ثروتی که زباله می‌شود

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اراک؛ به ورودی محلات می رسیم؛ در جنوب شرق استان مرکزی؛ راننده ترمز می گیرد و فلاکس به دست به دنبال مغازه ای برای پر کردن آب جوش، اما دست خالی برمی گردد.

آغاز دغدغه

آقای برخورداری پشت فرمان می نشیند و با همان بیان ساده اش می گوید: بابا اینجا همه پولدارن؛ مغازه آب جوش ندارن، سرچشمه، سنگ، گل، تریکو، حلوا شکری، آبگرم ، ماشالا... معلوم برای صبحانه باید برن سفره خانه های سرچشمه...
آقای برخورداری می گفت: و من به این می اندیشیدم، واقعا شهرستان محلات شهرستان با برکتی است و ثروت های خدادادی متنوعی در این شهرستان وجود دارد که می تواند پایه و اساس تولید و اشتغال باشد.
با این فکرها و بدون چای اول صبح راهی اتحادیه سنگ محلات شدیم برای بررسی این ثروت خدادادی که می گفتند نقدهایی بر شکل استفاده از آن وجود دارد.

45دقیقه تا حیرت زدگی

اتحادیه، حدودا مرکز شهر قرار داشت و آقای رضایی کارشناس گزارش را مقابل در مرکز منتظر خودمان دیدیم.
بدون وقفه راهی شدیم؛ پس از 45دقیقه حیرت زده خود را مقابل کوهی سفید یافتیم. قبلا از این تل انبار کوه مانند شنیده بودم، زباله دانی ناتمامی که گویا گنجی در خود نهفته دارد.

خودرو را در جاده خالی رها کردیم و پای پیاده راهی ارتفاع کوه شدیم آنچه با فاصله دیده بودم با آنچه از نزدیک می دیدم این بار حیرتی بود از بی توجهی به یک ثروت عظیم.
از آقای رضایی در مورد کوهها پرسیدم. آهی کشید و گفت : سالانه دو میلیون تن سنگ از معادن سنگ محلات برداشت می شود که نیمی از آن تبدیل به زباله می شود، تکه سنگی را برداشت و بر روی زباله ها انداخت و گفت: به همین راحتی.

بیش از 30میلیون تن زابله سنگی

به تعبیر دیگر؛ در سه دهه اوج فعالیت سنگ محلات باید حدود 30میلیون تن زباله ی سنگی در محلات جمع شده باشد که این رقم به غیر از فعالیت های صنعت سنگ تا سه هه اخیر است.
بر اساس استانداردهای جهانی کمتر از 40درصد از سنگ ورودی به هر واحد سنگ بری به ضایعات تبدیل شود که این رقم در واحدهای سنگ بری این شهرستان از نیم هم گاهی می گذرد.

کارشناس سنگ اضافه کرد:از این کوههای زباله سنگی سه مورد شامل رقده، نخجیروان و نیم ور در اطراف محلات و در جوار شهرک های صنعتی این شهرستان وجود دارد.

امکان تولید و فعالیت 40نوع کالا و صنعت از زباله های سنگی

او که در حال جمع آوری تز دکتری خویش مرتبط با سنگ محلات است ادامه داد: از همین زباله ها 40صنعت جان می گیرد که می تواند هزاران نفر را سرکار ببرد و میلیاردها دلار ارزآوری داشته باشد.
شهرستان محلات از کانون های مهم تولید سنگ نما در کشور و خاورمیانه است و آوازه ی سنگ تراورتن این شهرستان تا دورترین نقاط آسیا، اروپا و آمریکا پیچیده است .

همچنین سنگ محلات از نظر تنوع رنگ و شکل در کشور دارای جایگاه بالایی است واکنون بیش از 300واحد سنگبری در شهرستان محلات فعال است.
فعالیت هایی که با وجود صرفه اقتصادی و اشتغال زایی؛ ضرباتی ست بر پیکره سنگ محلات که می تواند بهره چندین برابری نصیب محلات و کشور نماید.

ضایعات نه؛ سرمایه های برای آیندگان

آقای رضایی همانطور که سرکلاس های دانشگاه سخن می گوید تاکید کرد : نباید به این ابنوه سنگ ها ضایعات گفت بلکه اینها سرمایه هایی برای آینده اند.
گویا صنعت سنگ محلات محکوم به توجه به سنگ های دور ریخته شده است چرا که معادن سنگ روزی تمام می شوند و سرمایه گذاری باید بر ضایعات تمرکز کند.

صدای خرد شدن سنگ

او همچنان که بر روی سنگ ها راه می رود و صدای سنگ های تکه تکه شده بلند می شود، می گوید : شاید شانس جوانان و آیندگان محلات است که این دور ریخته شده ها فرصتی برای کار و رزق حلالشان باشد چرا که اکنون با شدت در برداشت سنگ بعید است فرصتی برای آیندگان در معادن سنگ باشد.
در میان سنگ های دور ریخته شده تک سنگ های بزرگ که به کار معدن کاران نیامده نیز دیده می شد که آقای رضایی با مشاهده آنها آهی از افسوس می کشید.

ایران یکی از چهار کشور بزرگ تولیدکننده سنگ های نما در جهان است که سالانه بیش از 14میلیون تن سنگ خام از معادن کشور استخراج می شود.
آقای رضایی با بیان اینکه در کشورهای دارنده صنعت سنگ همزمان با برداشت سنگ استفاده بهینه ای از ضایعات آن می شود گفت: در این کشورها حتی از گرد و غبار سنگ در صنعت لاستیک و بتن و حتی داروها استفاده می شود در حالیکه در ایران تکه های بزرگ سنگ بدون استفاده می ماند تا در بی مراقبتی شکسته و یا به معضل زیست محیطی تبدیل شود.

خام فروشی و هدرروی ضربه هایی بر پیکره سنگ محلات

در کنار انبوه ضایعات سنگ در محلات، خام فروشی سنگ این شهرستان هم قصه ی پردردیست و وقتی این دو معضل را کنار هم قرار می دهی شک می کنی که آیا استفاده این چنینی از این ثروت سودمند است و نباید در مورد استفاده از این ثروت سفید تجدید نظر شود؟
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان محلات می گوید: ضایعات واحدهای سنگبری که به صورت پراکنده در محیط رها شده اند، بیشترین آلاینده بصری و محیطی این شهرستان را تشکیل می دهد.
عبادی افزود: متاسفانه سنگبری ها تولید کنندگان تنها به محصول نهایی می اندیشند از این رو ضایعات رو به افزایش است.
ضایعات و غبار سنگ تراورتن که محلات مهد آن است؛ حاوی سیلیس است که ذرات آن می تواند به قسمت های عمقی ریه برسد و باعث بیماری به نام سیلیکوزیس شود.

در خبرهای پارسال خواندم که بیش از 40 اخطار زیست محیطی به واحدهای سنگ بری که اقدام به تخلیه ضایعات در محل های غیرمجاز می کردند داده شد و چند واحد سنگ بری متخلف نیز به مراجع قضایی معرفی شدند.

کمبود سرمایه؛ مشکل راه حل

سروش رئیس انجمن صنفی سنگبران محلات با تایید بالا بودن ضایعات سنگ می گوید: ضایعات و دورریز سنگ هنگام فرآوری در این کارگاه ها از میانگین جهانی 15درصد بیشتر است.
بسیاری از سنگ بران محلات از پایین بودن فناوری تولید گلایه دارند کمبودی که سروش هم بر حقیقت آن صحه گذاشت و گفت: نبود فناوری روز سنگبری در کارخانه های سنگبری، کمبود نقدیندگی و سرمایه در گردش را از عوامل مهم میزان بالای ضایعات سنگ است.

او به روز کردن هر خط تولید سنگ را نیازمند بیش از 12میلیارد تومان سرمایه عنوان کرد که در توان بسیاری از سنگبری ها نیست.
وی توسعه واحدهای فرآوری سنگ در کنار سنگبری ها را راهکاری برای کاهش مشکلات دانست.

افق های روشن در دست دو جوان؛ تولید ثروت از زباله های سنگی

در میان همه ی مشکلاتی که وجود دارد، دو کارآفرین محلاتی ثروتی از میان زباله های سنگی ایجاد کردند و ازسنگ استفاده بهینه کردند و به ارزش افزوده ای 100برابری رسیدند.
برادران شکوهی با فرآوری بخش کوچکی از انبوه ضایعات سنگ که در محلات وجود دارد و هر روز به آن افزوده می شود علاوه بر ایجاد فرصت های شغلی و ارزآوری؛ الگویی در زمینه استفاده بهینه از سنگ این ثروت خدادادی در این شهرستان بر جای گذاشتند.
رضا شکوهی از کارآفرینان با بیان اینکه اکنون بیش از 220شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کردند افزود: سالانه چهارهزار تن ضایعات سنگ فرآوری و و به بازار عرضه می شود.

شکوهی بازار کالاهای تولید شده را علاوه بر داخل کشور، کشورهای عربی و آسیای میانه دانست و گفت: بیش از 200مدل کالای تزئینی شامل انواع تابلو، نقوس سنتی و اسلیمی برای نمای داخل خانه، ظروف تزئینی ماند گلدان و شکلات خوری از این ضایعات ایجاد می شود.

اشتغال و ارزآوری چند برابری در صورت حمایت

وی مصرف روزانه سنگ ضایعاتی را بیش از شش تن دانست و گفت: در صورت حمایت از این صنعت و رفع موانعی که هر روز در بازار و ارز ایجاد می شود می توان این صنعت را توسعه و اشتغالزایی چند برابری ایجاد کرد.

در میان تولیدات این دو برادر،به برخی تولیدات مانند جای پیش ساخته آیفون تصویری مقابل درب خانه می رسی که نشان از استفاده بهینه از ضایعات سنگ است.
سرافرازی پژوهشگر صنعت سنگ می گوید:ضعف فناوری روز در استخراج، سنگبری و بسته بندی صنعت سنگ بخش عمده ای از ثروت سنگ را به دور ریز تبدیل می کند.

جان کلام

وی جان کلام را گفت و گفت: ضایعات سنگ می تواند برای زیباتر کردن فضاهایی محیطی مانند نماهای بیرونی و درونی ساختمان ها، کف پوش ها و محوطه سازی ها و سنگفرش خیابانی کاربرد داشته باشد البته در صورت حمایت از جوانان مشتاق کار، پرداخت تسهیلات ارزان قیمت و داشتن دغدغه اشتغال برای بیکاران؛ چنانکه صدها مانند برادران شکوهی که به زحمت به این مرحله رسیدند می تواند زباله های سنگی را به ثروت حلال تبدیل کنند ...