افزایش تولید مرغ و ایجاد تعادل در بازار

به گزارش خبرگزاری صداوسیما: رادیو اقتصاد در برنامه مجله کشاورزی با  آقای رضا مبصری، دبیر انجمن شرکت‌های زنجیر‌های تولید گوشت مرغ ایران گفتگویی داشته که به شرح ذیل می باشد:

سوال: می‌خواهیم به بحث افزایش تولید مرغ بپردازیم که حتماً اگر این افزایش را داشته باشیم، فکر می‌کنم بازار متعادل شود و قیمت متعادلی هم برای آن ایجاد شود برای عزیزانی که میخواهند خرید کنند. توضیح می‌فرمایید.

مبصری: بله همان طور که فرمودید خوشبختانه ظرفیت‌سازی‌های بسیار خوبی در صنعت طیور در طول سالیان گذشته در کشور شکل گرفته است. آن طور که من می‌دانم ما به لحاظ ظرفیتی که ایجاد کردیم بین ده تولیدکننده گوشت طیور در دنیا می‌توانیم قرار بگیریم، گا‌ها کمبود‌ها یا سیاست‌هایی که منجر به کاهش تولید می‌شود سبب کمبود است والا ما می‌توانیم بالغ بر سه میلیون تن گوشت مرغ در سال تولید کنیم با ظرفیت‌های ایجاد شده و امیدواریم بتوانیم به زودی با تمهیداتی که دیده شده به این سقف برسیم. اگر این اتفاق بیفتد ما می‌توانیم مثل سابق نزدیک به ۳۰ کیلوگرم به شکل سرانه برای مردم عزیز گوشت مرغ تولید کنیم و هم می‌توانیم مقدار قابل توجهی صادرات از قبل این تولید داشته باشیم.

سوال: یک مقدار حرف شما دو پهلو بود، ما می‌توانیم یکی از ده تولید کننده بزرگ دنیا باشیم، میتوانیم سه میلیون تن تولید گوشت مرغ داشته باشیم که کمبودی نداشته باشیم. الان می‌خواهم ببینم ما کجای کار هستیم؟

مبصری: شمابه هر بخش صنعتی که نگاه کنید یک بخش سخت افزاری داریم و یک بخش نرم افزاری، به لحاظ سخت افزاری خوشبختانه زیرساخت‌های موجود در کشور پاسخگوی تولید بیش از سه میلیون تن گوشت مرغ در سال است. اما آن چه که مشخص می‌کند ما این کار را می‌توانیم انجام دهیم یا خیر، آن تنگنا‌هایی است که در صورتی که برطرف شوند حتما به این ظرفیت می‌رسیم. این را هم عرض کنم که ما تا سقف ۲ میلیون و ۶۵۰ هزار تن در کشور در سال ۱۴۰۱ تولید کردیم نه اینکه خیلی با این فاصله داشته باشیم منتها مسائلی که در سیاست گذاری‌ها وجود دارد باعث می‌شود تولید کم شود.

سوال: یکی بحث نهاده‌ها را میخواستم به آن اشاره کنید.

مبصری: نظر من این است که با توجه به ظرفیت ایجاد شده همانطور که عرض کردم سه میلیون تن گوشت مرغ قابل حصول است و مشکلی ندارد و بیشتر از آن هم می‌توانیم تولید کنیم، بحث اصلی که وجود دارد نگاه به قیمت مرغ به عنوان یک عامل سیاسی است. قیمت‌گذاری دستوری به صنعت طیور زیاد ضربه می‌زند و صنعت طیور در این بین تنها نیست من صبح می‌خواندم ما در صنعت تولید تایر هم همین مشکل را داریم. وقتی تولید کننده زیان کند به یک منبع بی انتها از پول که متصل نیست حتما بعد از مدتی از تولید دست خواهد کشید. متاسفانه بعد از برداشته شدن ارز ۴۲۰۰ تومانی که به حق و درست هم بود و باید برداشته می‌شد ارز رانتی و هزینه زایی بود بدون اینکه مولد باشد. باید در کنارش تمهیداتی دیده می‌شد متاسفانه آن تمهیدات به خوبی اجرا نشد از جمله این که معمولا در چنین شرایطی دولت‌ها سعی می‌کنند که تقاضای کل را تقویت کنند مثلاً اگر ما سه بخش اصلی تقاضای کل البته تقاضای کل چهار بخش دارد که سه بخش آن در این مورد دخیل هستند بخواهیم رویش حساب کنیم یکی تقاضای عمومی بود، واضح است اگر گوشت مرغ گران شود احتمالا مردم اقبال کمتری به آن خواهند داشت البته این تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله قیمت کالای جایگزین که می‌تواند گوشت قرمز باشد.

سوال: که البته گوشت مرغ که جایگزین گوشت قرمز نمی‌تواند باشد.

مبصری: گوشت قرمز، گوشت مرغ و پروتئین‌های گیاهی یا حتی گوشت ماهی می‌توانند به عنوان کالا‌های مکمل یا جایگزین فرض شوند.  

سوال: می‌توانند فرض شوند، ولی این قدر قیمت آن‌ها بالا است که همه از گوشت قرمز دست می‌کشند و سراغ مرغ می‌آیند، چون ماهی هم گران است.

مبصری: بله به مورد خوبی اشاره کردید اگر خاطرتان باشد سال گذشته قیمت گوشت قرمز خیلی گران نشده بود حدود ۲۴۰ تا ۲۵۰ هزار تومان بود در قیاس با آن، گوشت مرغ خیلی ارزان‌تر بود ۳۰-۳۱ هزار تومان و طبیعی است مردم بیشتر گوش مرغ را مصرف می‌کردند و بعد از آن که ارز ۴۲۰۰ تومانی برداشته شد قیمت مرغ به حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان رسید یعنی در قیاس با گوشت قرمز گران شد، طبیعی است که آن کالای جایگزین مقداری جای گوشت مرغ را گرفت اقبال به گوشت مرغ کم شد، اما بعد از گران شدن مجدد گوشت قرمز طبیعی است که باز اقبال به گوشت مرغ بیشتر شد. این وسط کاری که باید انجام می‌شد این بود که با توجه به گران شدن و احتمالا کاهش تقاضا باید تحریک تقاضا اتفاق می‌افتاد. توصیه اکید ما هم کتبا و هم شفا‌ها در جلسات متعددی که داشتیم به وزارت کشاورزی این بود که حتماً باید این کار تحریک تقاضا در قالب ارائه مستقیم سوبسید یا یارانه به مصرف‌کننده اتفاق بیفتد، ولی برای کالا‌های خاص کاری که در خیلی از کشور‌ها الان در حال انجام است برای دهک‌های خاصی که باید حمایت شوند معمولا این کار را انجام می‌دهند. نظرمان این بود که باید ۲۲ کیلو سرانه طبق آن چه که انستیتو تغذیه ایران توصیه کرد هم به لحاظ سلامتی و هم برای ادامه تقاضا حتما به مردم با قیمت گذشته تامین شود از طریق دادن کارت پروتئین، متاسفانه در این شرایط مرتب دوستان گفتند که هنوز زیرساخت آن آماده نیست و فکر می‌کنم شاید خیلی جدی به این سیاست بسیار مهم فکر نکردند. بخش دوم که باید تحریک می‌شد تقاضای دولت بود یعنی دولت باید تقاضای مربوط به خودش را حتماً از تولیدات داخل تامین می‌کرد از اینجا متاسفانه معکوس عمل شد یعنی ما در شهریور ۱۴۰۰ حدود ۲۵۰ هزار تن مصوبه واردات گوشت مرغ داشتیم که تا همین چند وقت پیش در حال واردات بود و متاسفانه با قیمت بسیار ارزان در بازار عرضه می‌شد حدود ۳۵ تا ۴۰ هزار تومان.

سوال: یخ زده بود درست است؟ گرم که نبود؟

مبصری: بله، به صورت منجمد بود نزدیک به ۱۰ تا ۱۲ درصد کل تولید ما را شامل می‌شد و به جای این که از داخل ایران از تولید کننده داخل خریداری شود که تقاضا برایش حفظ شود و تولید را ادامه دهد متاسفانه این جا هم درست عمل نشد. در مورد سوم هم بخش صادرات بود یعنی سومین بخش تقاضای کل، به هر صورت صادرات است، در خصوص صادرات هم ما از قبل توصیه کرده بودیم باید صادرات تقویت شود و باید توسعه پیدا کند و مجاز شود. متاسفانه در این جا سیاست‌های ناگهانی که مرتباً بر قطع صادرات یا انحصار آن به نژاد خاصی و ... منتهی می‌شد، باعث شد که صادرات هم شکل نگیرد بنابراین ما با مازاد عرضه در داخل و عدم توازن بین عرضه و تقاضا مواجه شدیم.

سوال: آقای مبصری نکته آخر که شما به آن اشاره فرمودید نکته بسیار مهمی است، وقتی بحث صادرات مطرح می‌شود بحث شیرینی برای تولیدکنندگان است می‌تواند آن را با قیمتی که به نسبت قیمت داخل شاید برایشان ترجیح داشته باشد تولید و صادر کنند به شرط این که بازار داخل با بحران مواجه نشود یعنی ما شروع نکنیم به صادرات مرغ یا تخم مرغ یا محصول دیگر و بعد در داخل، آن قدر کمبود باشد که ما با افزایش قیمت ناگهانی مواجه شویم و مردم نتوانند همان ۲۲ کیلو سرانه که شما اشاره فرمودید در طی سال از آن استفاده کنند یا جایگزین آن سویا مصرف می‌کنند به جای این که بخواهند از پروتئین‌هایی مثل گوشت مرغ استفاده کنند. این تنظیم این بازار چگونه می‌تواند انجام شود که این اتفاق نیفتد؟ من فکر می‌کنم وارداتی که انجام می‌شود و جلوگیری از صادرات گوشت مرغ هم به همین دلیل است که دولت می‌ترسد که صادرات به شکلی انجام شود که در داخل ما با کمبود مواجه شویم و بعد یک بحث خیلی جدی رسانه‌ای بین مردم در همه گروه‌ها اتفاق بیفتد و نتوانند جواب گو باشند.

مبصری: دقیقا صحیح میفرمایید. من در کسوت تولیدکننده نظر من این است که باید مصرف کننده ما به مقدار کافی پروتئین مورد نظر را دریافت کند و این کاملا در چارچوب امنیت غذایی است و شما دقیق و درست می‌فرمائید، منتها مسئله آن جا است آن چه که مهم است این است که تولید کننده با مقدار سودی تولید کند که برایش بصرفد ادامه دهد.
اگر من بخواهم کامل‌تر خدمت شما توضیح دهم، معمولاً کشور‌ها ترتیب اتخاذ سیاستشان به این صورت است که ما مثلاً از ابتدای انقلاب بیشتر گفتمان ما گفتمان خودکفایی بوده بنابر این سیاست اصلی ما در این مدت جایگزینی واردات بوده، تبدیل شدن ما به یک کشور صادرات گرا، یک تغییر استراتژی ۱۸۰ درجه است کاملاً متفاوت است یعنی باید نگاهمان را از اقتصاد داخلی ببریم به سمت صادرات و بازار‌های بین المللی، در این نگاه که اتفاقاً در اقتصاد مقاومتی هم اعمال شده و از آن ذکر شده، اقتصاد باید درون زا و برون نگر باشد. این تغییر استراتژی باعث می‌شود که ما در داخل به جای قیمت بیشتر به درآمد نگاه کنیم، اگر ما بخشی از ظرفیت تولیدمان را که الان از دست دادیم، خوب من عرض کردم ما سه میلیون تن می‌توانیم گوشت مرغ تولید کنیم، صنعت مرغ هم صنعتی است که اگر شما یک دلار در آن بگذارید یک دلار ارزش افزوده از آن می‌گیرید یعنی ما حدود ۵ میلیارد دلار واردات اقلام و مواد اولیه ما است، اما ارزش تولیدات ما در مجموع در صنعت طیور حدود ۱۰ میلیارد دلار است و این باعث می‌شود که جی دی پی و درآمد سرانه ما بالا برود این خیلی مهم است، کارگر بیشتری کار کند بنابراین نگاه درآمدی هم یک نگاه درستی است به معیشت نه فقط نگاه قیمتی، صادرات باعث افزایش درآمد سرانه می‌شود و این خیلی مهم است بنابراین اگر قرار است ما از کل ظرفیت ایجاد شده استفاده کنیم و به سه میلیون تن برسیم که در دسترس هم است باید نگاهمان صادرات گرا باشد و از آن طرف هم باید به درآمد نگاه کنیم و جبران هزینه برای دهک‌هایی از مردم که نیازمند حمایت هستند، این خیلی مهم است، ولی ما طرفدار این هستیم که مردم به مقدار مکفی مصرف گوشت مرغ داشته باشند و رسالت وجودی مان را این می‌دانیم.

مجری: نکته مهمی را اشاره فرمودید بیشترین بحث در حوزه اقتصاد کلان است و ما از حوزه اقتصاد خُرد بیرون آمدیم، اما شما درست می‌فرمایید. باز هم گاهی دیده می‌شود به دلیل ناچاری این اتفاقات می‌افتد، یعنی تصمیمات لحظه‌ای و آن چه که شما اشاره کردید که انگار آزمون و خطا داریم می‌کنیم، درِ صادرات را باز می‌کنیم و بعد می‌بینیم در داخل کم شد، گران شد و بعد میگوییم از این لحظه این محصولات نباید صادر شود یک برنامه‌ریزی بلندمدت و بسیار دقیقی نیاز است که با مشکل مواجه نشویم و در عین حال بتوانیم صادراتمان را هم بیشتر کنیم که شما فرمودید به افزایش درآمد سرانه افراد هم کمک می‌کند و اشتغال را بالا می‌برد.