مراکز علمی مازندران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه فناوری های نوین پیشرفت های زیادی داشتند.
زیست فناوری مجموعه‌ای از روشها برای تولید، تغییر واصلاح فراورده‌ها، به‌نژادی گیاهان و جانوران و تولید میکروارگانیسم‌های خاص برای کاربردهای ویژه است که درآن از ارگانیسم‌های زنده و مفید استفاده می‌کنند.
در اهمیت و جایگاه زیست فناوری در کشور و مازندران باید به سند چشم انداز 20 ساله توسعه کشور اشاره کرد که بر اساس آن ایران باید به رتبه نخست تولید علم با اولویت علوم و فناوری های نوین در منطقه برسد.
استان مازندران هم با تولید سالانه 7 ونیم میلیون تن انواع محصولات کشاورزی و جمعیت 3 میلیون و 140 هزار نفر و وسعت 24هزارکیلومتر مربع، از استان های شاخص کشور در بیوتکنولوژی محسوب می شود. بطوریکه در دهه اخیر برای پرورش نیروی متخصص، امکانات و آزمایشگاه های مرتبط با زیست فناوری سرمایه گذاری مناسبی در استان صورت گرفته است.
مراکز فعال درعرصه بیوتکنولوژی مازندران
اداره کل آموزش و پژوهش استانداری مازندران در گزارشی با اشاره به اینکه در مجموع 15 رشته تحصیلی و 12 واحد آزمایشگاهی در حوزه زیست فناوری مراکز آموزش عالی استان فعالیت دارند آورده است: این مراکز مربوط به گروه های فنی و مهندسی، کشاورزی و منابع طبیعی، دامپزشکی، علوم انسانی، بین رشته ای و علوم پایه در مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری بوده وهم اکنون هزار و 500 دانشجو در دانشگاه های مازندران مشغول به تحصیل هستند.
در این گزارش آمده است: از سال 85 همزمان با راه اندازی نخستین دوره های بیوتکنولوژی در مازندران تا کنون درمجموع بیش از650نفرازمراکز آموزش عالی استان فارغ التحصیل شده اند.
جعفری صمیمی از اعضای دبیرخانه دائمی هفته پژوهش در مازندران نیز گفت: دانشگاه های کشاورزی و منابع طبیعی ساری، صنعتی نوشیروانی بابل، دانشگاه مازندران، دانشگاه پیام نور، دانشگاه علوم پزشکی ساری و بابل، انستیتو پاستور شمال کشور، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، مرکز تحقیقات ماهیان سردابی کشور، موسسه تحقیقات مرکبات کشور، موسسه تحقیقات برنج ، شرکت های دارویی استان از پیشگامان فعالیت درعرصه بیوتکنولوژی مازندران و شمال کشورهستند که تاکنون بیش از 400 مقاله علمی آنان در مراکز علمی و تحقیقاتی بین المللی ثبت شده است.
این عضو کارگروه پژوهش استان با بیان اینکه تعداد طرحهای تحقیقاتی خاتمه یافته ودردست اجرای دانشگاهها و نهادهای اجرایی مازندران در حوزه زیست فناوری به بیش از 60 طرح می رسد افزود: نیمی از این تعداد از نوع پایه ای و بقیه از نوع کاربردی است.
مدیراجرای سند توسعه فناوری نانو و بیوتکنولوژی در مازندران هم گفت: 18 آزمایشگاه در شاخه های تخصصی زیست فناوری در مازندران فعالیت دارند ومجهز به دستگاه های بسیارپیشرفته ای هستند که پژوهش های سطح ملی نیز اجرا می کنند.
جهانشاهی افزود: در کنار این مراکز، یک فروند شناور هزار و 100 تنی در دریای خزر برای پژوهش های دریایی و 15 ایستگاه تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی برای طرحهای آزمایشی درباره گیاهان دارویی، برنج، مرکبات و درختان باغی، پرورش انواع آبزیان، گلخانه های تحقیقاتی و بانک ژنتیک گیاهی در تولید علوم بیوتکنولوژی در مازندران فعالیت دارند.
دستاوردهای این حوزه در مازندران
رئیس پارک علم و فناوری مازندران هم گفت: تعداد شرکت های دانش بنیان مرتبط با حوزه زیست فناوری در این استان به 10 واحد می رسد که تحقیقات دانشمندان جوان این استان را به تولیدات علمی این خطه می افزایند.
به گفته معتمدزادگان، یکی دیگر از ظرفیت های منحصربه فرد زیست فناوری در مازندران که علاوه بر توجیه اقتصادی، زمینه استفاده از نیروهای بومی را بیش از پیش فراهم می کندوجود زنجیره کامل تولید درصنعت پرورش دام وطیوراست. بطوریکه همه خطوط ژنتیک حفاظت شده از تولید مرغ اجداد، مرغ مادر، جوجه کشی با نژاد بومی و غیر بومی تا پرورش و کشتارگاه و صنایع تبدیلی به همراه نژادهای بومی گاو مازندرانی دارای شناسنامه ژنتیک می باشد.
همچنین در حوزه هایی مانند پرورش گوسفند زل مازندران، صنایع شیلاتی، خطوط تولید ماهیان مولد، بچه ماهی، گل وگیاهان زینتی، صنایع سلولزی مانند چوب و کاغذ تا جنگلکاری و مرتعداری ، شاهد حضور پژوهشگران بیوتکنولوژی مازندران هستیم.
وی افزود: هم اکنون نیز دانشمندان این عرصه در استان توان خود را بر دغدغه هایی مانند استفاده از فناوری زیستی برای تولید کنترل کننده های طبیعی و بومی آفات و بیماری های گیاهی به جای مواد شیمیایی بمنظور تولید محصولات بدون باقیمانده های شیمیایی، تولید کود با استفاده از فناوری زیستی به منظور جایگزین کردن با کودهای شیمیایی، افزایش مواد موثره گیاهان دارویی و توسعه کشت آنها، استفاده از موتورهای صنعتی با سوخت طبیعی برای حفاظت محیط زیست، استفاده از فناوریهای زیستی برای افزایش بهره وری آب درکشاورزی، تولید گیاهان علوفه ای و تامین خوراک دام و افزایش تولید در واحد سطح و اقتصادی کردن تولید محصوالت زراعی، باغی، دامی و آبزیان در مازندران متمرکز کرده اند.
با توجه به ظرفیتهای یاد شده و نیز طرحهای اجرا شده محققان مازندران با استفاده از زیست فناوری به نظر می رسد با وجود موانع اداری و اعتباری و نیز نا آشنایی برخی مسئولان با ضرورت و اهمیت توجه به این عرصه، این استان گام های توسعه این فناوری و تبدیل شدن به قطب بیوتکنولوژی کشور را به سرعت برمی دارد و افق روشنی پیش روی فعالان این عرصه دیده می شود.