در حالی که بیش از ۲۰ گونه سینمایی در سینمای جهان وجود دارد سینمای ایران سالها است دو قطبی شده است
در سینمای ایران کمتر از تعداد انگشتان یک دست فیلم ورزشی یا وحشت دیده میشود. به طور معمول آثار سینمایی در سینمای ما در دو گونه اجتماعی یا طنز جای میگیرند. از ابتدای امسال ۲۱ فیلم بلند داستانی در سینمای ما به نمایش در آمده که در این میان ۹ فیلم اجتماعی است، ۱۰ فیلم عنوان طنز را یدک میکشند و سه فیلم به ظاهر برای کودکان و نوجوانان ساخته شده اند.
پای صحبت مخاطبان سینما که مینشینیم از مضمون و کیفیت آثاری که خود را در دسته طنز قرار میدهند گلایه دارند. میگویند انگار با ترکیب تعدادی بازیگر که در بعضی از طرحها ثابت هستند، دیالوگهایی برگرفته از شوخیهای کوچه بازاری و موزیک تند و حرکات موزون در بسیاری از سکانسها میتوان اثری نمایشی خلق کرد و نام آن را فیلم کمدی گذاشت و به خورد مردم داد!
محمد کوچک منتقد سینما در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما گفت: چند وقتی است که سینمای طنز به دست جریانی افتاده است که در کمتر از ۲۰ روز فیلم میسازند و در سینماهای خود به نمایش در میآوردند، فروش میلیاردی میکنند و توجهی به مخاطب ندارند.
فیلمهای اجتماعی هم اغلب سوژهها با پرداختهایی مشابه دارند. البته تعداد معدودی از فیلمها سوژهای بکر یا شکلی منحصر بفرد دارند. فیلمهای «شبی که ماه کامل شد» و «سرخپوست» از جمله آنها هستند که با استقبال مخاطبان هم رو به رو شده است.
طبق نظرسنجیهای صورت گرفته تنها ۴ درصد مردم به سینما میروند و شاید یکی از دلایل سینما نرفتن مردم همین نبودن تنوع در فیلمها باشد.
کیوان کثیریان منتقد سینما در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما در این باره گفت: یک تفکر اشتباه در سینمای ما قالب شده و آن هم این است که فیلم طنز میفروشد. بله، فیلم طنز میفروشد، اما چه نوع طنزی؟
اکنون همه فیلمهای طنز شبیه هم شده اند و مخاطب آنها را پس میزند.
وی افزود: هر گونه سینمایی مخاطبان خاص خود را دارد. ما الان فیلمهای ورزشی، وحشت و... نداریم و به همین شکل بخش عظیمی از مخاطبان را از دست میدهیم.
یکی از موضوعاتی که قابلیت تبدیل شدن به گونه را دارد دفاع مقدس است. در دهه ۶۰ و ۷۰ فیلمهایی که ابعاد مختلف دفاع مقدس را سوژه قرار داده بودند با استقبال مخاطبان همراه شدند. کمتر سینما دوستی است که فیلمهای عقابها، دیده بان، پرواز در شب، آژانس شیشهای و از این قبیل فیلمها را فراموش کند، اما در دهههای ۸۰ و ۹۰ توجه سینما گران به دفاع مقدس کم شد. فیلم سازان معدودی از جمله ابراهیم حاتمی کیا یا احمد رضا درویش آستین همت بالا زدند و آثار فاخری ساختند. اکنون
در هر سال یک یا دو فیلم با کیفیت با موضوع دفاع مقدس تولید میشود که به هیچ وجه برای ایجاد یک جریان مستمر کافی نیست. پارسال فیلم «تنگه ابوقریب» چشمها را به خود خیره کرد، امسال قرار است در فصل پاییز، فیلم «۲۳» نفر قصه مقاومت و مظلومیت نوجوانان ایرانی در مقابل رژیم بعثی را به تصویر بکشد و برای سال آینده تنها میتوان امیدوار بود.
جعفر گودرزی نایب رییس انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران در این باره گفت: متأسفانه دغدغه اصلی سازمان سینمایی تولید چنین آثاری نیست. اگر بود در سال چندین اثر باکیفیت تولید میشد، هر چه پیش میرفت نواقصش برطرف و به یک گونه قدرتمند تبدیل میشد.
آثار فاخر سینمایی در گونههای مختلف در سالهای گذشته تولید شده است و خاک حاصلخیز سینمای ایران هم ظرفیت خلق آثار برجسته سینمایی را دارد. تنها تدبیر درست سازمان سینمایی و همت سینماگران نیاز است تا سینما به روزهای طلایی خود باز گردد.