ترامپ در دو راهي ماندن يا رفتن

ژوئن سال 2015 پس از حدود يک دهه مذاکرات گسترده تهران و کشورهاي غربي و قدرت هاي عضو شوراي امنيت سازمان ملل متحد بالاخره توافق هسته اي با ايران به امضا رسيد و قرار شد تحريم هاي غرب در ازاي محدوديت برنامنه هسته اي ايران لغو شود و شوراي امنيت سازمان ملل متحد نيز با صدور قطعنامه 2231 عملا برجام را به عنوان يک توافق بين المللي به رسميت شناخت و همه طرف ها را به رعايت آن ملزم نمود.
هر چند دولت وقت امريکا به بهانه هاي مختلف پس از برجام در چندين نوبت عليه ايران تحريم هاي ديگري را به تصويب رساند و بطور نيم بند به اين قرار داد عمل کرد و  ايران همچنان  در ارتباطات مالي با بانک هاي بزرگ مشکلاتي داشت و سرمايه گذاران بزرگ همواره در بيم و اميد بودند که شايد حضور در ايران براي آنها مشکلاتي از سوي امريکا پديد آورد اما به هر حال اين توافق بطور کج دار و مريزي ادامه داششششت و تاک نون پابرجا بوده است.
اما با پايان دوره رياست جمهوي باراک اوباما و انتخاب دونالد ترامپ، کاخ سفيد عملا در مسير از بين بردن توافق گام برداشته است و پس از اينکه ارزيابي هاي مقام هاي دولت ترامپ به اين نتيجه رسيدند که خروج از اين توافق مي تواند به انزواي امريکا منجر شود موضوع اصلاح  اين توافق  مطرح شد.  ترامپ در طول يک سال گذشته در سه نوبت قانون داخلي تمديد تعلق تحريم هاي ايران را امضا کرده است اما او اکتبر گذشته تهديد کرد که دوره بعدي تعليق تحريم ها را در 12 مي  (22 ارديبهشت) تمديد نخواهد کرد و از برجام خارج خواهد شد مگر اينکه توافق هسته اي با ايران اصلاح شود.
ترامپ براي ماندن در برجام سه شرط گذاشته است: شرط اول/ برداشتن بندهاي مربوط به غروب برجام  يا همان انقضاي محدوديت هاي هسته اي ايران.
 شرط دوم/  بازرسي از همه سايت هاي هسته اي و غير هسته اي ونظامي ايران
شرط سوم /  محدوديت برنامه موشکي ايران
شروط ترامپ در شرايطي مطرح شده است که اروپايي ها مايل نيستند اين توافق بين المللي از بين برود و منافع خود را در حفظ برجام مي بينند و  علاوه بر تلاش براي حفظ منافع اقتصادي خود از اين نگراني دارند که از بين فتن برجام نخست به فروپاشي اعتبار شوراي امنيت و تمامي توافق هاي بين المللي منجر شود دوم اينکه نظام جلوگيري از عدم اشاعه تسليحات هسته اي با فروپاشي روبرو شود و امنيت آنها نيز در معرض تهديد قرار گيرد. همين نگراني ها سبب شده است تا آنها با تاکيد بر حفظ برجام، بطور يکطرفهدر نقش پليس خوب با دولت ترامپ  وارد مذاکره شده و  با طرح مذاکره در باره برنامه موشکي و نقش منطقه اي ايران خارج از برجام و تاکيد بر اينکه تحريم هايي را نيز در اين ارتباط عليه ايران وضع نمايند، ترامپ را به ماندن در برجام متقاعد نمايند.   
اين رويکرد چند کشور غربي به ويژه فرانسه در شرايطي است که شروط ترامپ عملا به معناي برهم زدن توافق هسته اي است و با چيزي که غربي ها مي گويند متفاوت است و از سوي ديگر ايران به هيچوجه با هيچ يک از اين شروط موافق نيست و طرح هاي اروپا مبني بر مذاکره در باره برنامه دفاعي موشکي خود را غير قابل پذپرش مي داند ضمن اينکه نقش آفريني در منطقه را به لحاظ حفظ امنيت خود و کشورهاي همسايه موجه مي داند و حضور نظاميان و کشورهاي بيگانه در منطقه را عامل اصلي ناامني ها مي داند چنانچه اين حضور نامشروع در سوريه اکنون به حمايت از  نيروهاي امريکايي از گروههاي تروريستي و تلاش براي تجزيه اين کشور منجر شده است.
حالا اين بازي پليس خوب و بد از سوي اروپا و امريکا در شرايطي در جريان است که تنها سه هفته به پايان ضرب الاجل ترامپ مانده است. اگر ترامپ بخواهد در 12 مه تهديدات خود را عملي نمايد عملا ممکن است اين تحريم ها به غروب برجام منجر شود چرا که کشورهاي اروپايي همچنان که در طول چند دهه گذشته نشان داده اند طرف امريکا را خواهند گرفت مگر اينکه اين کشورها با سياست کج دارو مريز و خريدن زمان دنبال اين باشند که دوره ترامپ به پايان برسد و شخصيت معتدل تري به کاخ سفيد راه يابد که ديدگاه ديگري در باره برجام داشته باشد. البته انتخابات مياندوره اي کنگره در امريکا نيز در سال جاري در پيش است و چه بسا با قدرت گرفتن دموکرات ها در اين انتخابات که پيش بيني مي شود وضعيت تغيير نمايد و عملا ترامپ در خصوص برجام در داخل با فشار روبرو شود. گادي آزينکوت رئيس ستاد مشترک ارتش رژيم صهيونيستي نيز ماندن در برجام واصلاح آن را بهتر از بين بردن آن دانسته است.
در حال حاضر  500 تن از نمایندگان پارلمان های اروپایی ( فرانسوی، آلمانی و انگلیسی)  در ابتکاری بی سابقه  به همتایان آمریکایی خود  درباره ضرورت حفظ توافق هسته ای با ایران  هشدار داده اند.  آنها اعلام کرده اند دلگرم کننده ترین و امیدوار کننده ترین گامی که به سمت عدم اشاعه هسته ای در طی بیست سال گذشته برداشته شده و بیشترین تاثیر را داشته است برجام یا همان برنامه جامع اقدام مشترک است. بر اساس برداشت نمايندگان پارلمان هاي اروپايي  خروج امريکا از برجام باعث خواهد شد که این توافقنامه در معرض خطر قرار گیرد و ممکن است که این اقدام آمریکا باعث شود تا ایرانی ها یک مسابقه هسته ای را در منطقه شروع کنند!
سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه ايران نيز گفته است: سرنوشت برجام که دستاورد بزرگ دیپلماسی در عرصه بین المللی است، در نتیجه کارشکنی‌ها و چالش‌هایی که دولت ترامپ ایجاد کرده است، در معرض خطر قرار دارد. برجام قبل از هر چیز یک توافق امنیتی در حوزه عدم اشاعه است و هر گونه برخورد با آن منجر به تضعیف نظام عدم اشاعه شده و همه ما را در برابر انتخاب میان امنیت و عدم امنیت قرار خواهد داد.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نيز  پس از ورود به نیویورک به منظور شرکت در اجلاس عالی‌رتبه صلح پایدار در پاسخ به این سؤال که اگر آمریکا از برجام خارج شود اولین واکنش ایران چه خواهد بود؟ تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران حتما براساس منافعش عمل می‌کند، ایران در برجام و بیرون از برجام انتخاب‌های گسترده‌ای برای اقدام دارد و حتما اقدامی که ایران خواهد کرد و واکنشی که جامعه بین‌المللی  به حرکت آمریکا خواهد داشت، برای آمریکایی‌ها بسیار  ناخوشایند است.

 

 

------------------------------------------------------

رضا محمدمراد