در این گزارش سعی شده است به نقش مخرب و سازنده فضای مجازی در سیل اخیر پرداخته شود.
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز گلستان؛ نحوه و شکل مواجه با مصیبتی که امروز در مناطق سیل زده ایران و ازجمله استان گلستان وارد شده است با یک متغیر جدید رو برو و آن هم فضای مجازی است.
در زمان نبود این رسانه های نوظهور هر اتفاقی، با رسانه های دولتی مدیریت و زاویه دید مردم به این قبیل حوادث از دریچه لنز دوربین صداوسیما و نشریات تنظیم میشد.
هر فرد یک خبرنگار
اما اکنون هر فرد یک خبرنگار و یک گزارشگر است و از لحظه به لحظه اتفاقات فیلم و عکس منتشر می کند.
امروزه جزئی ترین مسائل از طریق تلفن های همراه، توسط مردمی که در منطقه حضور دارند با سرعتی عجیب نه فقط به دیگر هموطنان در داخل کشور بلکه به دنیا منتقل میشود.
فضای مجازی در سیل اخیر
در سال جدید، بلای طبیعی سیل، میهمان ناخوانده ایران شد. سیل شدیدی که در پی بارندگی های بیوقفه، چندین استان کشور را درگیر کرد.
دردناک تر اینکه، دیدیم بسیاری از هموطنانمان گرفتار سیل شده بودند و نیاز به کمک داشتند اما افرادی ترجیح دادند به جای یاری رساندن به هم نوع خود، از او فیلم بگیرند.
عمق فاجعه وقتی بود که زنی برای کمک فریاد میزد و برخی افراد برای ثبت فیلمی با کیفیت و بدون لرزه به خود تکانی برای یاری رساندن نمیدادند.
نمونه دیگر، شجاعت از نوع حماقتی است که برخی افراد برای تهیه عکس و فیلم، جان خود را به خطر می اندازند.
مسعود زنده روح کرمانی یک عکاس است. او با تأکید بر اینکه این موارد از دیدگاه های مختلف روانشناسی و تربیتی قابل بررسی است، می گوید: چند بار تا به حال شنیدهاید افرادی که قصد سلفی گرفتن داشتهاند به خاطر خطرناک بودن آن موقعیت، مرده یا آسیب دیدهاند؟
فضای مجازی، تهدید یا فرصت؟
با گسترش روزافزون خدمات اینترنت، افراد به طور روزانه فارغ از مشکلات و بیماری های متعدد جسمی و روانی، زمان زیادی در فضای مجازی میگذرانند.
به گزارش سایت اینترنتی آربیتیاچ؛ به اعتقاد روانشناسان روسی، اگرچه در نگاه اول این کار کاملاً بیضرر و عادی به نظر میرسد اما افزایش تمایل فرد برای به اشتراک گذاشتن مداوم عکس های خود، برای گرفتن تایید دوستان در قالب «لایک کردن» و دریافت تحسین های آنها میتواند در فرد وابستگی ایجاد کند و این وابستگی در مواردی به جایی میرسد که فرد نیاز به درمان های روانشناسی پیدا میکند.
پرهام شجاع کارشناس رسانه گفت: به سادگی نمیتوان از این موضوع گذشت چون محصول دنیای مدرن امروز است. این انقلابی که در عرصه اطلاع رسانی توسط فضای جدید رخ داده است نیاز به درک و فهم ویژه و تصحیح چارچوب فرهنگی دارد .
محمد اسماعیل دهقی کارشناس مدیریت رسانه نیز در یادداشتی درباره فعالیت در فضای مجازی به بهانه پوشش اخبار پدیده سیل نوشت: فضای مجازی پدیده ای است که چاره ای جز آشنایی با تهدیدات و فرصت های آن وجود ندارد.
فضای مجازی، ناظری بر عملکردها
اکنون که سیل چند استان کشور را درگیر کرده و هزاران نفر از هموطنان را با انواعی از مصیبت ها مواجه ساخته، فضای مجازی شرایط را به گونه ای رقم زده است که همه مسئولان در این لحظات سر جلسه یک امتحان بزرگ و سرنوشت ساز نشسته اند و مردم کشورمان و دنیا نیز همانند مراقبان جلسه امتحان بالای سر آنها ایستاده اند و مشغول رصد کردن آنها در نحوه مواجهه با این اتفاق ناگوار هستند.
در این امتحان قرار نیست معلم برگه های امتحانی را به منزل ببرد و چند هفته بعد نمره ها را اعلام کند بلکه در لحظه نمره ها در حال اعلام شدن است .
هر نیروی امدادی که خالصانه مشغول امداد رسانی است یک امتیاز مثبت دارد که همه میبینند و در مقابل نیز هر پیرمرد و پیرزنی که امروز جلوی خانه گل گرفته خود نشسته و سر در گریبان فرو برده یک نمره منفی در کارنامه مسئولان ثبت می شود.
شیطنت در فضای مجازی
باید به این نکته توجه کنیم که بدخواهانی هم هستند که نشسته اند تا از این آب گلآلود ماهی بگیرند و با شیطنت، ناکارآمدی مسئولان و بی توجهی به مردم مصیبت زده را بزرگنمایی کنند.
در بسیاری از موارد دشمنان، کرکس وار منتظرند تا ضربه خود را به مردم ایران وارد کنند.
در داخل هم برخی مردم با غرق شدن در فضای مجازی حربه ای برای ضربه زدن به آنها می دهند.
احمد ملاشاهی کارشناس رسانه گفت: مهم ترین و عمده ترین دارایی فعالان شبکه های مجازی، سرمایه اجتماعی است که به واسطه این پشتوانه جسارت دستکاری واقعیت را پیدا می کنند.
چه بسیار حقایقی که توسط این شبکهها تحریف و با مضمونی اشتباه برای ایجاد تشویش در بین کاربران منتشر می شود.
وی، برخی از این سیاه نمایی ها که در سیل اخیر استان گلستان اتفاق افتاد را برشمرد:
نقش سازنده فضای مجازی
فضای مجازی به شرط درک درست می تواند نقش سازنده هم داشته باشد.
امروز همه، تصاویر آن سرداری که خم شد تا پیرزنی پا بر گرده او بگزارد و از کامیون بالا رود و یا روحانی شیعه ای که برادر اهل سنت خود را به دوش گرفته است، دیده اند.
همان گونه که دقیقا میدانند کدام مسئول باوجود سیل برای تعطیلات به خارج رفته بود و کدام مسئول، تلفنی بحران را مدیریت می کرد.
ملزوماتی برای استفاده درست از فضای مجازی
مسلم است که؛ کاربران، بدون تقویت سواد رسانه ای و تفکر انتقادی، توان تشخیص درست و نادرست را نخواهند داشت.
این قابلیت، به تفکری پرسشگر و توانایی در مدیریت باورهایی نیازمند است که توسط این شبکهها مورد تهاجم قرار گرفته اند.
فرهنگ سازی برای استفاده درست از فضای مجازی و آگاهی بخشی در این باره نیز ضروری به نظر می رسد.