گره ناگشوده بر تار و پود فرش ماشینی+فیلم و تصویر

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اصفهان، 30سالی از راه اندازی نخستین کارخانه فرش ماشینی در آران و بیدگل، قطب این محصول در کشور می گذرد و اکنون کارگران تلاشگر 800واحد تولیدی در پنج شهرک صنعتی، فرش های ماشینی با نقشه های گل افشان، سنتی، ترنج،کاشان، نایین، یزد و کرمان می بافند هم برای تامین نیاز داخلی و هم برای صادرات.
شهری که تولیدکنندگان فرش ماشینی اش با استفاده از دانش بومی، همت بلند و الگو گیری از هنر قدیمی شعر بافی و زری بافی حرف نخستِ کشور را در تولید این محصول با ارزش می زنند.
اما امسال این صنعت با کاهش 60درصد تولید و صادرات روزهای خوشی را سپری نمی کند و صاحبان واحد های تولیدی آن نگران وضع نابسامان بازار فروش و بویژه خرید مواد اولیه هستند و کارگران هم نگران از دست دادن کارشان.

آران و بیدگل،قطب تولید فرش ماشینی در کشور
از 83میلیون مترمربع فرش ماشینی که سالانه در کشور تولید می شود سهم استان اصفهان 46میلییون متر مربع است که 45میلیون مترمربع آن در آران و بیدگل تولید می شود؛ به عبارتی 60درصد فرش ماشینی کشور در آران و بیدگل تولید می شود.
رییس اداره صنعت، معدن و تجارت آران و بیدگل تولید سالانه این محصول با ارزش را در آران و بیدگل بیش از 45میلیون متر مربع بیان می کند و می افزاید: بیش از 20هزار نفر از جمعیت 100هزار نفری آران و بیدگل در واحدهای تولیدی فرش ماشینی مشغول کارند.
مجتبی محلوجی می گوید: هم اکنون آران و بیدگل با 5درصد بیکاری یکی از پایین ترین آمارهای بیکاری کشور را در دارد.
به گفته وی بیش از 40درصد فرش تولیدی در آران و بیدگل به 56کشور از جمله عراق، تاجیکستان، آلمان، فرانسه و روسیه صادر می شود.

کاهش بی سابقه تولید فرش ماشینی
این روزها اگر به هر یک از پنج شهرک صنعتی آران و بیدگل سر بزنید می بینید ساعت های فعالیت کارخانه های فرش ماشینی کم شده و صاحبان واحدهای تولیدی اش میزان تولیدرا کاهش داده اند.
می گویند کمبود نقدینگی و انباشته شدن کالاها در انبارها به اوج خود رسیده و ظرفیت تولید کم شده.

و آماری که از تولیدِ فرش ماشینی رییس اداره صنعت، معدن و تجارت آران و بیدگل می دهد نیز این نگرانی ها را تایید می کند: امسال تولید 60درصد کاهش داشته و از 45میلیون مترمربع به حدود 20میلیون مترمربع رسیده است.
مجتبی محلوجی به کاهش 60درصدی صادرات فرش ماشینی هم اشاره می کند و دلیلش را کاهش تولید و صادرات ،نبود عرضه کافی،کمبود مواد اولیه و افزایش قیمت ارز بیان می کند.
وی معتقد است: افزایش قیمت ارز و در نتیجه افزایش هزینه های تولید تا 30درصد در آران و بیدگل موجب شده این مرکز تولید فرش ماشینی از رقیب سنتی اش یعنی ترکیه عقب بماند.

بی ثبابتی در بازار مواد اولیه فرش ماشینی
به شهرک صنعتی هلال می رویم با "سعید رزمی"مدیر یکی از واحد های فرش ماشینی در این شهرک سری می زنیم به کارخانه دو هزار مترمربعی اش.
می گوید سال های قبل بیش از 50کارگر داشته 20هزار مترمربع هم تولید واحدش بوده اما چند ماهی است با افزایش قیمت مواد اولیه واحد تولیدی اش رونق چند سال قبل را ندارد و با کاهش تولید شیفت کاری کارگرانش از سه به تک شیفت رسیده.
رزمی تاکید می کند همه واحدها این مشکل را دارند نشانی شهرک صنعتی سلیمان صباحی را به ما می دهد پنج کیلومتری با اینجا فاصله دارد؛شهرکی که با تولید سالانه 35میلیون مترمربع فرش ماشینی و اشتغال 12هزار نفری قطب تولید فرش ماشینی در کشور است.
رییس هیات امنای این شهرک می گوید:اینجا 500واحد تولیدی فرش مشغول به فعالیت هستند که بدلیل نوسانات غیرقابل پیش بینی در قیمت مواد اولیه برخی از واحدهای کوچکتر تعطیل و واحدهای بزرگتر تعدیل نیرو کرده اند.
عبدالرحیم مفیدی نبود حمایت از تولیدکننده را سدی برای افزایش فعالیت این واحدها می داند و در مجموع، قوانین ساخت مالیات بر ارزش افزوده، نبود بازار فروش مناسب، کمبود مواد اولیه و بی ثباتی در بازار خرید مواد اولیه و وارداتی بودن بودن این مواد را از مهمترین مشکلات صاحبان واحدهای تولیدی فرش ماشینی در شهرک های صنعتی شهرستان بیان می کند.
سراغ یکی از صادرکنندگان موفق فرش ماشینی را می گیریم حاج تقی رحمانی را معرفی می کنند که از صادرکننده نمونه ملی فرش ماشینی است؛ او که صادرات فرش ماشینی کارخانه اش به 10کشور سالانه بیش از 20میلیون دلار ارزآوری داشت حالا از مشکلات واحد تولیدی اش می گوید: از اینکه بانک ها برای اعطای تسهیلات همکاری نمی کنند از وابستگی به کشورهای دیگر در زمینه تامین مواد اولیه به ویژه نخ و از قدیمی بودن دستگاه ها.
"حاج تقی" تاکید می کند: با ادامه این روند مجبوریم تولید خود را متوقف و در بهترین حالت به بیش از نصف کاهش دهیم و حتی تعدیل نیرو را در دستور کار قرار دهیم چراکه تولید نیاز به حمایت دارد که متاسفانه از تولید کنندگان نساجی شهرستان حمایت نمی شود.
مدیرعامل شرکت تعاونی تولید فرش ماشینی در آران و بیدگل هم از افزایش بی رویه قیمت مواد اولیه بویژه نخ آکرولیک در سال جاری می گوید و می افزاید: قیمت نخ به عنوان ماده اولیه تولید فرش ماشینی در آران و بیدگل از هرکیلویی هفت هزار تومان در سه ماه گذشته هم اکنون به هر کیلوگرم 18هزار تومان رسیده است
مهدی نوروزپور معتقد است: با ادامه این روند تولید فرش ماشینی در شهرستان مختل می شود چرا که محصول تولید با قیمت تمام شده دیگر بازاری برای فروش در داخل و خارج ندارد.

تشدید نگرانی های کارگران
در کنار این مشکلات برای واحدهای تولیدی، کارگران هم نگران از دست دادن کارشان هستند.
آنها هر روز با بیم و امید سر کار می روند، ابوالفضل بنا زاده که پس از مدت ها بیکاری و دست زدن به کارهایی با در آمد بسیار پایین از چهار سال گذشته در یک واحد تولیدی فرش ماشینی شهرستان مشغول به کار شده می گوید: پس از نوسانات زیاد در بازار مواد اولیه هر روز خبر هایی مبنی بر اخراج و یا تعدیل کارگران به گوش ما میرسد که ترس و ناامیدی را به دل ما انداخته است چرا که مخارج زندگی ما از فعالیت در این واحد تولیدی می گذرد.
حال و روز بیش از 20هزار کارگر در واحدهای تولید فرش ماشینی در آران و بیدگل شبیه ابوالفضل 43ساله است که نگران از دست دادن شغلش است، شغلی که با همه سختی هایش از شیفت شب گرفته تا ساعت های طولانی روی پا ایستادن بالاخره با آن خرجی خانواده اش را تامین می کند.

حل مشکلات فرش ماشینی؛روی میز مسولان
نخستین گامی که امسال برای حل مشکلات فرش ماشینی برداشته شده، واگذاری میز کشوری توسعه صادرات فرش ماشینی به استان اصفهان است.
رییس اداره صنعت، معدن و تجارت آران و بیدگل راه حل کوتاه مدت را با توجه به نبود عرضه مناسب کاهش تولید واحدها می داند که قرار شده واحدها 50درصد از تولیدات خود را امسال کم کنند.
محلوجی البته، ارائه ارز 4200 تومانی برای واردات مواد اولیه بویژه نخ و همچنین ارائه تسهیلات با هماهنگی سازمان صنعت معدن تجارت استان را از دیگر راهکار های در نظر گرفته شده عنوان می کند.
اما تولیدکنندگان معتقدند در صورت تأمین همه نیازهای واحدهای تولیدی و البته تسهیل تجارت خارجی، امکان تولید سالانه 60میلیون متر مربع و صادرات 30میلیون متر مربع وجود دارد.
فرماندار آران و بیدگل هم یکی از راهکارهای حل مشکل بویژه در زمینه فروش محصول را، ایجاد خوشه های فرش ماشینی در شهرستان و تلاش برخی از واحد های بزرگ برای تولید از صفر تا صد محصول در خود شهرستان می داند.
ابوالفضل معینی نژاد تشکیل شرکت‌های دانش‌بنیان برای تبدیل ایده‌های نو به محصول، طراحی و ساخت ماشین‌آلات و نیز بومی‌سازی ساخت قطعات و تعمیرات و نگهداری دستگاه‌ ها را هم پیشنهاد می دهد که البته اجرای این ایده ها هزینه بر است و نیاز به ارائه تسهیلات ویژه به تولیدکنندگان دارد.
برگزاری نمایشگاه‌های بین المللی و منطقه ای مرتبط با این صنعت، تسهیل حضور شرکت‌ها در این نمایشگاه ها، تعریف جوایز و مشوق‌های صادراتی، تلاش برای جذب سرمایه‌گذار و شریک خارجی، تهیه ارزان‌تر مواد اولیه باکیفیت و ارائه طرح های تازه و مشتری پسند حضور قوی‌تر و مؤثرتر تولیدکننده فرش ماشینی را در بازارهای رقابت جهانی به دنبال دارد.
به هر حال از یک طرف آینده واحدهای تولیدی "حاج تقی"ها و زندگی خانواده های کارگرانی چون "ابوالفضل"ها در آران و بیدگل به صنعت فرش ماشینی گره خورده است و از طرف دیگر صنعت فرش ماشینی به‌عنوان یکی از شاخه‌های اصلی صنعت نساجی کشور که توسعه و رونق دوباره آن بسیاری از صنایع جانبی را نیز فعال می‌کند ظرفیت تبدیل به رشته‌ ای ممتاز در عرصه‌های جهانی را دارد فقط باید همت کرد و یک یا علی(ع)گفت...

نگارنده:مرضیه قاسمی-حسین کدخداییان