کشتهای زیر پلاستیک چند سالی است در مزارع کشور از جمله استان قزوین در حال انجام است و مورد استقبال کشاورزان هم قرار گرفته است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ مرکز قزوین، اما آیا ترویج این نوع از کشت برای طبیعت مفید است و یا مضر؟ در پاسخ به این سوال باید گفت: باقی ماندن نایلون در اراضی کشاورزی، کاهش حاصلخیزی خاک را به همراه دارد و توسعه پایدار کشاورزی را با خطر جدی مواجه میکند.
کشت نایلونی تهدیدی جدی برای توسعه پایدار کشاورزی کشت نایلونی بیشتر در مزارع صیفی جات و جالیزی انجام میشود. تورج بنیادی مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی قزوین میگوید: در سال زراعی جاری حدود ۱۱ هزار و ۶۰۰ هکتار از اراضی استان به کشت سبزیجات شامل هشت هزار و ۱۷۰ هکتار سبزی و صیفی جات و سه هزار و ۵۲۶ هکتار محصولات جالیزی اختصاص پیدا کرده که از این میزان در کشت بیش از هفت هزار هکتار از پلاستیک استفاده شده است. بگفته کارشناسان کشاورزی در کشت سبزی وصیفی جات و محصولات جالیزی پلاستیک مانع تبخیر آب و در واقع منجر به صرفه جویی در مصرف آب میشود و محیط ریشه را گرمتر میکند در نتیجه در سطح خاک جوانه سازی بیشتری صورت میگیرد که موجب تولید بیشتر محصول و عملکرد بالای آن میشود.
کارکرد دیگر پلاستیک در کشت سبزی و صیفی جات و محصولات جالیزی موجب حذف علفهای زاید و هرز میشود. اما آنچه که باید به آن توجه کرد مزایای استفاده از پلاستیک یک روی سکه است روی دیگر آن مضرات و تهدیدهای زیست محطیی آن است، زیرا اگر نسبت به جمع آوری پلاستیک پس از پایان برداشت اقدام نشود باعث آلودگی زیست محیطی در سطح اراضی خواهد شد که متاسفانه در استان قزوین بسیار شاهد آن هستیم. مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی قزوین در این خصوص میافزاید: تجزیه پلاستیک در خاک به دهها سال زمان نیاز دارد و باقی ماندن پلاستیک در خاک همچنین مانع شخم زنی مناسب در کشت دوره بعد میشود.
معضل رهاسازی پلاستیک در اراضی اجارهای یکی ازکارشناسان کشاورزی میگوید: معضل رهاسازی پلاستیک بیشتر در اراضی اجارهای است. رضا فرجی میافزاید: جمع آوری پلاستیکهایی که برای کشت محصول از آنها استفاده شده ، مستلزم وقت و هزینه زیاد است به همین علت معمولا در زمینهای کشاورزی که اجاره میشوند شاهد رها سازی پلاستیک و عدم جمع آوری آنها هستیم. وی می افزاید : میتوان با انعقاد قرارداد، بهره بردارانی را که زمین کشاورزی اجاره میکنند ملزم کرد در صورت استفاده از پلاستیک در کشت محصول، در پایان برداشت و هنگام تحویل زمین، پلاستیک را جمع آوری کنند.
کشت نامناسب نایلونی از مخاطرات جدید محیط زیست مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین نیز میگوید: کشت نامناسب نایلونی را باید از مخاطرات جدید زیست محیطی دانست چرا که در این روش پلاستیکهای به کار رفته در حین کشت جمع آوری نمیشود و در خاک مدفون باقی میمانند. حسن پسندیده میافزاید: در دهههای اخیر استفاده از پلاستیک به طرز چشم گیری افزایش پیدا کرده و این موضوع به کشت محصولات کشاورزی هم سرایت کرده است. پسندیده می گوید : مصرف بیش از اندازه پلاستیک و رهاسازی آن در محیط از چالشهای مهم زیست محیطی است. بگفته وی بهره گیری از پلاستیک برای کشت محصولات کشاورزی در نواحی گرم و خشک هرچند در صرفه جویی آب کمک میکند، اما در اصل قاتل خاموش محیط زیست محسوب میشود، زیرا پلاستیک باقیمانده در خاک به شکل عایق عمل میکند و مانع تنفس طبیعی خاک میشود. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین یاد آور میشود: برای تجزیه پلاستیکهای باقی مانده در خاک بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ سال زمان نیاز است و به علت شیمیایی بودن این مواد اثرات نامطلوبی بر گیاهان و جانوران دارد و حتی گاهی اوقات منجر به سمی شدن خاک میشود. بگفته پسندیده علاوه بر آلودگیهای آب و خاک و تاثیر منفی که رهاسازی پلاستیک بر کیفیت این ۲ باقی میگذارد باید به آلودگی هوا نیز اشاره کرد، چرا که مشتقات نفتی پلاستیک جذب خاک میشود و در هنگام وزش باد آنها را تبدیل به ریزگرد میکند. اکوسیستم و گوسفندان در معرض مسمومیت بر اثر مواد پلاستیکی پسندیده همچنین اظهار میدارد: پلاستیک با تکه تکه شدن، به سهولت توسط باد در نواحی بیابانی جابه جا و سبب انتشار آلودگی در نواحی دیگر میشود، این امر سبب آسیب پذیری پرندگان و جانواران و در معرض خطر قرار گرفتن نسل آنها میشود. وی همچنین معتقد است: خورده شدن پلاستیک توسط گوسفندانی که برای چرا در نواحی آلوده برده میشوند مسمومیت و مرگ آنها را به دنبال دارد و در نتیجه تنوع زیستی هم به خطر میافتد. ۷ هزار هکتار از زمینهای کشاورزی قزوین گرفتار معضل پلاستیک مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین همچنین میگوید: براساس بررسیهای به عمل آمده در هفت هزار و ۳۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی استان از کشت نایلونی استفاده میشود که در بسیاری اوقات پس از جمع آوری محصول شاهد رهاسازی پلاستیکها در اراضی هستیم.
ممنوعیت کشت نایلونی در اراضی کشاورزی معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست قزوین هم میگوید: ممنوعیت استفاده از کشت نایلونی در استان در کارگروه پسماند مصوب شده است تا این مساله با همکاری سازمان جهاد کشاورزی و از طریق اعتبارات این سازمان در قالب بستههای تشویقی اجرا یی شود. عبدالحسین مظفری میافزاید: ضروری است با همکاری دستگاههای ذیربط با استفاده کنندگان از این نوع کشت برخورد قانونی صورت گیرد و در کنار آن الگوی کشت جدید متناسب با شرایط اقلیمی اجرا شود. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین هم با اشاره به خرید یک دستگاه پلاستیک جمع کن میگوید: این دستگاه در اختیار بهره برداران بخش کشاورزی در شهرستان بویین زهرا قرار گرفته و روزانه قادر به جمع آوری پلاستیک از سطح ۱۰ هکتار زمین است. فاطمه خمسه با بیان اینکه به علت اجاره بودن زمینهای کشاورزی کمتر بهره برداران از این دستگاه استقبال میکنند میگوید: باید دستگاههای نظارتی به کمک سازمان جهاد کشاورزی بیایند تا این معضل حادتر نشود. به علت اینکه در شهرستان بوئین زهرا در استان قزوین کشت نایلونی بیشتر انجام میشود گفتگویی کردیم با مدیرجهاد کشاورزی این شهرستان و در همین باره صالحی میگوید: این شهرستان با ۱۶۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی یکی از قطبهای اصلی کشاورزی دراستان قزوین محسوب میگردد. کشت نایلونی در دو هزار هکتار از اراضی بوئین زهرا وی میزان کشت نایلونی در اراضی بوئین زهرا را بیش از 2 هزار هکتار اعلام میکند و در همین باره میگوید: متاسفانه کشت نایلونی در شهرستان بوئین زهرا از سال ۱۳۹۰ بوسیله کشاورزان غیر بومی جهت دست یابی به منافع بیشتر شروع شده است. مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بوئین زهرا خاطرنشان میکند: کشت نایلونی در این شهرستان در ۵۰۰ هکتار از اراضی آغازشد، که متاسفانه امروز به علت عدم برخورد جدی و بازدارنده این میزان، به چند برابر افزایش یافته است. وی اظهار میدارد: از سال ۱۳۹۵ برخورد جدی با کشت نایلونی در دستور کار مدیریت جهاد کشاورزی و سایر دستگاهها از جمله اداره حفاظت محیط زیست قرار گرفته است. صالحی درباره اقدامات انجام شده برای جلوگیری از کشت نایلونی در اراضی کشاورزی میگوید: در مرحله اول تلاش شده است با برگزاری کلاسهای ترویجی و آموزشی، تولید کنندگان و کشاورزان را با آثار مخرب و خسارتهای غیر قابل جبران کشت نایلونی آشنا کنیم. وی میافزاید: خوشبختانه در گام اول برخی از کشاورزان با آگاهی پیدا کردن از خسارتهای کشت نایلونی از ادامه و توسعه کشت نایلونی منصرف شدند. صالحی از صدور اخطار برای برخی کشاورزان که به توصیههای آموزشی و اخطارها درخصوص جمع آوری نایلون از اراضی کشاورزی کم توجهی میکنند خبرداد. محکومیت ۱۴ متخلف کشت نایلونی مدیرجهاد کشاورزی شهرستان بوئین زهرا میگوید:پرونده متخلفانی که در ۲۵۰ هکتار از اراضی این شهرستان کشت نایلونی انجام داده بودند و آنها را رها کرده بودند به مراجع قضایی ارسال شده است. بگفته صالحی ۱۴ نفر از این متخلفان در مراجع قضائی محکوم شده اند.
پلاستیک و چهره مخدوش طبیعت سالها ست کارشناسان تبعات ناشی از رها شدن پلاستیکها در طبیعت را به علت چرخه طولانی مدت بازیافت و آلودگیهای زیست محیطی آنرا گوشزد میکنند، اما علی رغم این هشدار ها، تهدیدات زیست محیطی پلاستیک این مهمان ناخوانده طبیعت از سوی برخی از مردم و مسئولان خیلی جدی گرفته نمیشود. همانگونه که در گزارش هم به آن اشاره شد شاید استفاده از روش کشتهای زیر پلاستیکی یکی از راههای افزایش تولید در کم آبیهای سالهای اخیر باشد، اما برای جبران و جلوگیری از خطرات بیشتر پلاستیکها چه باید کرد؟ جایگزینی روشهای سنتی بگفته کارشناسان یکی از راهکارهای موثر حرکت به سمت آبیاریهای نوین و جلوگیری از هدر رفت آب است. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین در همین باره میگوید: دولت با پرداخت تسهیلات ارزان قیمت از کشاورزان و بهره برداران برای تغییر شیوه آبیاری سنتی غرقابی، به روشهای تحت فشار و مکانیزه حمایت میکند. فاطمه خمسه میافزاید: درهمین راستا و برای جبران کم آبی درسالهای اخیر بیش از ۴۲ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان قزوین به شیوههای نوین آبیاری مجهز شده اند.