کالری به اصطلاح مورد نیاز مردم ما را تأمین می‌کنم یعنی ما تقریباً ​۸۰ درصد غذا‌های مردم کشور توسط بخش کشاورزی در داخل تأمین می‌شود. 
کمتر از ۲۰ درصد آن به واسطه‌ی در حقیقت خروج ارز از کشور تأمین می‌شود که بسته به سال‌های مختلف بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار، ما خروج ارز از کشور برای این داریم که من در ادامه اشاره خواهم کرد که این‌ها بیشتر در حقیقت متمرکز روی چی هست؟
بنابراین شما ملاحظه می‌کنید که بخش کشاورزی یک بخشی بوده که علی رغم کم توجهی‌هایی که در این چهار دهه به آن شده که من معتقدم ظرفیت ما فوق العاده بوده و کم توجهی شده شما فرمایشات حضرت امام و حضرت آقا را ببینید چقدر رو محوریت بخش کشاورزی صحبت شده، ولی وقتی می‌رویم در برنامه‌ها و بودجه‌ها می‌بینیم ظهور و بروزش در آن‌ها خیلی کم است حالا ان شاءالله امیدواریم در برنامه هفتم با فرمایشاتی که مقام معظم رهبری کردند و سه در حقیقت عنوان مطلب را ویژه برای بخش کشاورزی شان به عنوان سه تا سیاست ابلاغی مطرح کردند:
یکی در حوزه‌ی امنیت غذایی
یکی بهره وری آب
و دیگری  بحث الگوی کشت

امیداریم که این را ما ان شاء الله ظهور و بروزش را ببینیم بنابراین من یک دیدگاه کلی هم راجع به بحث امنیت غذایی در طول ۴۴ سال بعد از انقلاب می‌گویم و بعد اشاره می‌کنم که چرا ما باید بخش کشاورزی مان را دانش بنیان کنیم؟ ​ آیا ما ابتدای سال در نامگذاری‌های امتداد سال گذشته در نام گذاری حضرت آقا فرمودند بخش کشاورزی از بقیه بخش‌ها عقب است که به درستی اشاره کردند چرا چه اتفاقی افتاده ما روزی که انقلاب ما پیروز شد در سال ۵۷ سی و پنج، ​شش میلیون جمعیت مردم ما بود کل تولید غذای ما ۲۵ میلیون تن بود ما ۴۴ سال است از انقلاب را طی کردیم تولید بخش کشاورزی ما شد ۱۲۵ میلیون تن، یعنی ۱۰۰ میلیون تن، ۵ برابر تولید ما شد یعنی ۱۰۰ میلیون تن اضافه شد.
الآن در شرایط موجود ۱۲۵ میلیون تن است، اما این ۱۲۵ میلیون تن هم ضریب حدود ۸۰ درصد را دارد یعنی ما در بسیاری از موارد نیاز داریم که خودکفا بشویم و همین طور که اشاره کردم بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار برای اینکه این بقیه را بتوانیم تأمین کنیم از ارز از خارج باید در حقیقت ارز از داخل، خارج کنیم خب حالا یک سؤال می‌ماند که ما در دنیا شاهد هستیم که یک اتفاقاتی دارد در دنیا می‌افتد که ما هم از آن‌ها در حقیقت مستثنی نیستیم 
و آن بحث خشکسالی است هر چقدر ما رو به جلو می‌روی میزان خشکسالی‌ها در دنیا افزایش پیدا می‌کند به گونه‌ای که ما الآن میانگین بارندگی مان به حدود ۲۳۰ میلی متر در کشور رسیده در حالی که این تا چند سال گذشته ۲۵۰ میلی متر بود و این رفته رفته کاهش پس ما داریم به سمت یک کشوری که نیمه خشک و خشک هستیم، ولی میزان خشکیمان  در حقیقت دارد افزایش پیدا می‌کند از طرفی ما تغییرات اقلیم را در دنیا داریم تغییرات اقلیم هم کشور ما از آن مستثنی نیست یک آماری در دنیا منتشر شده که به ازای افزایش هر درجه سانتی گراد در دنیا بین دو تا ده درصد میزان تولید بخش کشاورزی کاهش پیدا می‌کند میزان تولید غذا بنابراین ما هم از این چالش مستثنی نیستیم،

از طرفی ما شاهد فرسایش خاک، محدودیت منابع آب و بسیاری از حوادث غیرمترقبه هستیم که کشور ما هم متأسفانه جزو کشور‌هایی است که ما حوادث غیرمترقبه هم داریم محدودیت‌های این منابع هم داریم مشکلات فرسایش خاک هم داریم و متأسفانه عدم بهره وری مناسب از آب هم داریم حالا ما پس این ۱۲۵ میلیون تن که پاسخگوی نیاز غذایی ما نیست آیا با توجه به افزایش جمعیت ما که در شرایط موجود که نرخ رشد جمعیت هم مطلوب نیست ما با این نرخ رشد جمعیت حدوداً​ سال ۱۴۳۰ جمعیت مان ۱۰۳ میلیون است و نیاز غذایی مان ۱۷۵ تا ۱۸۰ میلیون تن است پس ما با روند فعلی باید ۵۵ تا ۵۰ میلیون تن بین ۵۰ تا ۵۵ میلیون تن تولید غذایمان را افزایش بدهیم خب محدودیت منابعمان هم همین طور که داریم می‌رویم جلو بیشتر می‌شود

سؤال اینجا هست که​ آیا ما قابلیت تولید غذا و خودکفایی به ویژه در محصولات راهبردی در داخل کشور را داریم یا نه؟

اینجا دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد در بین متخصصین، کارشناسان،

یک دیگاه این است که ظرفیت و توان اکولوژیکی یک کشور حداکثر ۱۱۰ میلیون تن است یعنی ما حتی ۱۲۵ میلیون تن هم که داریم استفاده می‌کنیم باید کاهش بدهیم ۱۵ میلیون تن کاهش بدهیم به منابع پایه‌ی آب و خاک فشار نیاوریم، چون توان اکولوژیکی ما در حقیقت ۱۱۰،

یک تعدادی هم معتقدند نه اصلاً​ بیشتر از اینهاست ما یک چیزی حدود مثلاً​ ظرفیتمان  ۵۰ ــ ۶۰ ــ​ ۷۰ میلیون تن است ما آنقدر باید کاهش بدهیم که در حقیقت بتوانیم با توجه به محدودیت منابع آب به ویژه  بتوانیم در حقیقت از  این ظرفیت استفاده کنیم و برویم به واردات .

اینجا یک سناریوی سومی هم هست یک گزینه‌ی سومی هم هست که یک تعداد معتقدند نه ما علی رغم همه محدودیت‌هایی که در دنیا و به تبع آن در کشور داریم و مشکلاتی که از منظر اقلیم، محدودیت منابع پایه و مشکلات دانش‌هایی که در بخش نرفته داریم می‌توانیم کشور را در محصولات راهبردی خودکفا کنیم و حتی در افق ۱۴۳۰ میزان تولیدمان را به ۱۸۰ میلیون تن برسانیم .

من جزو آن افرادی هستم که این اعتقاد را دارند، اما معتقدم که یک الزاماتی دارد دوستانی که آن گزینه‌های اول و دوم را دارند به نظر من اتفاقاتی که در جنگ اوکراین و روسیه افتاد فرضیه شان را باطل کرد به گونه‌ای که شما ملاحظه کردید که در جنگ اوکراین و روسیه علاوه بر افزایش قیمت محصولات راهبردی چقدر غذا تبدیل به یک سلاح شد در گذشته هم در دنیا غذا به عنوان یک ابزاری برای تسلط رو کشور‌ها استفاده می‌شد، ولی دیگه به نظر من بهترین مقوله‌ای که نمایان کرد که غذا یک سلاح است برای تسلط رو کشور‌ها جنگ اوکراین و روسیه بود شما دیدید برای ۵۰۰ هزار تن گندم در کشتی بین چند تا کشور مناقصه شد آن می‌گفت مال ماست آن می‌گفت مال ماست، قیمت جهانی غذا هم افزایش پیدا کرد.

از طرفی کارشناسانی که در فائو هستند و در مقام‌های بین المللی هستند پیش بینی کردند ما در سال ۲۰۵۰ حداقل قیمت غذا با توجه با افزایش جمعیت و رد شدن از رقم ۹ میلیاردی جمعیت دنیا بین دو تا سه برابر افزایش پیدا می‌کند بنابراین شما نه گزینه‌ی این را دارید که به راحتی غذا را وارد بکنید و برای کشور ما هم که مشکلات تحریم را دارد چه بسار تأمین منابعش هم کار سختی است.

بنابراین تنها گزینه این است که ما تمرکز کنیم روی اینکه تولید خودمان را در حقیقت به مرزی برسانیم که خودکفایی کنیم ومن از همین جا می‌خواهم بگویم تنها راه برای دستیابی به این قضیه این است که ... دانش بنیان کنیم ما سال گذشته بیش از ۷ هزار و ۵۰۰ ـ​ ۶۰۰ دانش شرکت دانش بنیان داشتیم که حدود چهار و دو دهم درصد از این شرکت‌ها شرکت‌های دانش بنیان بخش کشاورزی هم هسته‌ها و واحد‌های فناور و شرکت‌های دانش بنیان خوشبختانه ما بعد از فرمایش مقام معظم رهبری، سال گذشته، دولت یک مصوبه‌ای را ۱۴۰۱/۱/۲۷ تنظیم و ابلاغ کرد برای اینکه کشاورزی را به سمت دانش بنیان شدن سوق بدهد و این مأموریت به عهده وزارت جهاد کشاورزی در حقیقت گذاشته شد و محور دانش بنیان شدن بخش کشاورزی هم سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، ما در اولین اقدام آمدیم و زیرساخت لازم برای استقرار ۲ هزار شرکت دانش بنیان را در ۱۰ تا استان کشور طراحی کردیم.

ما سال گذشته موفق شدیم ۹ تا دهکده فناوری و نوآوری کشاورزی راه اندازی کنیم در استان‌های مختلف کشور . هر دهکده رو برای استقرار ۱۰۰ شرکت دانش بنیان.  بنابراین ۳۵۰ شرکت دانش بنیان در پارک ملی  علمی و فناوری، ۹۰۰ شرکت دانش بنیان در ۹ دهکده فناوری و نوآوری و بقیه را در مراکز رشد راه اندازی کردیم.