تقابل واشنگتن و مسکو ، اوج مي گيرد

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما ؛ روابط آمريکا و روسيه در چند سال اخير روند نزولي پرشتابي را آغاز کرده و دو کشور در عرصه هاي مختلف به رويارويي با يکديگر پرداخته اند. با اين حال برخي اقدامات خصمانه آمريکا مانند قانون تحريمي"کاتسا"و اجراي آن و نيز انتشار"گزارش کرملين" Kremlin Reportباعث بروز تنش هاي بي سابقه اي بين واشنگتن و مسکو شده است.

يک گزارش تنش زا
وزارت خزانه‌داري آمريکا سه‌شنبه 10 بهمن(30 ژانويه) با انتشار"گزارش کرملين" اسامي دهها نفراز مقامات و افرادي که ثروت و قدرت خود را به دليل ارتباط با ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهوري روسيه، به دست آورده‌اند منتشر کرد.قبلا، گمانه‌زني‌ها در باره تحريم 300 سرمايه‌دار و افراد نزديک به پوتين در رسانه‌ها بازتاب يافته بود، وزارت خزانه‌داري آمريکا اعلام کرده که اين افراد در ليست سياه آمريکا قرار نگرفته‌اند، بلکه فقط هشداري است براي اين افراد و شرکت‌هايي که با نهادهاي تحريم شده روسيه توسط آمريکا روابط اقتصادي چشمگيري دارند.
هدف ظاهري از اين اقدام تحريم نخبگان سياسي ، نظامي ، اقتصادي و مالي روسيه است.قرار گرفتن در اين فهرست الزاما به معناي اعمال مجازات‌هاي آمريکا بر ضد اين افراد نيست، با اين همه بسياري از اين اسامي از قبل مشمول تحريم‌هاي آمريکا قرار گرفته بودند.
استيون منوچين، وزير خزانه داري امريکا تاکيد کرد که "گزارش کرملين" باعث اعمال تحريم هاي جديد عليه روسيه خواهد شد. به گفته وي، در تهيه فهرست «گزارش کرملين» از اطلاعاتي "غيرمحرمانه" در باره مقامات بلندپايه روسي استفاده شده است. وي از جمله اين منابع به مجله «فوربس» و سايت رسمي کاخ کرملين Kremlin.ru اشاره کرده و يادآور شد که از آنجا که تعريف مشخصي براي کلمه «اوليگارش» وجود ندارد، در تهيه اين فهرست، معيار دارايي‌هاي يک ميليارد دلار به بالاي اتباع روسي مورد نظر قرار گرفته شد.
در فهرست"گزارش کرملين"، اسامي 114 مقام ارشد دولتي از جمله دميتري مدودف نخست‌وزير و سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه به همراه 96 اوليگارش روسي ثبت شده است.
به غيراز چند مقام ارشد کاخ کرملين، هيات دولت و مجلس دوما، نام مديران غول‌هاي نفتي روسيه شامل گازپروم، لوک اويل، تات نفت و نواتک نيز در گزارش کرملين آمده است. اين افراد ممکن است در آينده هدف اقدامات تحريمي واشنگتن قرار گيرند.
به طور کلي «گزارش کرملين» متشکل از اسامي سياستمداراني است که با اوليگارشي روسيه به نوعي در ارتباط هستند. انتشار اين ليست با انتقاداتي مواجه شده است .برخي از قانونگذاران آمريکايي مدعي هستند که ترامپ با اين کار قصد دارد تا براي افرادي که کنگره قصد مجازات آن‌ها را دارد، راهي براي گريز از مجازات قرار دهد. اين اقدام ترامپ همچنين پرسش‌هايي را درباره رويکرد نرم رئيس جمهور آمريکا در قبال روسيه مطرح کرده است.
"مايکل مک فول" سفير سابق آمريکا در روسيه نيز معتقد است که قانون "کاتسا" مي توانست بدون انتشار چنين فهرست گسترده و بي پايه و اساسي هم ارائه شود.به گفته وي در روسيه، اوليگارش هايي هستند که هيچ ارتباطي هم با پوتين نداشته و حتي برخي از آنها جزو مخالفين وي هستند. از نگاه مک فول،اين اقدام، کاري جنجالي، بي فايده و بي معنا بود.

موضع روسها
ديميتري پسکوف سخنگوي کرملين ضمن اينکه انتشار فهرست موسوم به «گزارش کرملين» از سوي وزارت خزانه داري آمريکا در خصوص افراد نزديک به کرملين را بي سابقه توصيف کرد، بر اين مساله تاکيد کرد که انتشار اين فهرست ممکن است وجهه و اعتبار شرکت ها و تجار و بازرگانان روسي و نيز مقامات و هر کسي را که نامشان در اين فهرست آمده، مخدوش سازد.
ولاديمير پوتين رئيس جمهوري روسيه نيز در واکنش به انتشار اين فهرست، اقدام آمريکا را «خصمانه» دانست. وي به شوخي گفت: «از اينکه نام من در اين ليست نبود، سرخورده شدم».
پوتين تصريح کرد که اگرچه اين اقدام آمريکا را «خصمانه و عليه روابط دو کشور» مي‌داند، با اين حال تا زماني که در طرف مقابل مقاماتي خواستار بهبود روابط هستند،روسيه مي‌خواهد روابط بهتري با آمريکا داشته باشد. پوتين در عين حال تصريح کرد که روسيه نيز برنامه تلافي جويانه‌اي در مقابل آمريکا دارد، اما فعلا دست نگه داشته است.
"دميتري مدودف" نخست وزير روسيه نيز به کنايه گفت که آن عده از وزراي کابينه که در فهرست «گزارش کرملين» نيستند، برکنار خواهند شد. وي افزود: «البته مطمئنا کسي چنين قصدي ندارد. واضح است که در اين چارچوب اين فهرست عملا تمامي تيم ارگان‌هاي اساسي حکومتي روسيه قرار گرفته اند، دقيقا افرادي که ولاديمير پوتين به آنها اطمينان کامل داشته و خود برگزيده است.»"فرانتس کلينتسويچ"نائب رئيس کميته امور دفاعي و امنيت شوراي فدراسيون (سناي) روسيه نيز فهرست «گزارش کرملين» را «دلقک بازي غيرحرفه‌اي» و نمونه بارز مشکل عدم صلاحيت مقامات ارشد اطلاعاتي آمريکا ناميد.
به گفته وي، اين گزارش حاوي اطلاعات مسخره اي است که نشان دهنده سطح بالاي "روس هراسي" و عدم اطمينان مقامات واشنگتن است. آلکسي چپا معاون رئيس مجلس دوما در واکنش به اين گزارش اظهار داشت که «اقدام اخير آمريکا مي‌تواند روابط دو کشور را به شدت به خطر بيندازد و عواقب بسيار بدي داشته باشد».معاون وزير خارجه روسيه نيز ، آمريکا را متهم کرده بود که در آستانه انتخابات رياست‌جمهوري اين کشور ، قصد «تاثيرگذاري مستقيم» بر نتايج آراء را دارد.

نگاهي به تحريم ها
کنگره آمريکا از دولت خواسته بود که تا پايان روز دوشنبه 9 بهمن( 29 ژانويه) ليست افراد و شرکت‌هايي که ناقض تحريم‌هاي آمريکا عليه شرکت‌ها و نهادهاي روسي بوده‌اند را منتشر کند. وزارت خارجه آمريکا نيز در گزارشي اعلام کرد که تحريم‌هاي قبلي، تاثير خود را گذاشته و نيازي به تحريم فوري افراد و شرکت‌هاي جديد نيست.
کنگره آمريکا در ژوئيه 2017به بهانه مداخله روسيه در انتخابات رياست‌جمهوري آمريکا، قانون کاتسا را به تصويب رساند که در 2 اوت2017 به امضاي دونالد ترامپ رئيس‌جمهوري اين کشور رسيد.
بر اساس اين قانون، وزارت خارجه و خزانه‌داري آمريکا ملزم شده بودند که ليستي از حلقه نزديکان و اوليگارش‌هاي روس به کنگره تحويل دهند و تا پايان ژانويه 2018، تحريم‌هاي جديدي عليه آنها و شرکت‌هاي روسي اعمال کنند.
اما وزارت خارجه آمريکا بعد از انتشار «گزارش کرملين» در بيانيه‌اي اعلام کرد که تحريم‌هاي قبلي تاثير خود را بر روسيه گذاشته و شرکت‌ها و دولت‌هاي خارجي ميلياردها دلار قرارداد تسليحاتي با اين کشور را لغو کرده‌اند و نيازي به تحريم‌هاي جديد نيست.در هفته اول بهمن نيز آمريکا تحريم‌هاي جديدي عليه تعدادي از افراد حقيقي و حقوقي روسي اعمال کرده بود.
وزارت خزانه داري آمريکا روز جمعه 6 بهمن تحريم هاي جديدي عليه چند مقام و چند شرکت روسيه از جمله دو مقام ارشد روس از جمله «آندري چرزوف» معاون وزير انرژي اين کشور و نيز 19 نفر از شهروندان روس و مقام هاي جمهوري هاي خودخوانده دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراين اعلام کرد.در فهرست جديد تحريمي آمريکا 20 شرکت روسي قرار گرفته اند.
آمريکا شماري از اين افراد و شرکت هاي روسي را به انتقال توربين هاي گازي شرکت «زيمنس»آلمان به شبه جزيره کريمه متهم کرده است.شرکتهاي تابعه "شرکت نفت و گازسورگوت"،" سيلاوي ماشيني " و "تکنوپروم اکسپورت" نيز در اين تحريم قرار گرفته اند.

تصورات نادرست
بر خلاف تصور اوليه روس ها در باره بهبود محسوس روابط واشنگتن و مسکو با راهيابي دونالد ترامپ به کاخ سفيد ، اما اکنون روند اوضاع کاملا بر خلاف آن پيش مي رود.روسهااميدوار بودند که آغاز رياست جمهوري ترامپ، فضاي جديدي در روابط واشنگتن و مسکو پديد آيد ، اما وارد آمدن اتهامات جدي به ترامپ و تيم وي در زمينه مداخله روسيه به نفع وي در انتخابات رياست جمهوري 2016 آمريکا و نيز روابط پنهاني برخي از مقامات تيم ترامپ با سفير روسيه ، باعث افزايش اتهامات عليه روسيه و ترامپ شد و حتي اقدام کنگره براي اعمال تحريمهاي جديد عليه روسيه ، نوعي انتقام دموکراتها از مسکو تلقي شده است.
در واقع دموکراتها به‌دليل اينکه معتقدند روسيه در انتخابات آمريکا دخالت کرده و به نفع ترامپ وارد رقابت انتخاباتي شد، خواهان تحريم روسيه بوده اند. جمهوري‌خواهان هم براي اينکه بتوانند نظر دموکراتها را به تحريم عليه ايران جلب کنند تحريمهاي روسيه را در اين تحريمها گنجاندند.در نهايت شاهد تصويب لايحه تحريم جامع روسيه ، ايران و کره شمالي در کنگره آمريکا در اواخر ژوئيه 2017 بوديم . ترامپ دراوايل اوت مصوبه کنگره آمريکا موسوم به "مقابله با دشمنان آمريکا از طريق تحريم‌ها (کاتسا)که خواستار اعمال تحريم‌هاي جديد عليه ايران، روسيه و کره شمالي است را امضا و آن را به قانون تبديل کرد. هر چند که وي با معيوب خواندن اين مصوبه، به دليل اينکه "کاتسا" اختيارات وي را براي کاستن از تحريم‌ها عليه روسيه کاهش مي‌داد تمايلي به امضاي آن نداشت، اما حمايت قاطع نمايندگان هر دو حزب در کنگره باعث شد او عملاً گزينه‌اي جز موافقت با آن نداشته باشد. دولت آمريکا پس از انتشار دستورالعمل قانون تحريم‌هاي روسيه، فهرست شرکت‌هاي روسي تحت تحريم را منتشر کرد.
در اين راستا وزارت خارجه آمريکا در اوايل آبان 1396، در فهرست منضم به قانون کاتسا، برخي شرکت هاي بزرگ روسي را نيز مشمول طرح اعلام کرد.
بدين ترتيب آمريکا اين شرکت هاي روسي مرتبط با بخش‌هاي نظامي و اطلاعاتي اين کشور را تحريم ثانويه کرد و اعلام شد که شرکت‌هاي آمريکايي در صورت تعامل با آنها، تحريم مي‌شوند. نمايندگان دو حزب دموکرات و جمهوري‌خواه در کنگره آمريکا قبل از آن انتقاد هاي شديدي را متوجه وزارت خارجه به دليل بي‌توجهي به ضرب‌الاجل تعيين‌شده در متن قانون و اهمال در تهيه اين دستورالعمل نموده و به بي‌ميلي براي اجرايي شدن تحريم‌ها عليه روسيه متهم کردند. آمريکا از سال 2014 و با روي کار آمدن يک دولت غربگرا در اوکراين ،الحاق کريمه به روسيه و جنگ در شرق اوکراين، چندين بسته تحريم هاي مالي و اقتصادي عليه روسيه وضع کرده و اتحاديه اروپا نيز در اين زمينه با آمريکا همراهي کرده است.
با اين حال تحريم هاي جديد در قالب قانون کاتسا داراي دلايل و ماهيتي متفاوت است که حتي اعتراض شرکاي اروپايي واشنگتن را نيز به دنبال داشته است. انتشار گزارش کرملين بعد جديدي به فشارهاي واشنگتن عليه مسکو داده است. هدف از اين اقدام در انزوا قرار دادن دولت پوتين به لحاظ سياسي و اقتصادي با تحريم هاي گسترده احتمالي عليه مقامات سياسي ، نظامي و اقتصادي کليدي و نيز نخبگان مالي و اقتصادي روسيه يا همان اوليگارش ها است.

جمع بندي
روابط روسيه وآمريکابا اعلام تحريم هاي جديد توسط واشنگتن عليه مسکو و اکنون با اعلام گزارش کرملين در مرحله جديدي از تنش ها قرار گرفته است.
در واقع اکنون شاهد جنگ تحريمي آمريکا عليه روسيه هستيم که کنگره آمريکا حامي آن بوده و دولت ترامپ نيزبا آن همراه شده است.«الکسي موخين» تحليلگر سياسي روسي، معتقد است که طراحان تحريم هاي جديد ضد روسيه در امريکا اشتباه بزرگي را مرتکب شده اند،زيرا قانون تحريم روسيه راه را برهر گونه بهبود روابط روسيه و آمريکا بسته وباعث افزايش تنش ها بين مسکو و واشنگتن مي شود. با توجه به اعمال تحريمهاي جديد وانتشار گزارش کرملين که عملا به معناي قصد آمريکا براي مجازات تحريمي همه مقامات ارشد روسيه به جز ولاديمر پوتين است، مي توان انتظار داشت که مسکو نيز در صدد اقدامات متقابل و تلافي جويانه برآيد. از سوي ديگر شکاف روز افزون بين مواضع روسيه و آمريکا در قبال بسياري از مسائل بين المللي بويژه بحران اوکراين و سوريه ، چشم انداز بهبود وضعيت کنوني و آغاز برهه اي جديد در روابط دو جانبه مسکو و واشنگتن را کمرنگ کرده است. در عين تداوم اقدامات خصمانه ضد هم نشان مي دهد که آمريکايي ها مصمم هستند در ابعاد مختلف روسها را به چالش بکشند. مساله اي که واکنش واقدامات متقابل مسکو را به دنبال داشته است.«سرگئي روگوف» استاد علوم سياسي روسي، معتقد است امروز جنگ سرد جديدي بين روسيه و آمريکا در جريان است. به رغم تداوم سياست تشديد فشار از سوي آمريکا عليه روسيه، با اين حال تجربه گذشته نشان مي دهد که روسها نه فقط در مقابل اين فشارها مقاومت کرده اند، بلکه به اتخاذ اقدامات متقابل پرداخته و در عين حال تلاش کرده اند تا تحريم هاي امريکا را از تهديد به فرصت تبديل کنند.روسها دريافته اند که آمريکايي ها اکنون باصطلاح شمشير را از رو براي روسيه بسته اندو نه فقط قصد تخريب اقتصادي روسيه را دارند بلکه با دخالت در امور داخلي آن از جمله در انتخابات رياست جمهوري مارس 2018 خواهان تغييرات حاکميتي در روسيه هستند./
==========================

نويسنده: دکتر سيد رضا ميرطاهر- کارشناس سياست در شرق اروپا .
.