پخش زنده
امروز: -
رسیدگی به نیمی از پرونده‌های قضایی در شورا‌های حل اختلاف
رئیس مرکز توسعه حل اختلاف قوه قضائیه، با بیان اینکه هم‌اکنون حدود نیمی از پرونده‌های ورودی دستگاه قضایی در شورا‌های حل اختلاف رسیدگی می‌شود افزود: شورا‌های حل اختلاف رتبه اول را در کسب رضایت مردم دارند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، موضوع برنامه صف اول به شورای حل اختلاف؛ از آموزش تا تقویت فرهنگ بخشش و صلح اختصاص داشت که با حضور حجت الاسلام والمسلمین هادی صادقی معاون قوه قضاییه و رئیس مرکز حل اختلاف کشور بررسی شد.
حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین هادی صادقی، رئیس مرکز توسعه حل اختلاف قوه قضاییه با حضور در برنامه صف اول درباره اقدامات این مرکز جهت بهره‌مندی از ظرفیت‌های مردمی در حل اختلاف دعاوی و شکایت‌ها، گفت: درباره حل اختلافات، روش‌های مختلفی وجود دارد و آخرین روش، روش قضایی است. قبل از روش قضایی، دادگاه و رأی قاضی، روش‌های دیگری همچون مذاکره طرفین اختلاف، میانجیگری واسطه‌هایی که اعتبار و احترام دارند، روش داوری، میانجیگری حرفه‌ای در امور کیفری و شورا‌های حل اختلاف در حال انجام است.
سوال: موضوع قضا و حل اختلاف می‌تواند مسئله بسیار مهمی در کشور باشد به گونه‌ای که زمینه جلوگیری از اطاله دادرسی در بسیاری از پرونده‌ها را فراهم کند، سال گذشته رئیس قوه قضاییه تاکید کردند که در شورا‌های حل اختلاف باید زمینه‌ای فراهم شود که از ظرفیت‌های مردمی برای گسترش این موضوع یعنی حل اختلاف در دعاوی و شکایات فراهم شود شما در این زمینه چه کردید؟
صادقی: در مورد حل اختلافات همچنان که می‌دانید و احتمالاً مردم عزیز ما هم این را می‌دانند که روش‌های مختلفی وجود دارد، آخرین روش، روش قضایی است، ولی قبل از روش قضایی و دادگاه برای قاضی روش‌های دیگری وجود دارد از جمله مذاکره بین دو طرف، دو طرفی که اختلاف دارند می‌توانند با مذاکره خیلی وقت‌ها اختلافاتشان را برطرف کنند و نیاز به مراجعه به دستگاه قضایی نباشد، دوم این که میانجیگران واسطه‌هایی که اعتبار و احترامی دارند و ریش سفید هستند و مردم قبولشان دارند می‌توانند خیلی جا‌ها مداخله کنند و وساطت کنند و اختلافات مردم را حل کنند نگذارند کار به دستگاه‌های سخت برسد یعنی مثلاً نیروی انتظامی وارد شود، دستگاه قضایی وارد بشود و امثال آن، گام بعدی داوری است، داوری هم یکی از روش‌های حل اختلاف است که داوری مثل قضاوت است، ولی بخش خصوصی است، مردم بین خودشان می‌توانند داورانی را انتخاب کنند که بینشان حل و فصل دعاوی کند این هم البته هر کدام مسائل مفصلی دارد من فقط سر عنوان‌هایش را بیان می‌کنم و همچنین میانجیگری حرفه‌ای داریم که در امور کیفری این کار را انجام می‌دهد آن هم در بخش خصوصی است. یکی از موارد دیگر شورا‌های حل اختلاف است، ما در کشورمان این چند روش را داریم شورا‌های حل اختلاف حدود ۲۱ سال پیش تشکیل شدند و ما در آستانه سالگرد آن هستیم هجدهم آبان ماه سالگرد تشکیل شورا‌های حل اختلاف است، زمان مرحوم آیت الله هاشمی شاهرودی که از ابتکارات خوب ایشان بود، شورا‌های حل اختلاف الان قانون دارند، منظم هستند، در همه کشور وجود دارند، حدود ۲۸ هزار نفر همکار ما در این شورا‌های حل اختلاف داریم. بسیاری از این‌ها به صورت افتخاری با ما همکاری می‌کنند با کمترین خدماتی که ما به آن‌ها می‌دهیم، ولی آن‌ها بیشترین خدمات را به مردم می‌دهند و همچنین بسیاری از دعاوی و اختلافات و نزاع‌هایی که وجود دارد یا شکایت مردم به این شورا‌های حل اختلاف ارجاع داده می‌شود هم اکنون حدود نیمی از پرونده‌های ورودی دستگاه‌های قضایی در شورا‌های حل اختلاف رسیدگی می‌شود.
سوال: یعنی سالانه چه تعداد؟
صادقی: حدود ۵ میلیون
سوال: از این گزاره‌های مختلفی که مطرح کردید از واسطه‌گری تا ریش سفیدی تا شورا‌های حل اختلاف کدام بیشتر مورد استقبال مردم قرار گرفته است؟
صادقی: در حال حاضر بیشترین استقبال از شورا‌های اختلاف دارد صورت می‌گیرد، چون قانون مشخص و منظمی دارد و سال‌ها هست دارد کار می‌کند و مردم آن را شناخته‌اند مراجعه می‌کنند یا بر اساس یک ماده قانونی به اختیار خودشان مراجعه می‌کنند یا بر اساس صلاحیت‌هایی که در قانون برای شورا‌های حل اختلاف پیش‌بینی شده و بر اساس آن صلاحیت‌ها الزاماً مراجعه می‌کنند، پس ما این را داریم، ولی نهاد داوری هم در قانون وجود دارد، اما تاکنون به قدر کافی شناخته نشده که به آن مراجعه بشود این ظرفیت بزرگی است که ما برنامه داریم انشاالله این را توسعه بدهیم و جزو برنامه‌های ما است.
الان ما داریم داوران حرفه‌ای تربیت می‌کنیم، جذب می‌کنیم و معرفی می‌کنیم که مردم به آن‌ها مراجعه کنند داورانی که از ما پروانه می‌گیرند البته می‌توانند داوران غیر پروانه‌دار باشند به اختیار خود مردم، ولی کسی که ما اعتبارش را تایید کرده‌ایم طبیعتاً به نفع مردم است و صلاحیت‌های بیشتری دارد می‌توانند به آن‌ها مراجعه کنند من توصیه می‌کنم خیلی از قراردادهایشان را مردم شرط داوری بگذارند، وقتی شرط داوری بگذارند بعد هم بگویند داوری که خودمان با هم قبولش می‌کنیم می‌توانند هم از اول در قرارداد بگویند فلانی داور باشد، می‌توانند هم تعیین نکنند، هم از اول می‌توانند تعیین کنند و هم می‌توانند بعداً بگویند با رضایت طرفین انتخاب می‌شود این خیلی به سرعت حل و فصل اختلافات کمک می‌کند.
سوال: کسانی که بخواهند داور بشوند باید از دید شما چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟
صادقی: داوران ما دو دسته هستند داوران عمومی و داوران تخصصی، داوران عمومی کسانی هستند که حقوق می‌دانند و حقوقدان هستند مثلاً قضات بازنشسته ما، مثل استادان حقوق دانشگاه، مثل وکلای محترم که حقوقدان هستند یا حقوقدانان دیگری که هیچ کدام از این منصب‌ها را نداشته و ندارند، ولی می‌توانند داوری کنند، آن‌ها را ما طی مراحلی جذب می‌کنیم بعضی‌هایشان با آزمون هستند و بعضی بدون آزمون، ولی با مصاحبه این مراحل انجام می‌شود کسانی که نیاز دارند آموزش می‌بینند و بعد هم پروانه داوری به آن‌ها داده می‌شود این بخش عمومی، در بخش تخصصی هم ما در تمام رشته‌های کارشناسی که الان کارشناسان رسمی ۱۰ شاخه اصلی دارد در تمام آن‌ها داریم داور جذب می‌کنیم متخصص مثلاً راه و ساختمان، متخصص پزشکی این‌ها می‌توانند بیایند در هیئت‌های داوری مشارکت کنند، داوری تخصصی حتماً باید به شکل هیئتی انجام بشود لااقل سه نفر باشند دو نفر داور تخصصی و یک نفر هم حقوقدان با هم داوری می‌کنند هم از زاویه مسائل تخصصی یک موضوع ورود می‌کند و هم از زاویه حقوقی بحث و رای صادر می‌شود و آن رای قابل اجرا است.
سوال: ساز و کار‌ها و سیاست گذاری و حتی آموزش الان در مرکز حل اختلاف به چه صورت است به کسانی که نیاز است در این فرایند عمل کنند؟
صادقی: ما با مشارکت مرکز آزمون جهاد دانشگاهی این جذب را صورت می‌دهیم همین الان اگر عزیزان مراجعه بفرمایند به پایگاه اطلاع رسانی مرکز آزمون جهاد دانشگاهی آن جا ملاحظه می‌کنند که جذب ما آن جا است، دفترچه دارد و می‌تواند هر کس که مایل باشد شرکت کند. تاکنون دو نوبت آزمون برگزار کردیم چندین نوبت بدون آزمون‌ها کسانی که شرایط بدون آزمون را دارند شرکت کردند، ثبت نام کردند و به زودی هم آزمون آن شاید طی یک ماه آینده برگزار خواهد شد.
سوال: این‌ها شرایط سنی خاص دارند؟
صادقی: شرط سن خاصی از حیث حداکثری نگذاشتیم، اما از حداقل لااقل باید ۲۵ سال را داشته باشند و شرایط سختی ندارد فقط مهم این است که مهارت و دانش لازم را داشته باشند.
سوال: کسانی که برای حوزه‌های تخصصی هستند طبعاً باید تخصص آن حوزه را داشته باشند و کسانی که حقوق به معنای عام کلمه دارند طبعاً باید رشته حقوق خوانده باشند. چه مقدار از ظرفیت افرادی مثل روحانیون یا اساتید دانشگاه الان دارید استفاده می‌کنید؟
صادقی: در شورا‌های حل اختلاف این افراد هستند، بعضاً به طور ثابت و تمام وقت حضور دارند و کار می‌کنند کسانی که شغل دیگری ندارند یا بازنشسته باشند و بعضاً هم به شکل پاره وقت با ما همکاری می‌کنند مثلاً بعد از ظهر‌ها تشریف می‌آورند ولو این که جای دیگری شاغل باشند از قشر معلم‌ها خیلی خدمتشان هستیم و حضور دارند، از اقشاری مثل نظامیان بازنشسته که حقوق خواندند و توانایی خوبی دارند و یا پلیس‌های بازنشسته، چون در دعاوی بوده‌اند و تجربه خوبی دارند الان حضور دارند و از حضورشان استفاده می‌کنیم یا کسانی که در رشته‌های دیگر هم تجربه دارند آن‌ها هم می‌توانند تشریف بیاورند و کمک کنند به شورا‌های حل اختلاف، الان از اقشار مختلف ما داریم از بازاری گرفته، معلم، استاد همه قشری داریم.
سوال: بیشتر در چه حوزه‌هایی و چه شکوائیه و دعوا‌هایی از این‌ها استفاده می‌شود؟ مثلاً اختلافات همسایگان، ضرب و جرح.
صادقی: تا قبل از این شورا‌های حل اختلاف به دعاوی حقوقی تا ۲۰ میلیون تومان رسیدگی می‌کرد و بعد سایر دعاوی مدنی می‌توانست اینجا بیاید دعاوی کیفری قابل گذشت هم اینجا می‌آمد، اما در دور جدید قانون جدید ما که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و به تایید شورای محترم نگهبان رسیده و به زودی ابلاغ و اجرا می‌شود یعنی از همین ایام ما باید شروع به این قانون جدید را داشته باشیم، در این قانون جدید یک تاسیس جدیدی وجود دارد به نام دادگاه صلح در کنار شورا‌های حل اختلاف قبلا قاضی شورای حل اختلاف بود و شورا‌ها این که آن قاضی دیگر عنوانش وجود ندارد و به جایش دادگاه صلح است، دادگاه صلح صلاحیت‌های بیشتری دارد مثل یکی از دادگاه‌های دیگر است و صلاحیت خیلی بیشتری دارد حداقل تا ۱۰۰ میلیون تومان اختلافات آنجا رسیدگی می‌شود، اختلافات راجع به زمین و مسائل مدنی و اختلافات خانوادگی از طلاق و چیز‌هایی که مربوط به دادگاه خانواده است و شکایت‌های مربوط به امور کیفری درجه ۷ و ۸ این‌ها در شورای حل اختلاف و دادگاه‌های صلح می‌آیند و همچنین سایر شکایاتی که از جهت این که جرم قابل گذشتی داشته باشد آن جنبه قابل گذشت می‌آید اینجا مطرح می‌شود و مثلاً خیلی دعاوی جزئی مثل اصلاح فرض کنیم شناسنامه، بحث صدور گواهی‌هایی که مراکز دولتی باید صادر کنند احیاناً یا اختلافی اگر باشد اصلاح سندی باشد، چیز‌هایی از این قبیل همه به اینجا می‌آیند. یک صلاحیت‌هایی در ماده ۱۲ این قانون جدید وجود دارد که همه این‌ها حدود بیست و چند صلاحیت است این‌ها می‌آیند در دادگاه صلح و در هر دادگاه صلح شورای حل اختلاف داریم در این دعاوی که می‌شود مصالحه‌ای صورت بگیرد ابتدا سعی می‌کنند شورا‌های حل اختلاف مصالحه‌ای برقرار کنند، قاضی در ابتدا رای نمی‌دهد، ولی اگر نتوانستند مصالحه‌ای واقع کنند بین افراد، آن زمان قاضی رای را صادر می‌کند.
سوال: طی این ۲۱ سال که از عمر این مرکز با اسامی مختلف شورای حل اختلاف و مرکز حل اختلاف و این‌ها می‌گذرد چه مقدار ما در حوزه بحث داوری و میانجیگری شما احساستان این است که پیشرفت کردیم و مردم به آن اقبال نشان دادند؟
صادقی: در گذشته عمر داوری و میانجیگری کاری جدا از شورا‌های حل اختلاف بود اخیراً در این سنوات اخیر به این مرکز سپرده شده است از وقتی که بنده مسئولیت این جا را پذیرفتم ۳ سال و خورده‌ای است امور داوری و میانجیگری به اینجا ملحق شده و مدیریتش با اینجا است، ولی در این سنوات گذشته انصافاً باید این را عرض کنم که شورا‌های حل اختلاف یک سیر صعودی خیلی موفقی را داشتند به این معنا که همیشه توانسته‌اند حجم زیادی از دعاوی مردم را به سازش ختم می‌کنند به جای این که به رای قاطع قضایی ختم شود و ممکن است یک طرف ناراضی باشد و طرف دیگر مثلاً خوشحال باشد و کسی که ناراضی است ادامه می‌دهد به یک دعوای دیگری سعی می‌کنند اینجا صلح و سازش بدهند به لحاظ آماری اگر بخواهم عرض کنم من آمار این سه سال گذشته را اشاره کنم مثلاً در ۳ سال پیش ما آمار مصالحه حدود ۳۰ درصد بود، سال به سال حدود ۳ تا ۴ درصد به این اضافه شد تا این که سال ۱۴۰۱ در کل سال ۱۴۰۱ به ۴۳ درصد رسید میزان صلح و سازش یعنی از ۳۰ به ۴۳ درصد تصاعدی بالا رفت با وجود این که تعداد همکاران ما را ما کاهش دادیم به این معنا که آن‌ها که خارج شدند ما دیگر جایگزین نکردیم از طرفی هم کارآمدی این‌ها را هم افزایش دادیم بهره‌وری آن‌ها افزایش پیدا کرد و هم سعی کردیم خروجی ما بیشتر دنبال آن هدف اصلی این شورا‌ها باشد هدف اصلی ایجاد صلح و سازش بیشتر بود و به حمدالله توفیق حاصل شده و انشاالله امیدواریم در همین امسال بتوانیم این ۴۳ درصد را مثلاً به ۴۷ تا ۴۷ در میانگین کشوری برسانیم و این موفقیت خیلی بزرگی است شما حساب کنید از این چند میلیون پرونده که به اینجا می‌آید اگر ما ۴۷، ۴۸ درصد آن‌هایی که قابل سازش هستند بتوانیم به سازش برسانیم چقدر صلح و صفا بین مردم برقرار می‌شود و چه اندازه باعث کوتاه شدن راه حل اختلافات مردم می‌شود یعنی به جای این که بروند دادسرا و بعد بروند دادگاه کیفری و بعد بروند تجدید نظر و بعد گاهی وقت‌ها این سیر دوباره تداوم پیدا کند مثلاً برود دیوان عالی کشور نقض شود برگردد دوباره از سر نو ۵ تا ۶ مرحله معطل بشوم دو سه سال معطلی داشته باشند اینجا ظرف دو ماه کل کار تمام می‌شود این خیلی به نفع مردم است اگر مردم می‌دانستند که چه فایده‌ای در این مراجعه به شورای حل اختلاف است با تجربه‌ای که این‌ها اندوختند و توانایی که دارند در مصالحه ایجاد کردند خیلی از این بیشتر هم مراجعه می‌کردند حتی در ابتدا قبل از این که اول بروند دادسرا یا قبل از این که بروند دادگاه خودشان به اینجا مراجعه می‌کردند بدانند که کار را کوتاه می‌کند و هزینه‌ها را به شدت کاهش می‌دهد، زمان را به شدت کاهش می‌دهد زمان میانگین رسیدگی ما قبلاً حدود ۳۹ روز بود در طی این سه سال الان به ۲۹ روز رسیده است شما حساب کنید این میانگین ۲۹ روز که بخشی از این‌ها ناچار هستیم معطل بمانیم مثلاً در دعاوی حصر وراثت باید نشر آگهی شود، آن آگهی باید حداقل ۳۱ روز معطل بمانیم این که میانگین ما الان رفته ۲۹ روز به خاطر آن ۳۱ روز‌های ناچار ما است اگر آن نبود حتماً ظرف مثلاً دو هفته یا نهایتاً ۳ هفته اکثر دعاوی تمام می‌شد، بعضی‌ها نیاز به تحقیقات دارد، نیاز به مراجعه به کارشناس دارد آن‌ها یک مقدار ممکن است طولانی شود، ولی به هر حال میانگین رسیدگی ما الان ۲۹ روز است و این خیلی مورد رضایت مردم است و نکته بعدی این است که مردم وقتی به اینجا مراجعه می‌کنند ما خروجی کار را از آن‌ها می‌پرسیم جوابی که داده می‌شود این است که رضایت بیشتری دارند، یک نظرسنجی در ماه‌های اخیر مرکز سنجش افکار صدا و سیما انجام داده به سفارش قوه قضاییه ما خودمان انجام ندادیم صدا و سیما انجام داد که در آنجا شورا‌های حل اختلاف در میان تمام مراجع قضایی رتبه اول در کسب رضایت مردم را دارد حدود ۷۰ درصد است.
سوال:، چون طرفین از آن مصالحه‌ای که صورت می‌گیرد راضی هستند.
صادقی: بله، چون مصالحه شده مثلاً این ۴۳ درصد مصالحه شده دو طرف با رضایت بیرون رفتند این یک جهت است و جهت دوم این است که زمان کوتاه است، هزینه‌ها پایین‌تر است و جهت آخر این که ما این جا شاخص‌هایی گذاشتیم برای ارزیابی همکارانمان و دقت می‌کنیم و ارزیابی دقیق می‌کنیم و آن این که رفتارشان را با مردم رفتار مهربانانه کنند، چون می‌خواهند سازش بدهند باید مهربان باشند، نمی‌شود خشن باشند، عبوس باشند، تندی کنند، اگر این طور باشد سازش رخ نمی‌دهد. پس همین مهربانی که این‌ها به خرج می‌دهند سبب می‌شود رضایت مردم بالا برود حتی اگر نتوانسته باشند سازش کنند باز از رفتار این‌ها رضایت دارند.
سوال: مصالحه هم مورد تاکید دین مبین اسلام است و هم یک موضوع اخلاقی و البته انسانی است حالا اینکه دوره دادرسی را پایین می‌آورد، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد این‌ها هم مضاف بر آن می‌شود برای اینکه این فرهنگ سازی صورت بگیرد لازم است که رسانه‌ها وارد میدان شوند چه مقدار شما در این زمینه تلاش کردید؟
صادقی:، چون رسانه‌ای دست ما نیست، یک رسانه‌ای خود قوه قضاییه دارد، مرکز رسانه قوه که بار سنگینی بر دوشش است همه ابعاد مختلف مسائل قضایی و اختلافاتی که پیش می‌آید آن‌ها باید اطلاع رسانی کنند آن‌ها زحمت می‌کشند و این کار را انجام می‌دهند، ولی آن‌ها هم سخن گاه پخش ندارند و دست خودشان نیست یا باید صدا و سیما بیاید این وسط و بیشتر میدان داری کند و بیشتر آنتن را در اختیار قرار بدهد یا از رسانه‌های فضای مجازی بیشتر استفاده شود، تلاش است که هرچه بیشتر بتوانیم مردم را در این زمینه‌ها آگاهی بدهیم اگر رسانه‌ها بیشتر همکاری کنند ما هر اندازه لازم باشد اطلاعات در اختیارشان قرار می‌دهیم، این نیاز به مساعدت صدا و سیما به خصوص، چون بیشترین مخاطب را دارد و بعد سایر رسانه‌ها دارد که در این فضا بیایند معنایش هم این نیست که فقط بیایند با مسئولان این مرکز مثلاً مصاحبه کنند نه، خیلی روش‌های دیگری برای اطلاع رسانی وجود دارد مثلاً تشریف ببرند مجتمع‌هایی که ما داریم در شورا‌های حل اختلاف با مردم گفتگو کنند و ببینند چقدر راضی هستند، کجا مشکل وجود دارد و مشکلات را اطلاع بدهند، ما بیاییم جوابگو باشیم حتی به ما اعتراض کنند مانعی ندارد ما خوشحال می‌شویم اگر یک اعتراض واقعی به ما برسد ما هم برویم اصلاح کنیم، من خواهش می‌کنم خبرنگاران با همان دید‌های موشکافانه که دارند ورود کنند و هرجا نقصی می‌بینند به ما اطلاع بدهند این یک طرف و طرف دوم محاسن این کار به گوش مردم می‌رسد و این برای مردم خیلی مهم است.
سوال: برخی از آمار‌ها نشان می‌دهد که سالانه حدود ۱۵ میلیون پرونده وارد آن فرایند دادرسی در قوه قضاییه می‌شود البته ممکن است برخی از پرونده‌ها چند مرحله باشد لزوماً ۱۵ میلیون یعنی ۱۵ میلیون دعوا نیست
صادقی: ۱۵ میلیون ورودی اولیه حساب نمی‌شود مثلاً حدود ۱۱ میلیون است که عرض کردم ۵ میلیون را ما می‌رسیم و بقیه می‌رود در فرایند سایر محاکم و مراجع و بعد آن‌ها تکرار که می‌شود مثلاً می‌شود ۱۵ یا ۱۶ میلیون.
سوال: بحث این است که نشان می‌دهد تقریباً بیش از ۴۰ درصد در شورا‌های حل اختلاف یا مرکز حل اختلاف دارد رسیدگی می‌شود در سال‌های گذشته امسال طی شش ماه گذشته آماری دارید که ببینید چگونه است.
صادقی: عرض کردم امسال حدود ۵۰ درصد شده است یعنی طی سنوات گذشته از چهل و خرده‌ای، ۴۶ شده، ۴۸ شده و امسال احتمالاً به ۵۰ درصد می‌رسد.
سوال: خوب از این ۵۰ درصد چه تعداد منجر به صلح و سازش شده است؟
صادقی: ۴۳ درصد که برای سال گذشته از امسال رو به افزایش است همه این ۵ میلیون این را به عزیزان محترمی که می‌بینند عرض کنم همه این‌ها قابلیت سازش ندارد به این معنا که بعضی از آن‌ها امور حسبیه هستند یعنی فرض کنیم شما برای جد بزرگوارتان که سال‌های پیش مرحوم شدند می‌خواهید حصر وراثت بگیرید، این حصر وراثت طرف دعوایی ندارد که بخواهیم مصالحه‌ای صورت بدهیم کار قانونی است که باید انجام شود و شما گواهی اش را از ما بگیرید این‌ها اسمش این است که قابل سازش نیستند پس حدود یک میلیون پرونده به این صورت داریم که خارج می‌شود غیرقابل سازش هستند، از آن حدود ۳ میلیون و خورده‌ای نزدیک به ۴ میلیون پرونده ۴۳ درصد برای سال گذشته است که انشاالله امسال به ۴۷ تا ۴۸ درصد خواهد رسید.
سوال: به نظر می‌رسد رقم بسیار بسیار خوبی است و نشان می‌دهد در یک نهاد بهره‌وری روز به روز بالاتر می‌رود البته به نظرم بحث مربوط به آگاهسازی مردم می‌تواند در این زمینه کار را بهتر هم بکند با توجه به تصویب قانون شورا‌ها قرار است با این وضعیتی که وجود دارد قرار است چه اتفاقی بیفتد؟
صادقی: مهمترین اتفاقی که در این دور جدید خواهد افتاد ایجاد دادگاه‌های صلح در کنار شورا‌های اختلاف این‌ها در معیت هم می‌خواهند کار کنند این امکان خیلی زیادی برای صلح و سازش ایجاد می‌کند اگر در معیت هم باشند یک طرح‌هایی بود که در گذشته می‌خواست این‌ها را از هم جدا کند آن‌ها سبب می‌شد که آن قدرت لازم قضایی کنار برود کار خودش را بکند و این بحث صلح و سازش بدون آن قدرت قضایی می‌ماند، آن نگرش به حمدالله در این قانون نیامده در این قانون جدید این دو در کنار هم دیده شده و این یکی از محاسن مهم این قانون است. یکی دیگر از محاسنش این است که در این دعاوی که می‌آید در این دادگاه صلح که ما پیش‌بینی می‌کنیم شاید بیش از ۶ میلیون پرونده در سال آینده اگر این اجرایی شود بیاید در دادگاه‌های صلح که شورا‌های حل اختلاف در کنارشان هستند امکان ایجاد صلح و سازش باز گسترده‌تر می‌شود به دلیل صلاحیت‌های بیشتر دادگاه صلح و مطلب سوم این که در این دعاوی که وارد دادگاه صلح می‌شوند بیش از نیمی از آن‌ها دیگر تجدید نظر ندارند همان جا سریع قطعی می‌شود و تمام می‌شود و دیگر بعداً لازم نیست این مراحل چندگانه تجدید نظر و بعد هم اعتراضات متعدد را طی کنند و سرعت رسیدگی بیشتر خواهد شد، هزینه مردم کاهش پیدا خواهد کرد و حتماً کسب رضایت عمومی بالاتر خواهد رفت و اطاله دادرسی هم کم خواهد شد.
سوال: یکی از موضوعاتی که در همین تغییر قانون شورا‌ها ایجاد می‌شود بحث سر این است که نهاد‌هایی که شکل می‌گیرد و دادگاهی که شکل می‌گیرد نیروی انسانی آن چگونه تامین می‌شود؟
صادقی: یکی از محاسن این قانون این است که به قوه قضاییه اجازه داده که ۱۰ هزار نفر نیرو استخدام کند برای شورا‌ها و دادگاه‌های صلح با اولویت جدی کسانی که تا الان در شورا‌ها کار کردند عزیزان ما در شورا‌های حل اختلاف حدود ۲۰ سال است که دارند کار می‌کنند، بعضی‌ها ۱۰،۱۵ سال یا ۲۰ سال سابقه دارند این‌ها با کمترین امکاناتی که دولت به این‌ها داده است کار می‌کنند اسمشان این بوده که افتخاری هستند، ولی واقعا مثل یک کارمند صبح می‌آمدند تا تمام وقت اداری حضور داشتند کار می‌کردند و مثل یک شعبه دادگاه پرونده رسیدگی می‌کنند. همان طور که الان مثلاً در یک شعبه دادگاه ممکن است ۵ تا ۶ پرونده در طول روز رسیدگی کنند در شورا‌های حل اختلاف ما هم همین طور است، ۵ تا ۶ پرونده گاهی رسیدگی می‌کنند گاهی ۸ تا پرونده رسیدگی می‌کنند و حل و فصل می‌کنند این یک امتیاز بزرگ است منتها با چه هزینه‌ای؟ با کمترین هزینه ممکن یعنی میزان پاداشی که به این‌ها داده می‌شده من بهتر است اعلام نکنم عددش را، ولی واقعا بسیار پایین است، هیچ قشری که دریافتی مستمری دارند به اندازه عزیزان ما در شورای حل اختلاف کم دریافت نکردند در طول سنوات گذشته، البته ما در این سه سال سعی کردیم این را به کف قانون کار برسانیم قبل از این خیلی عدد پایین‌تر بود یک دهم قانون کار بود، ولی الان تقریباً رساندیم به کف آن چیزی که قانون کار اعلام کرده است، ولی یک خاصیت دیگری که دارد اولویت به این‌ها داده شده که انشالله با این امتیازات و تجربه‌ای که دارند در آن مسابقه ورودی که جذب صورت می‌گیرد این‌ها طبیعتاً اولویت خواهند داشت و در این اولویت امیدواریم تعداد بیشتری از این‌ها جذب شوند و پذیرفته شوند و در شورا‌ها و دادگاه‌های صلح مشغول به کار شوند.
سوال: فکر کنم ۷ سال از راه‌اندازی شورا‌های حل اختلاف می‌گذرد، اتفاقاً دوستان من به عنوان خبرنگار که با کسانی که در این شورا‌ها کار می‌کنند صحبت کردند خیلی این‌ها تمایل نداشتند این موضوع را مطرح کنند، ولی به نظر می‌رسد اینکه شما فرمودید هم حقوق کم است و هم این که کار سنگینی بر عهده آن‌ها است انشاالله با این وضعیت
صادقی: از دوستانی که سوال کردند گفته‌اند که ما ۷ سال است اینجا هستیم، من عرض کردم حدود ۲۰ سال از تاسیس این‌ها گذشته است، بعضی‌ها ۱۸ سال سابقه دارند با کمترین چیز‌ها دارند کار می‌کنند.
سوال: درست است، پس ما باید امیدوار باشیم و امیدواری را به عزیزانی که سال‌ها دارند کار می‌کنند بدهیم که زمینه جذب آن‌ها فراهم می‌شوند.
صادقی: حتماً فراهم می‌شود و ما داریم یک کار دیگر انجام می‌دهیم قبلاً آموزش‌هایی به اعضای محترم شورای حل اختلاف داده شده، ولی در این دو سال اخیر ما آموزش‌های زیاد و فراگیری برای همه گذاشتیم که سطح علمی شان هم به روز بشود کسی که مثلاً ۲۰ سال پیش فارغ التحصیل شده لیسانس گرفته و حالا اینجا آمده یا لیسانس دیگری گرفته و آمده اینجا کار کرده وقتی فاصله می‌افتد به طور طبیعی بخشی از آن یافته‌های گذشته‌اش فراموش می‌شود اگر به روز نشود نمی‌تواند با کسی که امروز از دانشگاه فارغ التحصیل می‌شود رقابت کند، این رقابت عادلانه نیست برای این که یک مقدار عادلانه شود ما داریم آموزش‌هایی برایشان می‌گذاریم آموزش‌های سختگیرانه برای همکارانمان در شورا‌های حل اختلاف گذاشتیم که این‌ها تلاش کنند خودشان را به روز کنند و بتوانند در آن رقابت برنده شوند و من به این جهت خیلی امیدوار هستم.پ
سوال: نظام قضایی کشور طی سال‌های گذشته با جهشی در حوزه تحول مواجه شده است، تحولاتی که در بسیاری از حوزه‌ها برای مردم بسیار کارگشا بوده است در این سه سالی که فکر می‌کنم شما سکان دار این مرکز حل اختلاف هستید چه کار‌های مهمی صورت گرفته است؟
صادقی: کار‌ها خیلی زیاد است، من بخواهم فهرست وار هم بگویم ممکن است حوصله عزیزان را سر برود، ولی چند نکته مهم را عرض کنم اولاً اینجا کامل با برنامه کردیم، برنامه راهبردی داریم بر اساس آن برنامه‌های کوتاه مدت سالانه داریم، دوم این که آمده‌ایم و مدیریت در این مجموعه را کاملا استاندارد کردیم یعنی یکی از الگو‌های استاندارد مدیریت جهانی را آوردیم، بومی‌سازی کردیم به نام الگوی تعالی که این الگوی تعالی دو بخش بزرگ دارد، معیار‌ها و زیر معیار‌ها و شاخص‌ها را برای تمام همکارانمان در سراسر کشور شاخص گذاری کردیم اینطور نیست که فقط صلح و ساز شاخص ما باشد، آن یکی از شاخص‌ها است مثلاً میزان آزادسازی زندانیان یکی از شاخص‌های دیگر ما است، میزان رهایی از قصاص یکی از شاخص‌های ما است، یکی از تحولات بزرگی که در این سال‌ها رخ داده تلاشی است که صورت می‌گیرد برای اخذ رضایت از صاحبان دَم، کسانی که خانواده مقتولی هستند بالاخره بر اثر حادثه‌ای کسی کشته شده واقعاً این خیلی گسترده شده من اخیراً عرض کنم در همین پویش اخیری که داشتیم پویش به عشق امام رئوف علیه السلام می‌بخشم، حدود ۹۵ روز این پویش ادامه داشت ۴۲۲ نفر از چوبه دار نجات پیدا کردند، این عدد خیلی بزرگی است در این فاصله زمانی کوتاه یعنی این جزو توفیقاتی است که این پویش‌ها راه افتاده، ما پویش به عشق امام حسین (ع) می‌بخشم، ما پویش به عشق امام علی علیه السلام می‌بخشم در سال گذشته، ولی آخرین آن پویش به عشق امام رئوف می‌بخشم که همایش ملی صبر را هم در مشهد برگزار کردیم و آن جا از خانواده‌هایی که از خون عزیزانشان گذشتند تقدیر کردیم. واقعاً این فرهنگ رضایت گرفتن یا گذشت کردن دارد توسعه پیدا می‌کند با همکاری عزیزان ما در شورا‌های حل اختلاف، با صلح یاران ما و با کسانی که سفیر صلح هستند ما مثلاً سفیران صلح رضوی را درست کردیم خادمان امام رضا (ع) با پرچم امام رضا علیه السلام درب خانه مقتول می‌روند اگر بدانید چه فضای معنوی ایجاد می‌کند، اشک مردم در می‌آید، اشک کسی که عزیزش را از دست داده در می‌آید می‌گوید من دیگر پرچم امام رضا (ع) به خانه ام آمد نمی‌توانم رضایت ندهم. ببینید این هم فرهنگ ساخته و هم کسانی را نجات داده و هم این که موجب گسترش عشق و محبت بین مردم بیشتر شده است ما داریم این را گسترش می‌دهیم و یکی از برنامه‌های جدی ما است در سال گذشته سالگرد شهید حاج قاسم سلیمانی عزیز یک پویش یک هفته‌ای راه انداختیم، به عشق سردار دل‌ها می‌بخشم، در این یک هفته حدود ۳ هزار زندانی در سراسر کشور با کمک این خیرین آزاد شدند هر استان گفته بودیم لااقل ۶۳ زندانی باید آزاد کنید، بعضی‌ها چهار بسته ۶۳ تایی آزاد کردند، بعضی‌ها بیشتر این در عرض فقط یک هفته بود و همان یک هفته ۱۶ نفر از چوبه دار نجات پیدا کردند و هم اقدامات دیگری در همین زمینه، پس این هم یکی از اقدامات جدید و نوآوری‌هایی بوده که رخ داده است.
در کنار این‌ها ما بازرسی‌های مفصلی درست کردیم که بازرسی‌های گسترده در کل کشور صورت می‌گیرد رسیدگی به شکایات را جدی کردیم، مردمی که شکایت داشتند فوری رسیدگی و پیگیری می‌کنیم و پاسخگویی به همه می‌کنیم، مجموعه اقدامات دیگری برای ارتقا همکاران خودمان داشتیم که به بعضی از آن‌ها اشاره کردم، برای بهره‌وری بالاتر ببینید بهره ببرید گاهی به واسطه هزینه کمتر اتفاق می‌افتد با خروجی ثابت و گاهی به واسطه خروجی بیشتر و هزینه ثابت و بهترین مدل آن این است که هم هزینه پایین بیاید و هم خروجی بالا برود ما این دو کار را با هم انجام دادیم نمونه‌ای را عرض می‌کنم با تعداد همکاران ۳۲ هزار نفره ما شروع کردیم، الان ۲۸ هزار نفر هستند یعنی تعداد کاهش پیدا کرده است قبلا حدود ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار پرونده بود الان به ۵ میلیون پرونده رسیده است این‌ها تمام شده پس به لحاظ کمی، خروجی هم بیشتر شده است بعد میزان کمی کار هم افزایش پیدا کرده است، فقط ما کمیت‌گرا نیستیم کیفیت هم بالا رفته است کیفیت در دو بُعد اساسی عرض می‌کنم، ۴۳ درصد صلح و سازش‌ها را که گفتم چقدر ارتقا صعودی داشتیم از آن طرف هم میزان رضایت افزایش پیدا کرده، فکر نمی‌کنم هیچ دستگاهی این قدر رشد و بهره‌وری داشته باشد این هم یکی از افتخاراتی است که رخ داده است. نکته بعدی این که در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری یک تاکید خیلی مهمی بر این نکته شده است در جزء ششم بند بیست و ششم سیاست‌های ابلاغی برنامه توسعه هفتم آنجا فرمودند از ظرفیت‌های مردمی در حل اختلافات بیشتر استفاده شود و توسعه پیدا کند، همین کاری است که ما داریم می‌کنیم. انشاالله برای برنامه هفتم هم این را برنامه گذاشتیم که جهش بیشتری پیدا کند همین جهش استمرار پیدا کند و در ابعاد دیگری بتوانیم توسعه دهیم مثل داوری مثل میانجیگری داوری الان هنوز ابتدای راه است امیدواریم در این برنامه ۵ ساله بتوانیم الان ما مثلاً حدود یک درصد پرونده‌های حقوقی به داوری ارجاع می‌شود ما انتظار داریم در طی ۵ سال آینده این را به ۱۰ درصد برسانیم این یک جهش فوق العاده خواهد بود. سوال: راه‌اندازی شورا‌های حل اختلاف تخصصی یک گام بسیار بلندی است به خاطر اینکه بعضی از موضوعات وجود دارد که در سابق اصلاً وجود نداشته است مثلاً بحث شورا‌های حل اختلاف در حوزه بورس.
سوال: در حوزه بورس گزارش را دیدیم، آیا در برنامه‌های شما این است که در سایر موضوعات هم شورا‌های حل اختلاف تخصصی ایجاد شود؟
صادقی: حتماً همینطور است، این جزو برنامه‌های ما است، دو حوزه‌ای که اسم بردید برنامه توسعه ما است که شورا‌های تخصصی ایجاد شود، اخیراً هم در حوزه بانکی در یکی از بانک‌های کشور شورای حل اختلاف تاسیس شد و همین جا دعوت می‌کنم از سایر بانک‌ها اگر مایل باشند برای حل اختلافاتشان که اختلافات زیادی است و خیلی دعاوی و پرونده‌های زیادی در محاکم دارند، ولی می‌توانند با تاسیس شورای حل اختلاف در خود بانکشان با متخصصین خودشان خیلی بهتر این اختلافات را حل و فصل کنند من توصیه می‌کنم تشریف بیاورند ما به آن‌ها این امکان را می‌دهیم و سایر بخش‌های دیگر هم برنامه داریم، در صنوف مختلف داریم می‌رویم الان بسیاری از صنوف دارند، ولی صنوف جدید گاهی شکل می‌گیرند مثلاً صنف جدید در امور رایانه یکی از صنوف جدیدی است که ما شورای حل اختلافش را راه‌اندازی کردیم، این کار جدیدی است البته بستگی به میزان دعاوی و پرونده‌های هر یک از این بخش‌های تخصصی باید حرکت کنیم هرجا ببینیم دعاوی اش زیاد است آن را اولویت می‌دهیم و از آن صنف و از آن کار و تخصص دعوت می‌کنیم متولیانشان تشریف بیاورند مذاکره می‌شود و انشاالله راه‌اندازی می‌شود.
سوال: وقتی که ما صحبت می‌کنیم از اینکه ۷۰۰ -۸۰۰ نفر در یک دوره کوتاه از چوبه دار رهایی پیدا کردند این یک آمار نیست یک رقم نیست بلکه طبق آموزه‌های دینی وقتی که یک نفر حیات پیدا می‌کند گویی که کل انسان‌ها حیات یافتند، این پویش‌ها، هم ستاد صبر و هم سایر پویش‌هایی که شما در این دوره‌ها تدارک دیدید مهمترین دستاوردهایش چه بوده است؟
صادقی: بخشی از دستاورد‌های ستاد صبر و ستاد‌های استانی صبر در همین پویش‌ها تجلی می‌کند که اشاره‌ای به بخشی از این‌ها داشتم، بخش دیگر از دستاوردهایش همین فرهنگ سازی است که دارد واقع می‌شود یعنی ضمن تلاش برای اخذ رضایت، دارد فرهنگ دوستی، همدلی، برادری، مهربانی توسعه پیدا می‌کند این دستاورد کمی نیست، همچنین فرهنگ سازی عمومی هم دارد صورت می‌گیرد و در کنار همه این‌ها ما الان خیلی عزیزانی را که مایل بودند در این امور مداخله کنند و فرصتی نمی‌یافتند باب خیر را به روی آن‌ها گشوده‌ایم یعنی فرصت داده‌ایم شما عزیزی که محترم هستید، موجه هستید و بین مردم اعتباری دارید، تشریف بیاورید و صلح یار بشوید، بدون این که لازم شود مثل کارمندان ساعت بزنید و سرکار بیایید در مواقع لازم ورود بفرمایید الان ما حدود ۲۴ هزار صلح یار به این صورت داریم این‌ها همه در دوره جدید اتفاق افتاده است این‌ها کارمند ما نیستند مثل اعضای شورای حل اختلاف نیستند کار و زندگی خودشان را می‌کنند، ولی در مواقع خاص مثلا یک پرونده قصاص است می‌خواهد رضایت بگیرد دعوت می‌کند تشریف می‌آورند و با آن بزرگواری و احترامی که دارد خیلی اوقات مردم از این‌ها استقبال می‌کنند، ما از مشاهیر در این ۲۴ هزار نفر استفاده می‌کنیم، از بزرگان طوایف، عشایر استفاده می‌کنیم، از دانشمندان، علما، کسانی که بین مردم به نحوی آبرو دارند، از ورزشکاران، هنرمندان، از همه اقشاری که اعتباری دارند استفاده می‌کنیم.
سوال: یکی از موضوعاتی که وجود دارد هم در حوزه‌های مختلف به ویژه در کشور ما نیاز به یک فرهنگ سازی دارد یعنی ما دیدیم در مقطعی وقتی که بنا بود کمربند ایمنی در خودرو به عنوان یک فرهنگ بشود همه دستگاه‌ها پای کار آمدند تا نهایت امر وقتی بیش از ۸۰ درصد مردم پایبند شدند آن موقع گفتند هر کسی که کمربند نبندد آن موقع جریمه می‌شود، برای فرهنگ سازی آیا بسته رسانه‌ای تدارک دیده یا اصلاً در دانشگاه‌ها پایان‌نامه‌هایی در این حوزه نوشته شود یا سخنرانان راجع به این موضوع صحبت کنند، خود فرهنگ سازی به نظر می‌رسد در حوزه داوری و در حوزه حل اختلافات یک اصل تلقی می‌شود در این زمینه شما چه کاری تدارک دیدید؟
صادقی: ما یک کاری داریم که با کمک مرکز رسانه و انشاالله با کمک رسانه ملی این برنامه را آغاز کردیم البته قبل از این ما نماهنگ‌ها یا برنامه‌های کوتاهی ۳ تا ۵ دقیقه‌ای متعدد تولید کردیم بخشی از این‌ها در دوره‌های گذشته از صدا و سیما هم پخش شده است شاید نزدیک به ۱۰۰ برنامه کوتاه این گونه‌ای ساخته و پخش شده است، اما تعداد پخش این‌ها کافی نیست، اشاره‌ای که شما فرمودید مثلاً پویانمایی‌های سیاه ساکتی بود، هر کدامشان چند بار پخش شد که مردم کم کم فرهنگ کمربند بستن را پیدا کردند؟ فکر می‌کنم حداقل ۱۰۰۰ بار پخش شد، تا این تعداد زیاد پخش نباشد مردم عادت نمی‌کنند، خیلی‌ها نمی‌بینند و با یک بار دیدن هم تبدیل به فرهنگ نمی‌شود.
من خواهشی که از صدا و سیما دارم یک همتی بکند به میدان بیاید و کار بکند برای فرهنگ سازی، برای حل اختلافات مردم و کاهش منازعات این فرصت را ایجاد کنند ما هم حاضر هستیم هر مقدار توان داریم در طبق اخلاص بگذاریم تقدیم کنیم بگوییم ما این مقدار توان داریم، شما کمک کنید مضاعفش کنید و هزار بار پخش کنید انشالله اگر این اتفاق بیفتد مطمئن باشید همین شبیه کار‌هایی که راهنمایی و رانندگی در آن دوره‌ها انجام شد می‌تواند اتفاق بیفتد.
سوال: نهاد‌های داوری در بعضی از حوزه‌های اقتصادی مثل اتاق تعاون، اتاق بازرگانی وضعیت این‌ها به چه صورت است؟
صادقی: این‌ها به موجب قانون بعضی‌هایشان تاسیس شده‌اند و ادامه می‌دهند انشاالله، ولی کاری که ما می‌کنیم این است که در تربیت داوران حرفه‌ای آنقدر توسعه می‌دهیم که دست آن‌ها هم باز شود که از داوران حرفه‌ای انشالله استفاده کنند، از داوران پروانه‌دار استفاده کنند، ولی آن نهادها، نهاد‌های قانونی قابل احترامی هستند و ما هم هرگونه کمکی که بتوانیم به آن‌ها بکنیم می‌کنیم و جزو برنامه‌های ما است، آن‌ها در راستای همین توسعه صلح و سازش دارند قدم برمی‌دارند دقیقاً در ماموریت ما دارند گام برمی‌دارند و تاسیسات خیلی ارزنده‌ای هستند هرگونه تقویتی که بتوانیم نسبت به آن‌ها هم انجام بدهیم کوتاهی نمی‌کنیم، مهمترین آن این است که بهترین داوران بیایند و پروانه بگیرند و آن عزیزان را هم دعوت می‌کنم که از این به بعد هم بیایند به سمت داوران پروانه دار، نه داورانی که معلوم نیست چقدر اعتبار دارد کارشان.
سوال: جایگاه قانونی رای داوران کجا هست؟
صادقی: رای داوران در قانون آیین دادرسی مدنی یک فصلی مخصوص دارد چندین ماده دارد و بر اساس همین قانون رای داور لازم الاجرا است، آن وقت خودشان افرادی که رای می‌گیرند باید اجرا کنند و اگر اجرا نکردند طرف مقابل می‌تواند از اجرای احکام دادگستری تقاضا کند اجرایی شود و این می‌شود تضمینش، اجرای احکام دادگستری می‌آید برای اجرای این و اقدام قانونی صورت می‌گیرد مشابه آرا دادگاه‌ها است و خیلی هم پای آن محکم است اتفاقاً و از یک جهت هم خیلی محکم‌تر است از اینکه قابل اعتراض هم نیست، تجدید نظرخواهی ندارد مگر اسباب بطلان آن فراهم باشد که بگویند از اول باطل بوده یا اشکالاتی از این قبیل دارد که ابطالش را ممکن است درخواست کند که این هم کم اتفاق می‌افتد، ولی اصل آن این است که این رای قطعی است و باید اجرا شود.
سوال: اگر یکی از طرف‌های دعوی نسبت به شورا یا داوران اعتراض داشته باشد چه اتفاقی می‌افتد و باید به کجا مراجعه کند؟
صادقی: اعتراضات چند دسته هستند یک دسته اعتراضات در ابتدای کار هستند می‌گوید من اصلاً نمی‌خواهم به شورای حل اختلاف بروم، عیب ندارد حق دارد و اشکال ندارد آن را برمی‌گرداند و الزام نمی‌کند حتماً برود، اما وقتی رفتند، ممکن است در فرایند کار اعتراض داشته باشند آنجا قاضی است و می‌توانند مثلاً قاضی دادگاه صلح است سخنشان را به قاضی دادگاه می‌گویند و او رسیدگی می‌کند و اگر باز بعد از این هم اعتراضی داشته باشند مثلاً تخلف انتظامی دیدند، کسی تخلف کرد ما بازرسی داریم اداره کلی به نام اداره کل بازرسی داریم در تمامی استانها هم نمایندگان بازرسی حضور دارند و می‌توانند به آن‌ها مراجعه کنند و در ستاد‌های شورا‌های حل اختلاف نمایندگان بازرسی وجود دارد و می‌توانند به آن‌ها مراجعه کنند یا حضوری یا اگر خواستند غیر حضوری در پایگاه اطلاع رسانی مرکز حل اختلاف می‌توانند مراجعه کنند در انتهای آن، بخشی برای رسیدگی به شکایت و اعتراضات دارد آن جا می‌زند و مستقیم به حوزه ریاست می‌رسد و اداره کل بازرسی ما حتماً این‌ها را پیگیری می‌کند و پاسخشان را می‌دهند البته ممکن است بعضی از اعتراضات وارد نباشد به آن‌ها توضیح می‌دهند و روشنگری می‌کنند و آن که وارد است برای حل و فصل پیگیری می‌کنند.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
نظر شما