پخش زنده
امروز: -
برچیدن بستر قاچاق گازوئیل در حمل‌ونقل برون شهری؛ شاید وقتی دیگر
حدود ۱۰ سال از تصویب و ابلاغ تجهیز ناوگان باری و مسافری برون شهری به سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان می‌گذرد، اما هنوز خبری از تجهیز ناوگان باری به این سامانه نیست.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری صداوسیما، موضوع مدیریت مصرف، تخصیص متناسب با نیاز و جلوگیری از قاچاق سوخت، از چالش‌های پیش روی تصمیم‌گیران در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای است.
پیش از این، صدور بارنامه برای خودروهای باری و دفترچه ساعت رانندگان برای اتوبوس‌های مسافری برون شهری، تنها روش نظارت و صحت‌سنجی جابجایی بار و مسافر جاده‌ای بودند که با نواقصی همچون صدور «بارنامه‌های صوری» و تخلفاتی در استفاده از دفترچه ثبت ساعت رانندگان روبرو شدند.
حجم بالای قاچاق و کشفیات گازوئیل
مرور اخبار رسمی منتشر شده پیرامون کشفیات گازوئیل قاچاق و تخمین‌ها از میزان حقیقی قاچاق این سوخت که به گفته سالاری معاون وزیر نفت در پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، روزانه بیش از ۱۰ میلیون لیتر است، نشان می‌دهد با وجود تلاش‌ها برای جلوگیری از خروج این حجم گازوئیل از چرخه رسمی توزیع، همچنان میزان قابل توجهی قاچاق انجام می‌شود.
نخستین بار در بهمن سال ۱۳۹۳، هیأت وزیران مصوبه‌ای را به امضا رساند که بر مبنای آن، تمامی خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین درون و برون شهری اعم از کامیون، کامیونت، اتوبوس و مینی‌بوس‌های حمل بار و مسافر که نفتِ گاز (گازوئیل) مصرف می‌کنند، باید سوخت مورد نیاز را بر اساس مسافت پیموده شده دریافت کنند.
این مصوبه که حتی «شناور‌های باری، مسافری و صیادی» را در بر می‌گیرد، محصول نشست هیأت وزیران در پنجم بهمن ۱۳۹۳ بود که چهاردهم بهمن همان سال نیز به وزارتخانه‌های نفت، راه و شهرسازی، کشور، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت ابلاغ شد.
بر اساس این مصوبه، وزارت راه و شهرسازی (سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای) و وزارت کشور (سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور) مکلف شدند، حسب مورد و به ترتیب در بیرون و درون شهر‌ها «تا پایان نیمه اول سال ۱۳۹۵» نسبت به تجهیز همه خودروهای مشمول به سامانه جامع پیمایش اقدام کنند.
اردیبهشت ۹۴، نخستین وعده تجهیز
علیرضا فیض بخش رئیس وقت ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت، بهمن ۱۳۹۳ در یک نشست خبری گفت: از اردیبهشت ۹۴ و در مرحله اول، خودروهای برون شهری سهمیه را در قبال پیمایش و بارنامه صادره از سازمان راهداری دریافت می‌کنند.
وی افزود: یک سامانه کامل بر مبنای GPS پیش‌بینی شده که ایجاد آن در کل کشور زمان بر است؛ به محض آماده شدن آن، احتمالا اوایل سال ۹۵ از سامانه بهره‌گیری و تخصیص گازوئیل بر مبنای مسافت واقعی پیموده شده انجام می‌شود.
بیژن زنگنه وزیر وقت نفت نیز در نشست خبری در شهریور ۱۳۹۴، اظهار کرد: در بحث قاچاق گازوئیل به خارج از کشور، طرح تخصیص سوخت بر اساس پیمایش را دنبال می‌کنیم که کار اصلی آن از سال آینده آغاز می‌شود، اما تا آن وقت، تلاش می‌کنیم بر اساس آمار وزارت راه و شهرسازی، کارت خودروهای سنگین را شارژ کنیم؛ چون، معتقدیم کنترل توزیع هم در مبارزه با قاچاق اهمیت دارد.
وزیر نفت دولت یازدهم در بهمن همان سال نیز بیان کرد: دولت با استقرار سامانه توزیع گازوئیل بر اساس پیمایش، نقش مهمی در مبارزه با فساد و قاچاق سوخت داشت؛ تاکنون مصرف گازوئیل کشور هفت میلیون لیتر کاهش یافته و برآورد می‌کنیم چهار تا پنج میلیون لیتر آن ناشی از اجرای طرح پیمایش بوده باشد.
طبق گفته زنگنه، با اجرای مرحله اول طرح پایش تردد ناوگان حمل‌ونقل، مصرف بالغ بر پنج میلیون لیتر گازوئیل از محل تخصیص بر اساس مسافت پیموده شده کاهش یافته است.
رونمایی و آغاز تجهیز ناوگان به سپهتن
تیر ۱۳۹۵ نخستین تصاویر از سامانه «سپهتن» و نحوه عمل آن منتشر شد و در مهر همان سال نیز، این سامانه به طور رسمی با حضور سردار حسین اشتری فرمانده وقت ناجا، عباس آخوندی وزیر وقت راه و شهرسازی و سردار تقی مهری رییس وقت پلیس راهور ناجا رونمایی شد.
سردار اشتری در این مراسم گفت: این سامانه می‌تواند ظرفیت نظارتی و کنترلی ما را افزایش دهد؛ همچنین به گفته سردار مهری، مقرر شد با تجهیز ناوگان مسافری، دفترچه‌های کاغذی ثبت ساعت رانندگان نیز حذف شود.
پس از دو سال، عبدالهاشم حسن‌نیا رئیس وقت سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، فروردین ۱۳۹۷ در گفت‌وگویی با خبرگزاری صداوسیما از پشت سر گذاشتن نوروزی بدون تلفات جاده‌ای خبر داد و گفت: ۶۷۱ هزار سرویس سفر انجام دادیم و هفت میلیون مسافر جابجا کردیم اما در جریان این سفر‌ها هیچ فوتی نداشتیم.
تا این تاریخ یعنی فروردین ۱۳۹۷، فقط ناوگان اتوبوس برون شهری تحت پوشش این سامانه نظارتی قرار گرفت، اما هیچ یک از ناوگان باری برون شهری به آن مجهز نشد؛ سرهنگ قلی‌زاده معاون وقت حمل‌ونقل پلیس راه کشور با بیان این موضوع، از برنامه پلیس راه برای تجهیز ناوگان باری در سال ۹۷ خبر داد و بیان کرد: برنامه‌های زمان‌بندی شده‌ای داریم که امسال برای تمامی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و کامیون‌های باری نیز، این اتفاق (تجهیز به سامانه سپهتن) بیفتد.
نخستین زمان‌بندی برای تجهیز
پس از گذشت پنج سال از ابلاغ طرح سپهتن و عملی نشدن تجهیز ناوگان باری، شورای اقتصاد در جلسه ۳۰ دی ۱۳۹۸ خود، مبنای تعداد تجهیز ناوگان باری و مسافری برون شهری را ۳۶۸ هزار دستگاه قرار داد و جدول زمان‌بندی اجرای آن را به تصویب رساند که طی آن، مقرر شد تا پایان سال ۱۴۰۰، همه ناوگان مسافری و تا پایان ۱۴۰۱، تمام ناوگان باری برون شهری به سامانه پایش هوشمند مجهز شوند.
در اسفند ۱۴۰۰ فرهاد مهریاری مدیرکل ایمنی و ترافیک سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، اظهار کرد: سامانه سپهتن روی همه وسایل نقلیه عمومی نصب نشده و فقط روی تعدادی از اتوبوس‌ها نصب شده که آن هم تکمیل نیست؛ در نسخه پیشرفته این مشکلات رفع می‌شود و برنامه داریم در آینده، این سامانه را روی ناوگان حمل‌ونقل بار هم نصب و این ناوگان به وسایل هوشمند مجهز شود.
امیرمحمد پرهام‌فر معاون سابق پیشگیری ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، مرداد ۱۴۰۱ در گفت‌وگو با خبرگزاری صداوسیما با اشاره به تأکید قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز بر تخصیص سوخت به بخش حمل‌ونقل بر اساس مسافت پیموده شده، گفت: سوختی که از کشور قاچاق می‌شود از یکی از مصارف کشاورزی، نیروگاهی، حوزه راه یا حوزه صنعت است، به نسبت سایر حوزه‌ها، در حوزه حمل‌ونقل و سوخت تخصیصی به این ناوگان توفیق کمتری داشتیم.
وی افزود: برای راننده‌ای که با اتوبوس یا کامیون کار می‌کند، نه تنها محدودیت ایجاد نمی‌شود، بلکه برای او مفید است؛ زیرا وقتی سوخت را بدون راستی‌آزمایی تخصیص دهیم، کسی که می‌خواهد سوخت را بگیرد و بفروشد، وارد همان صفی می‌شود که افراد می‌خواهند با دریافت سوخت، درست کار کنند و این برای آنان مشکل ایجاد می‌کند.
معاون سابق پیشگیری ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز اضافه کرد: وقتی این طرح درست اجرا شود، آن کسی که دارد کار می‌کند، همچنان سوخت خود را دریافت کرده و کار می‌کند، اما کسی که سهمیه غیر ضروری دریافت می‌کند و می‌خواهد سهمیه خود را بفروشد و منجر به قاچاق می‌شود، مدیریت می‌شود.
تفاهمنامه‌ای جدید بعد از ۹ سال
پس از ۹ سال، این موضوع دوباره مورد توجه قرار گرفت و اردیبهشت امسال، تفاهمنامه‌ای چهارجانبه بین سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا، شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی برای راه‌اندازی سامانه پایش و نظارت هوشمند تردد ناوگان حمل و نقل جاده‌ای «سپهتن» امضا شد.
حسین آب‌نیکی مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت در مراسم امضای این تفاهمنامه گفت: سامانه «سپهتن» برای مدیریت مصرف و تخصیص سوخت مبتنی بر اطلاعات دریافتی از این سامانه طراحی شده که سازمان راهداری به‌عنوان مجری طرح معرفی شده است.
وی بیان کرد: مجموع خودرو‌ها در مرحله اول اجرای این طرح، ۳۶۸ هزار خودرو فعال در ناوگان برون شهری خواهد بود که اگر این تعداد افزایش یافت، اصلاحات لازم انجام می‌شود.
امانی رئیس سازمان راهداری نیز در این مراسم اظهار کرد: از سال ۹۳ باید این هماهنگی‌ها انجام می‌شد که امروز این هماهنگی‌ها بین دستگاه‌ها انجام شده است؛ طبق قانون بودجه ۱۴۰۲، مجلس تکلیف کرده حداقل تا پایان سال، ۵۰ درصد ناوگان باری برون شهری به این سامانه متصل شوند.
پایان فرصت سه ساله
حمیدرضا شهرکی معاون حمل و نقل سازمان راهداری، ۲۱ خرداد امسال با اشاره به اجرای مصوبه ابلاغی شورای اقتصاد در سال ۹۸ برای تجهیز ناوگان برون شهری به سپهتن، گفت: این ابلاغیه سه سال فرصت داشت که از دست رفت و برای تمدید آن مکاتبه داشته‌ایم، همزمان در بودجه ۱۴۰۲ نیز تکالیف موضوع شورای اقتصاد تصریح و تغییراتی در آن ایجاد شد.
وی با بیان اینکه در مصوبه بودجه ۱۴۰۲ تأکید شده که هم ناوگان اتوبوسی و هم ناوگان کامیونی به سپهتن تجهیز شود، خاطرنشان کرد: در مصوبه شورای اقتصاد، فقط تجهیز ۳۶۸ هزار دستگاه پیش‌بینی شده بود در حالی که طبق آخرین اطلاعات ثبت شده، در حال حاضر، ۱۴ هزار اتوبوس به ناوگان مسافری اضافه شده و بالغ بر ۴۱۰ هزار دستگاه کامیون نیز فعال است.
به گفته این مقام مسئول، طبق قانون بودجه ۱۴۰۲ باید نیمی از ناوگان ۳۵۰ هزار دستگاهی باری و تمام ناوگان ۱۸ هزار دستگاهی مسافری کشور تا پایان امسال به سامانه «سپهتن» متصل شوند، اما در عمل، تجهیز ناوگان باری به این سامانه تا نیمه مرداد پیشرفتی نداشت.
ابلاغ مصوبه جدید بدون لحاظ آمار به‌روز
یک ماه پس از اظهارات شهرکی مبنی بر افزایش تعداد ناوگان مسافری و باری برون شهری، ۳۱ تیر امسال شورای اقتصاد علاوه بر فرصت سه ساله برای اجرای طرح تا سال ۱۴۰۴، مصوبه قانون بودجه را نیز ۴۰ درصد کاهش داد؛ بر اساس این مصوبه جدید، تعهد تجهیز ناوگان باری از ۱۷۵ هزار دستگاه به ۱۰۰ هزار و ناوگان مسافری از ۱۸ هزار دستگاه به ۱۶ هزار کاهش یافت.
این کاهش تعهدات بر مبنای مصوبه اولیه در سال ۹۸ انجام شد؛ در حالی که افزایش تعداد ناوگان فعال باری و مسافری که مجموعاً افزایشی حدود ۷۰ هزار دستگاهی داشته، در مصوبه جدید شورای اقتصاد پیش‌بینی نشده است.
آمادگی مجری مرحله اول اجرای سپهتن برای مرحله دوم
امیر رستگاری مدیرعامل شرکت پیمانکار تجهیز ناوگان اتوبوس برون شهری نیز، آبان امسال به عملکرد موفق این سامانه در ناوگان مسافری اشاره کرد و گفت: ما هیچ گلوگاه فناورانه‌ای در داخل نداریم و آماده‌ایم در مرحله دوم، تجهیز ناوگان باری را اجرا کنیم.
وی با بیان اینکه سازمان راهداری باید الزامات ترک تشریفات را طی کند تا اجرای مرحله دوم آغاز شود، بیان کرد: معاونت حمل‌ونقل وزارت راه مسئولیت این موضوع را به عهده گرفته و منتظریم قرارداد به ما تحویل داده شود؛ به محض تحویل قرارداد، کار آغاز می‌شود و آمادگی داریم پیش از موعد سه ساله، این طرح را اجرا کنیم.
امیر رستگاری به مزایای تجهیز ناوگان حمل‌ونقل برون شهری اشاره و تأکید کرد: با این سامانه، دیگر بحث قاچاق سوخت را نخواهیم داشت.
تجهیز ناوگان باری، شاید وقتی دیگر
معاون حمل‌ونقل سازمان راهداری که شش ماه پیش از فراهم کردن مقدمات اعلام فراخوان برای جذب سرمایه‌گذار خبر داده بود، در آذر امسال دوباره به انتخاب نشدن سرمایه‌گذار اشاره کرد و گفت: امسال بخش اتوبوسی قطعاً کامل می‌شود، ولی اجرای بخش باری، حجم بالایی از سرمایه‌گذاری نیاز دارد که با تأیید پیوست فنی و امنیتی از سوی طرفین قرارداد، وارد مرحله تعیین مجری و سرمایه‌گذاری اصلی می‌شویم.
با این حساب، امسال خبری از تجهیز ناوگان باری به سامانه سپهتن نخواهد بود و عمر عمل نکردن دولت‌ها به تخصیص گازوئیل بر اساس مسافت پیموده شده برای برچیدن بستر قاچاق گازوئیل در بخش حمل‌ونقل برون شهری، به ۱۰ سال می‌رسد.
انتشار یافته: ۲
نظر شما
هیچ راه حلی ندارد .
همه اینها در حد سرگرمی است !!
کی قرار است بیدار شویم ؟؟!!