زبان فارسی، ویژگی‌های ابرزبان‌ها را دارد

یدالله گودرزی در گفت‌وگو با خبرنگار صداوسیما، با اشاره به اول آبان روز بزرگداشت بیهقی به ابرزبان بودن زبان فارسی اشاره کرد و گفت: زبان فارسی ابرزبان است زیرا افزون بر آثار فراوان ادبی و پیشینه تاریخی پربار و اثرگذار ویژ‌گی‌های نظیر ایجاد تمدن و فرهنگ مستقل؛ زبانِ مادر بودن و دربرگیری خرده‌فرهنگ‌ها و زبان‌های زیرمجموعه دارد.

وی درباره جایگاه زبان در شکل‌گیری ارتباط و تمدن انسانی گفت: زبان براساس نیاز و ارتباط به وجود آمده است، زبان بنیادی‌ترین نیاز انسانِ هوشمند و اجتماعی است. همچنین گفت‌و‌گو و تبادل اندیشه، مهم‌ترین دلیل پیدایش زبان بوده و در کنار آن، انتقال احساس، باور و خواسته نیز همواره از کارکرد‌های آن به شمار آمده است.

گودرزی با اشاره به وجود بیش از هفت‌هزار زبان در جهان افزود: در میان این زبان‌ها، حدود صد زبان دارای گویشوران پرتعداد هستند و از آن میان، زبان انگلیسی و ماندارین با بیش از یک میلیارد گویشور، در صدر قرار دارند.  آنچه اهمیت دارد، صرفاً شمار گویشوران نیست، توانایی زبان در انتقال اندیشه، دانش و هنر است.

این استاد زبان و ادبیات فارسی با اشاره به مفهوم «ابرزبان» گفت: برخی زبان‌ها توانسته‌اند از سطح نیاز‌های اولیه فراتر روند و به ساحت اندیشه، هنر و دانش وارد شوند. این زبان‌ها نقش تمدن‌ساز یافته‌اند و توانسته‌اند از مجموعه‌ای از نشانه‌ها و واژگان، به فرهنگی جهانی و فرازمانی بدل شوند. از این منظر، زبان‌ها را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: زبان و ابرزبان.

وی ویژگی‌های «ابرزبان» را این چنین برشمرد: برخورداری از آثار فراوان ادبی، علمی و اندیشه‌ای؛ تأثیرگذاری جهانی؛ پیشینه تاریخی پربار و اثرگذار؛ ایجاد تمدن و فرهنگ مستقل؛ زبانِ مادر بودن و دربرگیری خرده‌فرهنگ‌ها و زبان‌های زیرمجموعه.

گودرزی تأکید کرد: زبان فارسی یکی از معدود زبان‌هایی است که همه این ویژگی‌ها را داراست و ازاین‌رو در شمار ابرزبان‌های جهان قرار می‌گیرد. فارسی، زبانی هندواروپایی است که در خانواده زبان‌های ایرانی جای دارد و گویش‌های فراوانی همچون سُغدی، تاتی، کردی، پشتو و مازنی زیرمجموعه آن هستند.

وی با اشاره به پیشینه درخشان زبان فارسی گفت: فارسی بیش از هزار سال سابقه مکتوب دارد. از دوره‌های اشکانی و ساسانی تا دوران اسلامی، آثار فراوانی در این زبان پدید آمده است. نام‌های بزرگی، چون فردوسی، حافظ، سعدی و مولانا، تنها شاعران یک ملت نیستند، بلکه سرمایه‌های فرهنگی بشریت‌اند.

گودرزی افزود:فارسی زبان ادب و عرفان است، بلکه در دوران طلایی تمدن اسلامی، زبان علم و دانش نیز بود. بسیاری از آثار فلسفی، ریاضی، پزشکی و طبیعی به زبان فارسی نوشته شده‌اند. این زبان بر فرهنگ‌ها و زبان‌های متعددی از جمله ترکی، اردو، هندی و حتی عربی تأثیر گذاشته است.

او با اشاره به گستره جغرافیایی زبان فارسی اظهار داشت: فارسی زبان رسمی ایران، افغانستان و تاجیکستان است و در بسیاری از کشور‌های آسیای میانه، پاکستان و هند، جایگاه فرهنگی و علمی خود را حفظ کرده است.

گودرزی در ادامه گفت: ویژگی‌های زبان‌شناختی مانند نبود جنسیت در اسم‌ها، سادگی دستور زبان و غنای واژگانی، فارسی را به زبانی خوش‌ساخت و کاربردی بدل کرده است. همین ویژگی‌ها، در کنار زیبایی ادبی و قدرت بیان مفاهیم فلسفی و عرفانی، فارسی را به زبان اندیشه، عشق و خرد تبدیل کرده است.

وی در پایان تأکید کرد: زبان فارسی تنها یک زبان نیست؛ میراثی تمدنی است. از دل آن ده‌ها زبان و گویش برخاسته و صد‌ها اندیشمند، شاعر و دانشمند در دامان آن پرورش یافته‌اند. از میان ده شاعر بزرگ جهان، دست‌کم پنج تن فارسی‌زبان‌اند. از این‌رو، می‌توان فارسی را ابرزبان فرهنگی و تمدنی جهان دانست؛ زبانی که تاریخ، بلکه آینده فرهنگ بشری را نیز در خود دارد.