اروپايي ها درصدد ايجاد يک سازمان دفاعي- امنيتي مستقل از آمريکا با هزينه کمتر و کارآمدي بيشتر هستند.
نشست سران کشورهاي عضو سازمان پيمان آتلانتيک شمالي (ناتو) که قرار است طي روزهاي يازدهم و دوازدهم ژوئيه در بروکسل برگزار شود، اين روزها تحت الشعاع فشارهاي دونالد ترامپ براي افزايش بودجه نظامي متحدان اروپايي آمريکا در ناتو قرار گرفته است.
البته انتقاد دونالد ترامپ از مواضع و سياستهاي ناتو تازگي ندارد. او بارها تاکيد کرده که کشورهاي اروپايي عضو ناتو براي تامين مالي هزينههاي ناتو بودجه ناچيزي در نظر گرفتهاند. طبق توافق ناتو، اعضاي آن بايد دو درصد از درآمد ناخالص ملي خود را صرف مصارف نظامي کنند، اما بيشتر اعضاي ناتو به استثناي آمريکا پايينتر از اين کف تعيينشده، هزينه ميکنند. در حال حاضر انگليس، استوني، يونان، لهستان و آمريکا تنها کشورهاي عضو ناتو هستند که ۲ درصد يا بيشتر از توليد ناخالص داخلي خود را صرف امور دفاعي مي کنند. اين درحالي است که ناتو ۲۸ عضو دارد.
دونالد ترامپ اخيراً نامههايي به چندين تن از سران کشورهاي عضو ناتو فرستاده و از آنها به دليل بي توجهي به تعهداتشان براي پرداخت هزينههاي نظامي و دفاعي مدنظر ناتو به شدت انتقاد کرده است. به نوشته «نيويورک تايمز»، ترامپ ماه گذشته ميلادي (ژوئن) اين نامه را به سران کشورهايي از قبيل آلمان، بلژيک، نروژ و کانادا فرستاده است.
ترامپ جداي از انتقاد به اعضاي ناتو به دليل نپرداختن هزينههاي نظامي و دفاعي شان، از اين که آمريکا مورد «سوءاستفاده» قرار گرفته هم گلايه کرده است. رئيس جمهور آمريکا در کارزار انتخاباتي خود بارها تاکيد کرده بود که آمريکا نميبايست بار دفاع از امنيت کشورهاي ديگر را بر دوش کشد. از اين رو دونالد ترامپ سهم آمريکا در تامين بودجه ناتو را از لحاظ اقتصادي ناعادلانه و غيرمنصفانه دانسته و آن را يکي از مصاديق ‹‹سواري مجاني›› عنوان کرده و خواستار تغيير در اين معاملهي نابرابر شده است. به قول معروف اين کشورها بايد سر کيسه را شل کنند. در اين باره به گفته ‹‹هوگان گيدلي››، سخنگوي کاخ سفيد رئيس جمهور ترامپ در نشست هفته آينده با سران کشورهاي عضو ناتو اعلام خواهد کرد که آمريکا نمي تواند براي کشورهاي دنيا نقش «صندوق پس انداز» را ايفا کند.
در اين ميان ارسال نامه ترامپ به برخي از سران متحدان آمريکا در ناتو در حالي صورت گرفته که در چند وقت اخير اختلافات و تنشها بين واشنگتن و متحدانش در مسائل مختلف از قبيل «جنگ تعرفهاي» بالا گرفته است. نشست جنجالي ماه گذشته سران گروه هفت در کانادا يکي از پرتنشترين نشستهاي اين گروه بود که رئيس جمهور آمريکا و نخست وزير کانادا در مرکز آن بودند.
اگرچه انتقاد دونالد ترامپ از مواضع و سياستهاي ناتو تازگي ندارد و او بارها تاکيد کرده که کشورهاي اروپايي عضو ناتو براي تامين مالي هزينههاي ناتو، بودجه ناچيزي در نظر گرفتهاند اما تا به حال هيچ رئيس جمهوري در آمريکا به مانند ترامپ به اين صراحت ساختار ناتو و کارآمدي آن را زير سوال نبرده است.ترامپ ناتو را پيماني منسوخ ميداند که دوره کارآمدي آن به سر آمده است. مصداق آن به گفته ترامپ، بحران اوکراين است که روسيه، کريمه را اشغال کرد و ناتو فقط نظارهگر اين اقدام بود. اين فعل و انفعالات نشان مي دهد که در سال هاي اخير جايگاه و عملکرد ناتو تنها به يک نقش بازدارنده آن هم در قالب استقرار نيرو در شرق اروپا و مانورهاي نظامي در حوزهي بالتيک محدود و منحصر شده است.
نکته ديگر اين است که افزايش واگرايي در حوزه روابط فراآتلانتيک، اروپاييان را به سمت تحقق يک سازمان دفاعي- امنيتي مستقل با هزينههاي کمتر و کارآمدي بيشتر سوق داده است. در اين باره مي توان به تلاش دانمارک اشاره کرد که قرار است به ابتکار عمل مداخله اروپايي به رهبري فرانسه و نيروهاي اعزامي مشترک به رهبري انگليس بپيوندد. در اين زمينه برخي از تحليل گران معتقدند که اروپا بايد به بازسازي اعتماد به نفس خود بپردازد و ائتلافي نظامی را بدون حضور آمريکا تشکيل دهد؛ زيرا آلمان و فرانسه توان لازم را براي مقابله با روسيه دارند و مي توانند به صورت مستقل و بدون کمک آمريکا، امنيت اروپا را تامين کنند.
................................................................
مصطفي عبدلي