امریکا به اقتضای شرایط کنوني به رویکرد تجدید نظرطلبانه و تهاجمي در عرصه بين المللي روي آورده است.
جیم متیس وزیر دفاع امریکا راهبرد دفاع ملی این کشور را در سال جدید میلادی در اختیار کنگره قرار داد. اگر بخش عمده ای از محتوای این راهبرد برخلاف سال های گذشته محرمانه نگه داشته شده است اما بر اساس بخش کوچکی که در اختیار رسانه ها قرار داده شده و یا اظهاراتی که جیم متیس بیان کرده می توان گفت که تروریسم بین الملل از اولویت اصلی تهدیدهای امریکا خارج شده و جای خود را به روسیه و چین داده است.
در این راستا اولویت اصلی امریکا در سال جدید مقابله با هژمونی روسیه و چین اعلام شده و بر همین اساس می توان گفت امریکا به شدت از تضعیف هژمونی خود احساس خطر می کند و برای بازیابی آن خیز برداشته است.
از اینرو به نظر می رسد امریکا در راستای رویکرد تجدید نظرطلبانه خود به اقتضای شرایط به استراتژی های چهارگانه رئالیسم تهاجمی یعنی :جنگ، باج گیری، تله گذاری و آتش بیار معرکه روی خواهد آورد و از استراتژی های چهارگانه حفظ وضع موجود یعنی: موازنه سازی، احاله مسئولیت، دنباله روی و ساکت سازی به کلی خداحافظی خواهد کرد که به نوعی در دوره 8 ساله ریاست جمهوری باراک اوباما و یک سال اول دولت ترامپ بر سیاست خارجی و بخصوص سیاست خاورمیانه ای امریکا حاکم بود.
شاید در نگاه اول چنین به نظر برسد که رویکرد نظامی امریکا به دوره ریاست جمهوری جرج بوش پسر بازگشته است که تحت حاکمیت نومحافظه کاران و راستگرایان مسیحی و صهیونیست بود. هرچند می توان وجوه تشابه رفتاری و ساختاری را بین دولت کنونی ترامپ و دولت جرج بوش پسر پیدا کرد اما مسئله در اینجاست که امریکا در آن مقطع سعی می کرد بیشتر در سایه حرکت کند و به همین منظور نظامیگری و سیاست تجدید نظر طلبی خود را در پوشش مبارزه با تروریسم مطرح می کرد و حتی می کوشید در چارچوب استراتژی احاله مسئولیت از ظرفیت و توان رقبای خود مانند روسیه در این زمینه بهره بگیرد.
با وجود اين همچنانکه در سند راهبرد دفاع ملی جدید امریکا و یا اظهارات وزیر دفاع این کشور تصریح شده امریکا دیگر قصد ندارد به رویکرد حاشیه ای، نیابتی و پوششی ادامه دهد بلکه به صراحت رقبای بین المللی خود بخصوص چین و روسیه را به مبارزه طلبی دعوت کرده است.
در چنین شرایطی با توجه به اینکه ساخت کنونی نظام بین الملل چند قطبی غیرمتوازن است لذا احتمال اینکه رویکرد جدید امریکا جنگ های جدیدی را رقم بزند دور از انتظار نخواهد بود بخصوص انکه امریکا به ائتلاف سازی های منطقه ای نیز روی آورده و آنها را به شدت مسلح کرده است. از این دید اوضاع کنونی جهان شباهت معناداری به اوضاع قبل از جنگ جهانی اول و دوم دارد.
ایجاد چنین شرایطی تصمیم گیری را برای کشورهای متوسط و یا کوچک در مناطق درگیر بسیار سخت کرده است چراکه هرگونه خطای محاسبه می تواند عواقب جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد بخصوص آنکه هر یک از قدرت های بزرگ رقیب سعی می کنند قدرت های کوچک و متوسط را در کنار خود داشته باشند و از انها استفاده کنند .
----------------------------------------
احمد کاظم زاده