ماهی هایی که به جای تـُنگ و استخر، سر از قفس درآورده اند!

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، مرکز گیلان « درون این قفس های دلباز ، زندگی  گاهی آرام، گاهی مواج   و  پُر تلاطم جریان دارد.   دنیای  دریا پشت  این  میله ها  با   داخل این قفس  ها،  مو نمی زند.  اینجا نه  از  آرواره های  وحشتناک  شکارچیان خبری است ، نه از تور صیادان،  غذا  هم  همیشه مهیاست . » 
اینها زبان حال ماهی هایی است که حدود 7 سال است، برای جبران کمبود زمین، محدودیت منابع آبی و استفاده بهینه از آب دریا،  سر از قفس های دریایی گیلان درآورده اند و بر اساس اعلام شیلات استان ، سهم شان از سبد تولید سالانه آبزیان، حدود 500 تن گوشت ماهی به ارزش 7 میلیارد تومان است.

مدیرکل شیلات گیلان می گوید : اگرچه قفس های پرورش ماهی در  گیلان سهم ناچیزی از آبزی پروری دارند اما گوشت ماهی هایی که در این قفس ها و در آب شور دریا پرورش می یابند از کیفیت بیشتری نسبت به ماهی های پرورش یافته در آب شیرین ِاستخرها برخوردارند و خوش طعم تر از ماهی های پرورشی در خشکی هستند. 
پرورش ماهی در دریا یا خشکی ؟مسئله این است!

 

مدیرکل شیلات گیلان در تشریح دیگر مزیت های پرورش ماهی در قفس های دریایی گفت: هزینه های پرورش ماهی در قفس های دریایی به علت حذف هزینه های برق، سیستم تهویه و تصفیه آب، سموم، کود شیمیایی و دارو 30 درصد کمتر از هزینه های آبزی پروری در استخرهاست و به غذای کمتری هم نیاز دارد.
آقای شعبانی می گوید : این شیوه به علت رشد در  محیط طبیعی و در امان ماندن ماهیان از دست شکارچیان و تور صیادان، تلفات کمتری در طول دوره پرورش دارد.
وی در خصوص چگونگی به آب انداختن و کاربرد این قفس های دریایی هم گفت : قفس های دریایی بطور معمول با توجه به شرایط توپوگرافی دریا و نوع قفس،  در فاصله 2 تا 20 کیلومتری ساحل  و در عمق 30 تا 50 متری به آب انداخته می شوند و با طناب های محکمی به لنگرهای سنگینی که به کف دریا انداخته شده ، متصل و از این طریق در بین امواج دریا ثابت نگه داشته می شوند.
آقای شعبانی افزود : با وجود سهم کم تولید ماهیان پرورش یافته در قفس در گیلان، 20درصد از این ماهیان به  روسیه صادر می شود  که 7 هزار  دلار ارز عاید کشورمان می کند.

 

معاون آبزی پروری اداره کل شیلات گیلان هم با بیان اینکه تاکنون 18قفس پرورش ماهی در دریای خزر در محدوده گیلان، به آب انداخته شده است گفت : این قفس ها که دریچه ای تازه به روی سرمایه گذاران بخش شیلات گشوده تاکنون بانی اشتغال مستقیم40 نفر در گیلان شده و برای 150نفر هم غیر مستقیم، در  شبکه   توزیع  و بسته بندی شغل ایجاد کرده است.
آقای قناعت پرست می گوید : بر اساس برنامه ششم توسعه باید میزان تولید ماهی در قفس های دریایی تا پایان این برنامه در گیلان، به 45 هزار تن ، چیزی معادل حدود مقدار فعلی ماهیان پرورشی استان در خشکی  برسد.
به گفته وی خیز جدی برای پرورش ماهی در قفس در گیلان، امسال برداشته خواهد شد بطوری که بنا داریم با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی تا پایان سال، هزار و 500 تن دیگر به ظرفیت ماهیان پرورش یافته در قفس های دریایی استان بیفزایم.

 

معاون آبزی پروری شیلات گیلان افزود : تا پیش از یک ماه قبل ، پرورش ماهی در گیلان فقط در قفس های شناور انجام می شد که عموما در سطح آب شناورند اما حدود 30 روز است که سر و کله قفس های جدیدی در دریای خزر در محدوده گیلان پیدا شده که در آب دریا غوطه ور است. 
آنطور که آقای قناعت پرست می گوید : برای نخستین بار در حوزه دریایی ایران ، 4 قفس غوطه ور پرورش ماهی در آب های دریای خزر در محدوده گیلان به آب انداخته شده که نسبت به قفس های قبلی ِ شناور، مزیت های بسیاری دارد.
معاون آبزی پروری شیلات گیلان امکان بهره برداری در تمام طول سال، سطح کمتر و حجم بیشتر، تلفات کمتر و استحکام بالاتر را از مهمترین مزیت های قفس دریایی غوطه ور نسبت به نوع شناور آن می داند و می گوید : به علت پایین و مناسب بودن دمای آب  در اعماق دریا می توان در تمام فصول حتی در تابستان که آب گرمتر است، در قفس های غوطه ور ماهی پرورش داد این درحالیست که در قفس های شناور فقط 5 تا 7 ماه - از آبان تا خرداد - که دمای آب پایین تر است، امکان پرورش وجود دارد.

آقای قناعت پرست با بیان اینکه ظرفیت پرورش ماهی درقفس غوطه ور به علت اختلاف ارتفاع 5 متری، 2 و نیم برابر قفس شناور است گفت: قفس های غوطه ور با همان سطح، حدود 15 متر ارتفاع دارند و ظرفیت پرورش ماهی در آنها 125 تن است این درحالیست که قفس های شناور با ارتفاع 10 متری قابلیت پرورش 50 تا 60 تن ماهی را دارند.
وی که معتقد است قفس های غوطه ور به علت مهندسی ساز بودن دارای استحکام بالاتری هستند می گوید: در مواقعی که دریا مواج است سرپوش توری قفس های غوطه ور با زیپ بسته شده و قفس به اعماق پایین تر که آب آرام تر است کشیده می شود این درحالیست که قفس های شناور عموما سر باز است و در مواقعی که دریا مواج و طوفانی است، ماهی های آن فرار کرده و یا در گذر امواج آسیب می بینند.

پرورش ماهی در قفس های دریایی در تلاطم امواج موانع 
با وجود مزایای بسیار پرورش ماهی در قفس و تعهداتی که برای توسعه این شیوه آبزی پروری در برنامه ششم توسعه برای گیلان تعیین شده، موانعی بر سر راه  این صنعت  نوپا  قرار دارد که بر اساس اعلام شیلات  باعث شده پرورش ماهی در قفس در کمتر از 5 درصد از محدوده های آبی گیلان که قابلیت این کار را دارند اجرا شود ، موانعی که بهره برداران از آن به عنوان چوبی لای چرخ صنعت آبزی پروری در دریا یاد می کنند.
این بهره برداران در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما از مخالفت های زیست محیطی نهادهای مرتبط با امور ساحل و دریا و نبود سایت پشتیبانی و کمبود امکانات زیرساختی از جمله اسکله ها و شناورهای مخصوص حمل ماهی، امکانات فرآوری و بسته بندی و شبکه توزیع مناسب گله مند بودند. 
تقریبا همه بهره بردارانی که در این گفتگو شرکت کردند از هزینه های بالای پرورش ماهی در قفس می نالند و در زمینه اختصاص تسهیلات ارزان قیمت بانکی برای توسعه این کار همصدا هستند، هزینه هایی که به گفته این بهره برداران برای خرید یک قفس 50 تنی حدود400میلیون تومان و برای تامین بچه ماهی، غذا، تور، لوله ها و طناب های اتصال، دست کم یک میلیارد و750 میلیون تومان هزینه روی دست آنها می گذارد. 

برخی از بهره برداران می گویند : اگرچه دوره های تخصصی این  شیوه را  گذرانده اند اما لازم است این  آموزش ها به روز شود و کارشناسان شیلات هم در کنارشان باشند.
بعضی از این  آبزی پروران هم که دستی بر آتش پرورش ماهی در قفس دارند ، خواستار زمینه سازی برای حضور در بازارهای جهانی ، نمایشگاه های بین المللی و تبادل تجربیات با بهره برداران کشورهای موفق هستند. 
کلید شیلات برای گشودن قفل مشکلات قفس های دریایی 
رییس گروه پرورش ماهی در قفس شیلات گیلان، برگزاری 4 دوره تخصصی پرورش ماهی در قفس را از اقدامات اصلی این اداره کل در سال آینده اعلام کرد و گفت : با توجه به استقبال مشتریان و درخواست آنها برای دریافت کمک های مالی، مکاتبات بسیاری هم با سازمان شیلات کشور برای اختصاص اعتبارات ویژه این صنعت نوپا انجام داده ایم که سازمان شیلات در حال رایزنی با بانک های عامل برای تخصیص این اعتبارات است. 
آقای صدیقی می گوید : اداره کل شیلات گیلان درحال فراهم کردن مقدمات مشارکت و گرفتن موافقت نهادهای ذی ربط برای ایجاد سایت پشتیبیانی از جمله سامانه انتقال ، فرآوری و توزیع است و افزون بر این بنا داریم، زمینه حضور پروش دهندگان در نمایشگاه های بین المللی را در سال آینده فراهم کنیم.

وی با بیان اینکه درحال حاضر گونه های آزاد ، قزل آلا و سوف  در  قفس های دریایی گیلان پرورش می یابد افزود: در سال آینده 4 قفس دریایی را به پرورش ماهیان خاویاری که پیش از این بصورت پایلوت اجرا شده اختصاص خواهیم داد.
اما آنطور که از شواهد پیداست پرورش ماهی درقفس، درهای تازه ای به روی صنعت آبزی پروری گیلانی که بیش از 80 درصد نوار ساحلی آن قابلیت اجرای این طرح را دارد، گشوده است، حال باید منتظر ماند و دید حمایت های شیلات چقدر می تواند دست بهره برداران این بخش را در استفاده بیشتر از ظرفیت دریا بگیرد و در سال های آینده چه تعداد قفس دیگر سر از دریا در می آورند.

 

* نگارندگان : عباس قنبری و مریم امدادی