ماه «ذی الحجّه»، آخرین ماه «سال هجری قمری» و ماهی پر برکت و بافضیلت است
در احادیث پیامبر (ص) بر فضیلت آن تاکید شده است. چنان که رسول ا... در حدیثی میفرمایند: «عمل خیر و عبادت در هیچ ایامی در نزد حق تعالی محبوبتر از دهه اول ذی الحجه نیست.» در بعضی از روایات آمده است، شبهای دهگانهای که قرآن در سوره «والفجر و لیال عشر» به آن سوگند یاد کرده است، شبهای دهه اوّل این ماه شریف است (تفسیر قمی، جلد ۲، صفحه ۴۱۹) و این سوگند به خاطر عظمت آن است.
اعمال مشترک دهۀ اوّل
۱ـ امام صادق (علیه السلام) میفرماید: پدرم حضرت امام باقر (علیه السلام) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذی الحجّه، هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن:
در هر رکعت سوره حمد و سوره قل هو الله را میخوانی، پس از آن این آیه (آیه ۱۴۲ سوره اعراف) را میخوانی:
وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثینَ لَیْلَةً، وَأَتْمَمْناها بَعَشْر، فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً.
و ما با موسی سی شب وعده گذاشتیم سپس آن را با ده شب دیگر تکمیل نمودیم به این ترتیب میعاد پروردگارش (با او) چهل شب تمام شد
وَ قالَ مُوسی لاَِخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی، وَأَصْلِـحْ وَلا تَتَّبِعْ سَبیـلَ الْمُفْسِـدینَ؛ و موسی به برادرش هارون گفت: جانشین من در میان قومم باش و (آنها را) اصلاح کن و از روش مفسدان پیروی منما.
اگر چنین کنی، در ثواب حاجیان، و اعمال حجّ آنها شریک میشوی.
۲ـ روزه گرفتن در نُه روز اوّل. در روایتی از امام موسی کاظم (علیه السلام) نقل شده است که هر کس نُه روز اوّل ذی الحجّه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را برای او مینویسد.
ابوحمزه ثمالی از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که آن حضرت، از روز اوّل تا عصر روز عرفه، پس از نماز صبح و قبل از نماز مغرب این دعا را میخواند:
اَللّـهُمَّ هذِهِ الاَْیّامُ الَّتی...
ـ آن پنج دعایی را بخواند که به فرموده امام باقر (علیه السلام) خداوند آن را بوسیله جبرئیل برای حضرت عیسی (علیه السلام) هدیه فرستاد، تا در ایّام این دهه، آنها را بخواند. آن پنج دعا چنین است:
اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ... که شرح آن در مفاتیح الجنان آمده است.
در هر روز از این دهه، این تهلیلات [لا اله إلاّ اللّه ها]را که از امیر مؤمنان (علیه السلام) نقل شده است بخواند و اگر روزی ده مرتبه بخواند بهتر است:
لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الّلَیالی [ادامه دعا را در لینک زیر در سایت هدانا بخوانید]روز اوّل ماه ذی الحجّه روز مبارکی است و ازدواج برترین زوج عالم حضرت علی علیه السلام و فاطمه الزهرا سلام الله علیهادر این روز صورت گرفت و برای آن اعمالی چند نقل شده است:
ـ روزه گرفتن. در روایتی از امام موسی بن جعفر (علیهما السلام) نقل شده است که هر کس روز اوّل ماه ذی الحجّه را روزه بگیرد، خداوند برای وی پاداش عظیمی را مینویسد.
ـ خواندن نماز حضرت فاطمه (علیها السلام). مرحوم «شیخ طوسی» فرموده است: مستحب است در این روز، نماز حضرت فاطمه (علیها السلام) را بخواند و این نماز چهار رکعت است (هر دو رکعت به یک سلام) و همانند نماز حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) است؛ در هر رکعت، یک مرتبه سوره حمد و پنجاه مرتبه سوره قل هو الله را بخواند و بعد از سلام تسبیح حضرت فاطمه (علیها السلام) را بگوید، آنگاه بخواند:
سُبْحانَ ذِی الْعِزِّ الشّامِخِ... [ادامه دعا را در لینک زیر در سایت هدانا بخوانید]۳ـ نیم ساعت قبل از ظهر، دو رکعت نماز بگذارد و در هر رکعت، یک مرتبه سوره حمد و ده مرتبه سوره قل هو الله و ده مرتبه آیة الکرسی و ده مرتبه سوره إنّا أنزلناه را بخواند.
۴ـ هر کس از ظالمی خوف داشته باشد در این روز بگوید:
«حَسْبی حَسْبی حَسْبی مِنْ سُؤالی، عِلْمُکَ بِحالی»، تا خداوند او را از شرّ آن ظالم حفظ کند.
در ذکر عظمت این ماه همین بس که روز هشتم، ذی الحجه روز ترویه و روز نهم آن عرفه است و دو عید بزرگ مسلمانان در روز دهم "عید سعیدقربان" و روز هجدهم" عید غدیر خم" این ماه بزرگ واقع شده است.