۴۸۰ میلیون متر مکعب حقابه دریاچه ارومیه تامین شد

معتمدیان: خدمتتان عرض شود همانطور که اشاره شد با توجه به اتمام طرح‌های سخت‌افزاری اولویت اول ستاد احیای دریاچه ارومیه از سال ۱۴۰۳ به بعد تمرکز بر انجام پروژه‌های نرم‌افزاری است که در طرح‌های ۲۶ گانه هم مشخص شده که با محوریت وزارت جهاد کشاورزی باید دنبال شود، اول جا دارد تقدیر و تشکر ویژه‌ای داشته باشم از جناب آقای وزیر آقای محرابیان و همکارانشان که حقیقتاً تلاش وافری در سه سال گذشته در به ثمر رساندن پروژه‌های نیمه تمام داشته‌اند بعد از سال‌ها توقف در این دولت هر سه ماه یکبار این پروژه‌ها به افتتاح رسید و امروز اثرات و برکاتش را هم ما در وضعیت و شرایط فعلی دریاچه ارومیه با انتقال آب‌هایی که انجام گرفته مشاهده می‌کنیم.

 

معتمدیان: همانطور که مستحضرید بخش تغییر الگوی کشت یکی از مهمترین و در واقع اولویت‌ها و برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی است ما خوشبختانه برنامه‌هایی را آماده کردیم طرح‌های پایلوتی را در خارج از حوزه آبریز دریاچه ارومیه در بخش خصوصی انجام داده‌ایم اشاره شد که ۵۸ هزار هکتار صرفاً در استان آذربایجان غربی باغات سیب است که بخش عمده‌ای از آب تقریباً ۱۸ درصد از آب و در کنارش هم ۷۰ هزار هکتار یونجه کشت می‌شود یعنی جمعاً ۵۰ درصد از آب تولیدی استان در تولید یونجه و سیب است که مکمل همدیگر هم هستند، یعنی در کنار مزارع و باغات سیب ما یونجه کشت می‌شود بنا است انشاالله با توجه به موفقیتی که در انجام پروژه در شمال استان در حوزه آب ارس داشتیم که ۳۰۰۰ هکتار باغات گردو و پسته انجام گرفته که هم در کاهش مصرف آب اثرگذار است حداقل نسبت به سیب کمتر از ۵۰ درصد کاهش مصرف آب را خواهد داشت و هم اینکه نسبت به سیب آورده بیشتری هم دارد یعنی ۱۲ برابر ارزش افزوده نسبت به سیب بیشتر دارد به حمدالله این اتفاق افتاده و برنامه‌ریزی کرده‌ایم، انشاالله در سطح استان با انجام اقدامات ترویجی که در سطح حوزه آبریز دریاچه ارومیه انجام می‌گیرد و همینطور تقویت مراکز خدمات روستایی که امروز متاسفانه در سطح منطقه بسیار ضعیف شده انشاالله باید تقویت شوند و پل ارتباطی با مردم برقرار کنیم با برنامه‌های ترویجی و اقداماتی که انجام می‌گیرد بتوانیم مردم را به سمت تغییر الگوی کشت بدهیم.

 

 معتمدیان: نکته‌ای که حائز اهمیت است این است که ما هرگونه تغییر رفتار در کشت محصولات را به شیوه‌ای دنبال می‌کنیم که انشاالله باعث افزایش درآمد مردم و ارزش افزوده بیشتر و ایجاد اشتغال در منطقه شود تاکیدی بود که رئیس جمهور شهیدمان حضرت آیت الله رئیسی داشتند جناب آقای دکتر مخبر در ستاد احیا که ریاست این ستاد را بر عهده دارند بار‌ها تاکید کرده‌اند هرگونه برنامه‌ای که توسط دستگاه‌ها انجام می‌دهید حتماً باید به معیشت مردم عزیز ما در منطقه هم توجه جدی انشاالله انجام گیرد. 

 

معتمدیان: تکلیفی برای وزارت جهاد مشخص شده که با همکاری وزارت نیرو بتوانند در واقع این بند را عملیاتی کنند انشاالله دنبال اجرای این طرح هستیم متاسفانه عملاً این اتفاق نیفتاده امیدوار هستیم که انشاالله بتوانیم در ماه‌های آینده با برنامه‌ریزی‌های دقیق با هماهنگی که بین وزارت نیرو و وزارت جهاد انجام می‌گیرد بحث مورد نظر را هم انشاالله عملیاتی و اجرایی شود. 

 

معتمدیان: خدمتتان عرض شود که حدود ۵۰ درصد از باغات سیب استان بالای ۳۰ سال عمر دارند یعنی از لحاظ بهره‌وری هم شما ملاحظه بفرمایید که ما از یک و نیم میلیون تن سیبی که سالانه تولید استان است یک سومش به صورت پرت می‌رود، یعنی به صورت سیب صنعتی و درختی است که به حداقل قیمت به فروش می‌رسد، لذا نیازی به جایگزینی است ما در مرحله اول طرحی را آماده کرده‌ایم در ستاد هم مطرح شده پیشنهاد هم کرده‌ایم که انشاالله بتوانیم در بحث یارانه‌ها و در بحث کمک‌هایی که در این زمینه است خرید نهال انشاالله کمک‌های دولتی را داشته باشیم که مردم عزیز ما باغداران عزیز ما تشویق شوند و ترغیب شوند که در واقع این کشت جایگزین که در شرایط فعلی پیشنهاد اولیه ما بحث گردو و پسته بوده و مطالعات دقیقی هم که انجام گرفته قابلیت اجرا در منطقه ما را دارد از نظر اقلیم آب و هوایی انشاالله بتوانند جایگزین در منطقه شود. 

 

معتمدیان: اگر حضور ذهن داشته باشم ۱۲۷۰ ممیز ۵۶ فکر می‌کنم باشد، یعنی نسبت به سال گذشته افزایش تراز داشتیم از نظر حجم هم تقریباً دو و نیم یعنی ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون متر مکعب حجم آب است از نظر مساحت هم حدود ۱۹۰۰ کیلومتر مربع مساحت دریاچه ارومیه است همانطور که آقای وزیر هم گزارش دادن نسبت به سال آبی که مهر ماه سال گذشته است تقریباً از نظر حجم آب ۴ برابر و از نظر مساحت هم سه برابر شده آن هم با توجه به بارش‌های خوب و عنایت خداوند متعال بوده است. 

 

 

معتمدیان: بینید ما سال گذشته در ستاد احیای دریاچه حقابه‌ای که مشخص کردیم تقریباً یک میلیارد و دویست میلیون متر مکعب بوده خوشبختانه با توجه به اینکه ما وضعیت فرانرمال در استان امسال داشتیم این عدد تقریباً به ۲ میلیارد و ۱۵۰ رسید یعنی تقریباً ۹۵۰ میلیون متر مکعب بیشتر رهاسازی انجام گرفت نکته دوم این بود که ما امسال تقریباً از اواخر آذر ماه عملیات رهاسازی را با کمک وزارت نیرو در سطح منطقه انجام دادیم اولین بار است که در واقع این اتفاق افتاد با توجه به اینکه رهاسازی‌ها در فصول زراعی انجام می‌شود عملاً امکان برداشت بسیار کم است ما در ماه‌های اردیبهشت، خرداد و در اواخر فروردین با توجه به اینکه فصل زراعی است معمولاً در مسیر غیر مجاز انجام می‌گیرد مشکلات اجتماعی را به دنبال دارد با تدبیری که انجام گرفت با همکاری بسیار خوبی که در سطح منطقه انجام گرفت این فرایند از اواخر آذر ماه انجام گرفت حتماً تجربه موفقی است که انشاالله در سال جاری هم دنبال خواهد شد که بتوانیم در واقع حقابه بیشتری را به دریاچه تخصیص بدهیم.

 

 معتمدیان: یک نکته هم اگر اجازه بدهید در رابطه با اثرات زیست محیطی که داشته به حمدالله با همکاری بسیار خوب وزارت نیرو ما در دو سال گذشته تخصیص حقابه تالاب‌ها را داشته‌ایم حدوداً میانگین ۹۰ میلیون متر مکعب حقابه به تالاب‌های اقماری دریاچه ارومیه و پارک دریاچه ارومیه تخصیص داده شد که شاهد احیای ۱۱ تالاب در سطح استان صرفاً آذربایجان غربی بودیم که به حمدالله هم نشاط و شادابی خوبی در سطح منطقه ایجاد کرد وجود پرنده‌های مهاجر که بعد از سال‌ها خشکسالی در این منطقه حضور پیدا کردند بعضی از این تالاب‌ها شاید بیش از ۲۵ سال خشک شده بودند که به حمدالله با مدیریت خوبی که انجام گرفت با همکاری بسیار خوب وزارت نیرو و سازمان محیط زیست شاهد احیای ۱۱ تالاب در پارک‌های اقماری این دریاچه بودیم .

 

 

معتمدیان: بله بیشتر از نیازی که تالاب‌ها داشته‌اند حقابه توسط آب منطقه‌ای استان تخصیص داده شده. 

 

 بزرگ‌زاده: من اگر اجازه بدهید آماری که داده شده را یک کمی تکمیلش کنم بعد برویم به سوال جناب عالی ببینید ۱۸ درصد سیب آقای استاندار هم فرمودند فقط در سطح استان خودشان است ۵۷ درصد مصرف آب کشاورزی مان به سه محصول سیب و یونجه و چغندر قند اختصاص دارد که هیچ کدامشان هم محصولات راهبردی نیستند یعنی غذا نیستند مطابق با سند ملی امنیت غذایی و واقعاً نیاز به تصحیح دارد. 

 

بزرگ‌زاده: بله باید فکر کرد ببینید الان بالاخره دولت حاکمیت ۱۶ هزار میلیارد تومان برای همین سامانه سرمایه‌گذاری کرده شما هر چقدر هم تامین آب داشته باشید ولی در مدیریت مصرف و مدیریت تقاضا آن تحرک لازم ایجاد نشود نفعی عملاً مردم منطقه نمی‌برند به همین دلیل است که آن پروژه‌های سخت‌افزاری را من خواهشم این است که همکارانمان در وزارت جهاد یک بار گزارشی خدمت شما و مردم بدهند، اما بخواهم راجع به آمار‌ها هم کمی بگویم ببینید پارسال رودخانه‌های غربی و شرقی حدود ۸۵۰ میلیون آمده امسال یک میلیارد و ۸۳۰ حدود یک میلیارد بیشتر آمده که البته ۳۱۷ تا را ما هم از همین سامانه اضافه کردیم سرجمع یک میلیارد و صد از سد‌های داخل حوزه و بیرون بهش اضافه کرده‌ایم الان حدود ۲ میلیارد و ۴۵۰ میلیون حجم دریاچه ارومیه است که یه چیزی بالای ۷۰۰ میلیون در پارسال همین زمان اضافه شده که یک بخشی برای بارش است و یک بخشی هم اقدامات وزارت نیرو است. 

 

بزرگ‌زاده: به هر حال بارشی هم که می‌آید می‌آید پشت سد‌های ما دیگر بنابراین واقعاً تفکیک آن سخت است اینها رهاسازی از سد‌ها است که عددش را عرض کردم که سرجمع یک میلیارد و صد از این عدد در واقع رهاسازی سد‌ها و این سامانه تامین انتقال ما است که خوب عدد مهمی است نکته مهمی هم که اشاره کردند تالاب‌های پیرامونی حالا ۱۲ تالاب پیرامونی که مورد هدف قرار گرفته‌اند در دریاچه ارومیه تالاب‌هایی هستند که ارزش‌های زیست بومی بسیار مهمی دارند که همانطور که آقای استاندار فرمودند برخی‌هایشان ۲۵ سال بود که آب ندیده بودند و امسال ما حدود ۹۰ میلیون آب را به اینها اختصاص دادیم و به حمدالله یک اتفاق مثبت از نظر زیست بومی در آن هم رخ داد که این راه هم در مورد تحویل حجمی ببینید حدود ۶۰۰ هزار هکتار بیش از ۶۰۰ هزار هکتار الان سطح زیر کشت در سه استان در کل دریاچه ارومیه است حدود ۱۷۱ هزارش شبکه است که این شبکه‌ها همشون در واقع تحویل حجمی مهمی هم دارند تحویل حجمی شبکه‌های مدرن و نیمه مدرن همین لحظه وجود دارد و ما در واقع با آن داریم بهره‌برداری انجام می‌دهیم.

 

 بزرگ‌زاده: در مورد شبکه‌های سنتی هم اون‌هایی که از چاه است باز در مورد دریاچه ارومیه ما مه چاه‌هایمان با استفاده از طرح مدیریت همزمان آب و انرژی الان مجهز هستند به سامانه‌های پایش و در واقع اندازه‌گیری که از طریق خود تحویل حجمی و از طریق کنتور و یا کنتور‌های برق یعنی ما می‌توانیم بین برق مصرفی کنتور که صرف تخلیه چاه می‌شود و میزان آب آنها را رابطه ریاضی برقرار کنیم از طریق برق هم این کنترل را انجام بدهیم، بنابراین در مورد منابع آب زیرزمینی ما اکنون به حمدالله دقت نظر خوبی داریم در مورد آب سطحی هم شبکه‌های مدرنمان ۱۷۰ هزار هکتار را عرض کردیم که این اتفاق افتاده در مورد سنتی‌ها هم اعلام می‌کنیم که هر موقع این تشکل‌ها را وزارت محترم جهاد کشاورزی نسبت به معرفی تشکل‌ها اقدام بکند ما بلافاصله این کار را می‌کنیم، چون باید این شبکه‌های پایش و اندازه‌گیری را تحویل تشکل‌ها بدهیم برای بهره‌برداری و حراست این شبکه‌ها خودکار نیستند که همینطوری نصب شوند و بروند بنابراین در همان قسمت هم وزارت نیرو آمادگی دارد به سرعت بخش زیادی از وظایفش را انجام بدهد بقیه‌اش را هم با تشکیل تشکل‌ها در خدمت باشیم و انجام بدهیم. 

 

 بزرگ‌زاده: خود کانی سیب در واقع اشاره سوال شما به ۱۱ کیلومتر پایانی است که از درون استان عبور می‌کند ما خودمان سامانه‌ای که امروز افتتاح می‌شود که این کاملاً تحت پایش است آن ۳۶ کیلومتر هم که سامانه زیرزمینی است که در دسترس نیست وقتی برای ۱۱ کیلومتر انتهایی می‌آیید در عرصه نگرانی‌هایی وجود دارد که دست‌اندازی شود به این آب ارزشمند و خدای ناکرده صرف اضافه افزایش سد شود و این کاری است که باید با دقت نظر انجام شود البته وزارت نیرو در محدوده خودش سامانه‌های حفاظتی آن را در دست دارد ولی بالاخره هم مردم باید کمک بکنند، واقعاً مسائل پیچیده آب اگر مردم کمک نکنند ما نمی‌توانیم کاری کنیم. 

 

بزرگ‌زاده: در این بخش‌ها که با فرهنگ کار دارد با مسائل اجتماعی کار دارد هر چقدر کار شده باشد کم است بنابراین واقعاً جا‌ی کار فراوانی دارد هم توسط ما وزارت نیرو یا هم همکاران دیگرمان هم همکاران ستاد ما کشاورز محترم باید توجیه شود که اگر توضیح برایش داده شود که اگر دستاندازی کند به این آب گرانبها و آب ارزشمندی که باید صرف احیای دریاچه ارومیه شود برود پای تولید چغندر برود پای تولید سیب یا هر چیز دیگری خوب آن دریاچه زیبا خشک می‌شود آن ارزش‌های زیست بومی‌اش را از دست می‌دهد و تهدیدی می‌شود از محل بروز ریزگرد و گرد و غبار و بیماری‌های ریوی این را در واقع همه ما در ستاد احیا که در راس ما قرار دارد در راهبری و وزارت نیرو و وزارت جهاد با کار شما رسانه که همین الان هم دارید همین کار را انجام می‌دهید و این امر مهم اطلاع رسانی را دارید انجام می‌دهید این کار‌ها باید انجام شود. 

 

بزرگ‌زاده: ببینید تبخیر جز اقلیم و ذات آنجا است کار خاصی نمی‌شود کرد به دلیل اینکه سطح دریاچه هم بسیار وسیع است هم اکنون سطح دریاچه ۱۹۰۰ کیلومتر مربع است یک موقع است که صحبت از یک دریاچه کوچک است حالا بگوییم که به یک شکلی این را می‌پوشانیم و از معرض تابش مستقیم آفتاب دور می‌کنیم این چنین اقدامی نمی‌شود انجام داد اگرچه تجمیع آب در نواحی عمیق‌تر دریاچه ارومیه در جنوب این خود به خود و به شکل طبیعی انجام می‌شود ولی هم اکنون ما با یک مساحت ۱۹۰۰ کیلومتر مربع در واقع طرف هستیم این از نظر تبخیر که ما یک راهکاری برای آن داشته باشیم ندارد کار دیگری که باید بکنیم این است که این تبخیر را به عنوان یک واقعیت فیزیکی در توازن دریاچه ارومیه بپذیریم و از آن طرف مصارف دیگر را مدیریت کنیم تا وقتی با این تبخیر سرجمع افزوده می‌شوند و یک طرف معادله مصرف را شکل می‌دهند بیشتر از معادله تامین آب به صورت طبیعی و با اقدامات وزارت نیرو نشود این واقعیت را ما باید بپذیریم و بر اساس این واقعیت علمی و فیزیکی کار کنیم. 

 

بزرگ‌زاده: ببینید تبخیر‌ها که بسته به ماه متفاوت است و در واقع ماه به ماه متفاوت است ولی آن چیزی که مسلم است این است که ما باید ۴۰ درصد مصارف کشاورزی مان را کم کنیم افزون بر این اقدامات وزارت نیرو ۴۰ درصد مصارف کشاورزی را کم کنیم تا وقتی که تبخیر از این طرف با تامین آب از این طرف با هم برابر شود این یعنی اقدام بزرگی که باید در دستور کار باشد تا ما همه خوشحال باشیم از نفس کشیدن دریاچه ارومیه و پرواز پرندگان مهاجر و آن صحنه‌های زیبایی که نصیب مردم سه استان می‌شود. 

 

 بزرگ‌زاده: ما مصمم هستیم که تالاب‌ها را البته راهبرد‌های ملی است یعنی فقط هم وزارت نیرو مصمم است که اینها را تامین کند و تامین هم کرده و باز هم تامین خواهیم کرد بسیار ارزش‌های محیط زیستی بالایی دارند این تالاب‌ها بسیار بالا است هم از نظر گونه‌های جانوری و پرندگان و هم از نظر گونه‌های گیاهی بسیار ارزش‌های بالایی دارند و در صدر توجه ما قرار دارد. 

 

بزرگ‌زاده: ببینید ما از نظر بارش خدمت شما عرض کنم که بارش امسال ما متوسط کشوری ۲۴۵ میلی‌متر است که نسبت به تا این لحظه که نسبت به میانگین بلند مدت ۵۵ ساله‌مان که ۲۳۷ متر است دو سه درصد جلو هستیم، اما این مقدار متوسط نباید ما را فریب بدهد به هر حال بارشی که ما در استان سیستان و بلوچستان و در مناطق جنوبی اش داشتیم به چه کار تهران می‌آید به چه کار البرز می‌آید، به چه کار مثلاً قزوین می‌آید، بنابراین باید در مقیاس‌های منطقه‌ای نگاه کنیم وقتی منطقه‌ای نگاه می‌کنیم ما در استان‌هایی مثل بوشهر، فارس، تهران، چهارمحال بختیاری، قزوین، خراسان رضوی، سمنان، البرز و هرمزگان هنوز از مقادیر متوسط عقب‌تر هستیم که در آنجا باید در واقع هنوز به مدیریت مصرف توجه کنیم چه در بخش کشاورزی و چه در بخش شرب تا انشاالله بتوانیم هم برای مصارف مختلف و هم در صدر آن برای تامین نیاز پیکره‌های آبیمان چه رودخانه و چه تالاب‌ها وضعیت بهتری داشته باشیم.