انعقاد ۱۶۲ قرارداد در اولین رویداد نشریاری صنعت نشر در نمایشگاه تهران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، علیرضا نوری‌زاده در حاشیه سی‌وششمین نمایشگاه کتاب تهران در جمع خبرنگاران درباره آخرین نتایج نخستین نشریاری (فلوشیپ) صنعت نشر گفت: خوشبختانه با برگزاری نخستین نشریاری تهران شعار نمایشگاه کتاب «بخوانیم برای ایران» نمود حقیقی پیدا کرد.
وی افزود: فلوشیپ از جمله اقداماتی بود که برگزاری آن برای ایران ضروری و لازم بود، در سال‌های اخیر شاهد نوعی ایران‌هراسی هستیم و حالا ناشرانی که برای بار اول پایشان به ایران باز می‌شد، در این رویداد شرکت کردند و با خاطره خوشی از ایران رفتند. این ناشران هم از شیوه برگزاری نشریاری و هم از حرفه‌ای بودن وضعیت نشر کودک و نوجوان در ایران ابراز رضایت داشتند.

نوری‌زاده از افزایش میران قرارداد‌های منعقد شده بین ناشران ایرانی و خارجی تا ساعات پایانی حضور مهمانان خارجی در ایران خبر داد و گفت: تا آخرین روز حضور این ناشران تعداد قرارداد‌ها از ۱۴۸ قرارداد پیشی گرفت و با امضای برخی از قرارداد‌ها در هتل محل اقامات ناشران به ۱۶۲ قرارداد رسیدیم.
دبیر اجرایی طرح فلوشیپ با اشاره به اینکه این قرادداد‌ها به زبان‌های مختلف بوده است، گفت: ۴ قرارداد به زبان ایتالیایی، ۲ قرارداد به زبان بنگالی، ۲ قرارداد به زبان اردو (پاکستانی)، ۶ قرارداد به زبان پرتغالی، ۵ قرارداد به زبان چینی، یک قرارداد به زبان روسی، یک قرارداد به زبان گرجی، ۶ قرارداد به زبان مالایی، ۵ قرارداد به زبان مغولی، یک قرارداد به زبان هندی، ۲ قرارداد به زبان اردو، ۵ قرارداد به زبان آلبانیایی، یک قرارداد به زبان اندونزیایی، ۱۷ قرارداد به زبان انگلیسی، ۶ قرارداد به زبان بنگالی، یک قرارداد به زبان آسامی (هند)، یک قرارداد به زبان تامیلی، ۱۳ قرارداد به زبان ازبکی، ۲۷ قرارداد به زبان ترکی، ۲۹ قرارداد به زبان عربی، ۹ قرارداد به زبان قرقیزی، ۱۷ قرارداد به زبان نپالی، به عنوان پیش قرارداد به مرحله نهایی رسیده است.

وی از حضور آژانس‌های ادبی کیا، ناکتا و صبا در فلوشیپ خبر داد و گفت: آژانش ادبی کیا ۲۲ پیش‌قرارداد، آژانس ادبی ناکتا ۵ قرارداد، انتشارات پرتقال ۸ قرارداد، پی‌نما ۲۱ قرارداد، شهر قلم ۷ قرارداد، انتشارات طوطی ۳۸ قرارداد، قلم ۱۰ قرارداد، کانون پرورش فکری ۱۰ قرارداد، هزار برگ ۱۰ قرارداد، محراب قلم ۷ قرارداد، نخل سبز ۳ قرارداد، میچکا ۱ قرارداد، کتاب چ ۱ قرارداد، شورا ۱ قرارداد، سمیه سلطان‌پور ۸ قرارداد، فاطمه سیارپور ۴ قرارداد و داستان‌های کودکان ۶ قرارداد به امضا رسانده‌اند، البته ممکن است یک کتاب به چند زبان قراداد بسته شده باشد که یک قرارداد محسوب می‌شود.

مدیرکل مجامع و فعالیت‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه قرارداد‌ها به صورت پیش‌قرارداد هستند، توضیح داد: می‌خواهیم این کتاب‌ها را وارد بازار‌های جهانی کنیم؛ البته این کتاب‌ها نصفه‌نیمه وارد بازار جهانی شده‌اند. اگر در طرح گرنت طی پنج سال، با حضور در نمایشگاه‌های مختلف باید تلاش می‌کردیم که ۱۶۰ کتاب را با حمایت خود صادر کنیم، حالا این اتفاق در یک رویداد ۳ روزه رخ داده است، ناشران ایرانی با ۳۰ ناشر از ۲۰ کشور با هم تبادل و گفت‌و‌گو کردند. هر ناشری هم تقریباً ۱۶ قرار ملاقات داشت. البته بعضی از این ناشر‌ها در نشریاری‌های دیگری، چون مثل شارجه و استانبول صحبت‌هایی کرده و در اینجا به مرحله نهایی رسیده‌اند.

وی ادامه داد: فضای ایران و فضای نشر کودک برای این ناشران جالب توجه بود، طی بازدیدی که این ناشران از بخش کودک و نوجوان داشتند، همه شگفت‌زده شده بودند، هم‌چنین تور تهران‌گردی ۲۵ اردیبهشت نیز تهران دیگری را خلاف آنچه که رسانه‌های غربی و معند نشان داده بودند، به آنها نشان داد، که برایشان عجیب بود، برگزاری نمایشگاه کتاب تهران با این عظمت و بزرگی و حضور این تعداد ناشر فعال در این نمایشگاه از دیگر عجایب این سفر برای آنها بود.
نوری‌زاده تصریح کرد: ناشران خارجی از فضای مردمی نمایشگاه کتاب تهران و عمومی بودن آن ابراز تعجب کرده و می‌گفتند، معمولا در نمایشگاه‌های دیگر چند روز اول نمایشگاه تخصصی است و برای ورود مردم از روز‌های آتی ورودیه می‌گیرند ولی نمایشگاه کتاب تهران از ابتدا عمومی و مردمی است. بود. اینکه بسیاری از نهاد‌ها بسیج شده بودند که به مردم خدمات برسانند، برایشان بسیار جالب توجه بود.

مدیرکل اداره مجامع و تشکل‌های فرهنگی با اشاره به اینکه قرار است کتاب‌هایی که در این طرح به مرحله پیش قرارداد رسیده‌اند، ارزیابی شوند، گفت: از اواسط هفته جاری (دوشنبه، سه‌شنبه) کتاب‌ها را بر اساس ضوابط گرنت بررسی خواهیم کرد، برای تسریع این موضوع این روند خارج از سامانه گرنت انجام خواهد شد، اگر کتاب‌ها به مرحله نهایی قرارداد برسند، برای حق نشر و حق تصویر هر کتاب تا سقف ۵۰۰ دلار مبلغ حمایتی گرنت در نظر گرفته خواهد شد، که در نوع خود بی‌سابقه خواهد بود.
وی ادامه داد: اگر فرض کنیم همه ۱۶۲ کتاب، به قرارداد نهایی برسد و شرایط گرنت را داشته باشند، چیزی حدود ۸۱ هزار دلار (حدود ۷ میلیارد تومان) می‌شود که عدد بسیار خوبی است.

نوری‌زاده درباره اینکه چه تعداد از کتاب‌هایی که به مرحله پیش قرارداد رسیده‌اند، از فهرست معرفی شده توسط گرنت هستند، گفت: ۸۰ درصد کتاب‌های انتخاب شده از لیست گرنت هستند و ۲۰ درصد خارج از این فهرست هستند که این بررسی مشمول این ۲۰ درصد خواهد شد.
وی بیان کرد: ممکن است برخی تصور کنند که ما ۸۱ هزار دلار برای فلوشیپ هزینه کرده‌ایم،، اما این هزینه از دست نمی‌رود، چرا که در وهله اول ادبیات ایران جهانی می‌شود یا حداقل ۱۶۲ کتاب به کشور‌های دیگر معرفی می‌شود. در وهله دوم اگر قرارداد به صورت پرداخت حق رایت باشد، ناشر حداقل ۵۰۰ دلار کتاب را می‌فروشد، البته ممکن است حق نشری بیشتر باشد یا ناشری بخواهد حق تصویر را بیشتر بفروشد و. اما معمولا حق رایت کتاب‌ها از ۶ تا ۱۰ درصد است؛ ممکن است در کشوری شمارگان کتاب ۱۰ هزار نسخه باشد و در کشور دیگر ۵۰۰ نسخه. پس اولین استفاده این است که این حق رایت به ناشر ایرانی باز می‌گردد. در این صورت هم در تقویت اقتصاد نشر فعال بودیم و هم در معرفی ایران و هم در تقویت دیپلماسی فرهنگی.

نوری‌زاده گفت: این کتاب‌ها سفیران فرهنگی ایران خواهند بود. فلوشیپ اتفاقات خوبی را برای نشر ما رقم خواهد زد. ما ۱۱۶۳ هزار، ایمیل برای معرفی نشریاری تهران داشتیم که این موضوع می‌تواند تبلیغی برای ما باشد. در برنامه‌هایمان این است که اگر سال دیگر هم این رویداد را برگزار کنیم، ۱۰۰ ناشر از ۴۰ کشور را دعوت کنیم.
وی افزود: زمانی که نشریاری تمام شد، با خود گفتم نشر ایران برد. ترک‌ها می‌گفتندفرآیند، محتوا، فضای سالن و مهمان نوازی شما در حد فلوشیپ‌های رده بالاست و از این نظر، فلوشیپ استانبول را رد کرده‌اید. در واقع ما در اولین قدم پرشی داشتیم به دوره ششم و هفتم فلوشیپ استانبول. البته کاستی‌هایی نیز داشتیم، اما سعی می‌کنیم در راستای رفع کاستی‌ها گام برداریم.

نوری‌زاده تصریح کرد: ما تصور نمی‌کردیم به ۱۶۲ قرارداد دست پیدا کنیم، هدف اولیه در ذهن ما ۶۰ قرارداد بود، گفت: زمانی که برای نخستین بار مهمان فلوشیپ نشر استانبول شدم، با خود گفتم، ایران باید یکی از قطب‌های تبادل نشر شود. ترک‌ها هم اذعان کردند با خیلی از کشور‌ها صحبت کردیم که قطب شوند، ولی این اقدام سریع ایران، جای امیدواری دارد. ان‌شاءالله ایران یکی از قطب‌های ادبیات کودک و نوجوان در منطقه و در جهان بشود. برای رسیدن به این نقطه به تولیدات جدید و محتوای جدید و فرهنگ‌سازی در این حوزه نیاز داریم. در مجموع در تقویت دیپلماسی فرهنگی از طریق نشر برنده بودیم.
مدیر کل مجامع و فعالیت‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد درباره نقدی که نسبت به پرونده نویسنده‌ها و کتاب‌هایشان برای معرفی به جایزه‌های بین‌المللی وجود دارد و حمایتی که از وزارت ارشاد انتظار می‌رود، گفت: بخشی از این موضوع وظیفه خود ناشر است، اما آگاهی‌بخشی و آموزش وظیفه ماست. باید آموزش معرفی با استاندارد‌های بین‌المللی را بیشتر کنیم، هم در دبیرخانه فلوشیپ که اگر بتوانیم آن را راه‌اندازی می‌کنیم و هم در دبیرخانه گرنت. ما از دو مسیر می‌توانیم، تکمیل پرونده‌ها را جلو ببریم.

نوری‌زاده در پاسخ به اینکه فلوشیپ بعدی همزمان با نمایشگاه کتاب برگزار خواهد شد یا در زمان دیگری و رویدادی مستقل خواهد بود، گفت: این موضوع را در شورای سیاست‌گذاری مطرح خواهیم کرد. البته در این زمینه دو رویکرد داریم؛ رویکرد نخست این است که نشریاری به بین‌المللی کردن نمایشگاه کتاب تهران، کمک می‌کند. اما آسیبی که متوجه آن شدیم، این بود که گویا اولویت ناشران ایرانی تقویت اقتصادشان در نمایشگاه بود و همه درگیر فروش هستند. مگر اینکه در طول سال، فضا گسترده شود که یک نماینده مربوط به این حوزه برای نشر خود انتخاب کنند، البته امسال نیز برخی از نشر‌ها نماینده ویژه داشتند. ناشران خارجی اکثراً یک نماینده ویژه برای مراودات خارجی‌شان دارند یا ناشران می‌توانند کتاب‌هایشان را به آژانس‌های ادبی واگذار کنند.

وی در پاسخ به سوالی درباره تأثیرگذاری آژانس‌های ادبی در چنین رویداد‌هایی و لزوم حضور آنها بیان کرد: نباید آژانس ادبی را درگیر لجستیک و اجرا بکنیم بلکه باید آنها را با محتوا درگیر کنیم، باید به ما کمک کند تا ادبیات را مطابق با استاندارد‌های بین‌المللی، معرفی کنیم. حضور آژانس‌های ادبی و معرفی ادبیات ایران بسیار ارزشمند است. ما از دوستان خواهش کردیم و به آنها نامه زدیم که در این رویداد حضور داشته باشند. نشریاری به بین‌المللی کردن نمایشگاه کتاب تهران، کمک می‌کند، اما با توجه به شلوغی کار ناشران داخلی، باید بررسی کنیم تا ببینیم باید در این فضا انجام دهیم یا در فضای مستقل. ما از ناشرانی که در این رویداد حضور داشتند، نظرسنجی کرده و فرم ارزیابی را برایشان ایمیل خواهیم کرد، هم خارجی‌ها هم داخلی‌ها. یکی از موارد این خواهد بود که آیا دوست دارند این رویداد همزمان با نمایشگاه باشد یا خیر. همچنین از متخصصین حوزه دعوت خواهیم کرد تا برآیندی از این موضوع داشته باشند.

مدیر کل مجامع و فعالیت‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: ۲۴ اردیبهشت، پایان نشریاری تهران نبود، شروعی برای فعالیت‌های جدید بود. ما با تجربه خیلی بیشتر، آمادگی برگزاری این رویداد را به صورت مستقل یا در کنار نمایشگاه کتاب را داریم. همه خطا و اشتباهات طرح را پیدا کرده‌ایم. از طرف دیگر نشریاری تهران از طریق ناشران خارجی سرمایه اجتماعی پیدا کرده است و مطمئنم که نه تنها این ناشران سال بعد خودشان خواهند آمد، هرکدام با چند ناشر خواهند آمد.

وی درباره اینکه چرا برخی ناشران داخلی با وجود رزرو میز در سالن فلوشیپ حاضر نشدند، گفت: چهار تا میز خالی ماند، البته برخی از این ناشران تنها یک روز مراجعه کردند که این موضوع به خاطر تداخلی است که درباره فروش در نمایشگاه داشتند و تمرکزشان بر فروش کتاب‌هایشان بودند. به‌نظرم اگر این ناشران به آژانش‌های ادبی نمایندگی بدهند، موفق‌تر خواهند بود.
نوری‌زاده با اشاره به حاشیه‌های ایجاد شده پیش از برگزای نشریاری گفت: خوشبختانه هیچ کدام از این حاشیه‌ها صحت نداشت، ما تنها از آژانس ادبی اینتروتما برای تبلیغات یاری خواستیم، باید این سوال را از خود بپرسیم که اگر کمک از نشریاری دیگری باشد و بتوانیم اتحادیه‌ای در منطقه ایجاد کنیم، هم‌افزا می‌شویم یا یک آسیب است؟ قطعاً هم‌افزایی شکل خواهد گرفت. ظرفیت‌های ما در شارجه استفاده خواهد شد، ظرفیت‌های آنها در نشریاری ایران. شاید یک زمانی ما (استانبول، شاجه و تهران) قطب نشریاری در منطقه شویم. اگر بتوانیم با یکدیگر در زمینه نشر هم‌افزا شویم، ورودمان به اروپا خیلی راحت خواهد بود. شاید ایران به‌واسطه تحریم‌ها نتواند وارد اروپا بشود، اما امسال از ایتالیا و برزیل هم مهمان داشتیم.

سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ اردیبهشت آغاز شده و تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلای امام خمینی (ره) ادامه خواهد یافت.
هم‌زمان با برگزاری بخش حضوری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴ تهران، بخش مجازی نمایشگاه نیز در سامانه book.icfi.ir امکان خرید غیرحضوری کتاب را برای علاقه‌مندان فراهم کرده است.