به افتخار لبنیات ندوشن

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما؛ مرکز یزد، ندوشن، شهري با دور نماي مناطق کويري در 80 کيلومتري يزد که نامي آشنا براي دوستداران لبنيات در کشور است.

هوا گرگ و میش است، دشت هايي نه چندان وسيع اما سخاوتمند در سپيدي صبح ميزباني گوسفندان را انتظار مي کشند. آن سو چوپاني را مشاهده خواهي کرد که دست بر روي چشم، براي يافتن مکان چرايي بهتر،  به دوردست ها می نگرد. با فرمان چوپان سفر رمه به سوي دشت حاصل خيز آغاز مي شود.
گله هاي گوسفند منطقه ندوشن سالهاست که روزهاي بهاري و تابستاني خود را در دشت هاي بکر اين منطقه سپري مي کنند و این داستان، بيانگر حقيقتي است که ندوشن را به عنوان مرکزي کم نظير در پرورش دام سبک کشور به مردم معرفي مي کند.
 
ندوشن، قطب پرورش دام سبک استان یزد
ندوشن را به حق بايد سرزميني مستعد براي پرورش دام دانست، اهالي اش آن را بهشت رويايي توليدات دامي مي پندارند و کارشناسان نيز از آن به عنوان قطب پرورش دام سبک استان ياد مي کنند.
مدیر جهاد کشاورزی ندوشن می گوید: این منطقه سه هزار و 500 کیلومتر مربع وسعت دارد و پرورش دام سبک شغل اصلی اهالی ندوشن است.

بناپور می افزاید : 85 درصد جمعیت سه هزار و 500 نفری ندوشن در پرورش دام سبک و تولید لبنیات مشغول به کارند که از این میزان هزار و 400 نفر به طور مستقیم در پرورش گوسفند، فعالیت دارند.
وی می گوید: ندوشن با در اختیار داشتن 12 درصد جمعیت بز و بزغاله و هشت درصد جمعیت گوسفند و بره جایگاه برتر استان را در پرورش دام سبک به خود اختصاص داده است.
 
دشت هاي ندوشن بهشت گياهان دارويي
بسياري معتقدند ، استفاده دام از گياهان دارويي محصولات لبني ندوشن را از طعم و مزه خاص و فراموش نشدني برخوردار کرده  که در استان يزد واستانهاي همجوار زبانزد عام و خاص شده است .
از مجموع 282 گونه فلور در منطقه ندوشن 55 گونه آن دارویی است. مسئله ای که نشان می دهد تعلیف دام ها از دشت های ندوشن و از گیاهانی نظیر زیره سیاه، آنغوزه، آویشن کوهی، بادام کوهی، درمنه، رازیانه، خارشتر، پونه ایرانی، بومادران و بنه نقش مهمی در مرغوبيت توليدات لبني ندوشن داشته است.
 

لبنيات ندوشن مرغوب ترين لبنيات کشور
بيش از هر چيز بايد از توليد شير و مواد لبني  به عنوان مهمترين عامل پرورش دام سبک در ندوشن يادکرد.
معاون جهاد کشاورزی شهرستان میبد با اشاره به اینکه روزانه بین پنج تا شش هزار لیتر سهم هر دام سبک این منطقه است، می گوید: در مجموع سالانه هزار و 200 تن شیر در ندوشن تولید و روانه بازار می شود.
دهقان می افزاید: شیر این منطقه با همت اهالی سختکوش به ماست، دوغ، روغن گوسفند، پنیر و کره مرغوب تبدیل می شود و نه تنها در بین مردم استان یزد بلکه در بین مردم دیگر استانها زبانزد است.
معاون جهاد کشاورزي ميبد مرغوبيت جادويي لبنيات ندوشن که جايي ياراي رقابت با آن ندارد را به دلیل تعليف دام ها از صدها گياه طبيعي و دارويي و گردش ساعت هاي طولاني در هواي آزاد مي داند که براي ساير دام ها ميسر نيست.
دهقان معتقد است در حال حاضر پر چرب ترين شير کشور یعنی پنج درصد به ازاي هر کيلوگرم و بهترين نوع پنير گوسفندي کشور به لحاظ داشتن کلسيم بالا و پروتئين هاي زياد در ندوشن توليد مي شود که جاذبه خوبي براي مشتريان فراهم کرده است.

 
بز ندوشن، تنها دام سبک به ثبت رسيده کشور در سازمان جهاني فائو
مردم ندوشن در طول دو قرن فعاليت خود در امر دامپروري نه تنها در توليد لبنیات با کيفيت شهره اند بلکه نژادي از بز به نام "بز سرخ" را معرفي کرده اند که توانسته تنها دام سبک کشور باشد که نامش در فهرست برترين هاي سازمان جهاني فائو به ثبت برساند.
جعفري از دامداران ندوشن مقاوم بودن در برابر خشکسالی، قدرت چرايي عالي، توليدمثل خوب، سازگاری با اقليم خشک، مقاوم بودن در برابر بيماري ها و شير دهي مناسب را از جمله ويژگي هاي بز ندوشن می داند.
موسوي ديگر دامدار اين منطقه هم از رنگ قرمز و سياه بز ندوشن و شير و کرک باکيفيت آن بعنوان مزیت های این گونه در سازمان فائو یاد می کند.
تا چند سال پيش بيش از 70 هزار رأس بز سرخ در منطقه ندوشن وجود داشت که متاسفانه به دلیل خشکسالی های پی در پی، این تعداد اکنون 35 هزار راس رسیده است.

اگر چه سازگاري اين دام سبک با شرايط سخت باعث حفظ اين نژاد در ندوشن شده است، اما مسئولان جهاد کشاورزي را بر آن داشت تا با يک کار علمي ، با اصلاح نژاد بز ندوشني زمينه حفظ يا افزايش توليد محصولات لبني را در ندوشن فراهم کنند.
 
اصلاح نژاد بز ندوشني راهي براي بهبود توليدات لبني ندوشن
بناپور مدیر جهاد کشاورزی بخش ندوشن می گوید: در اجرای طرح اصلاح نژاد بز ندوشن، دو نژاد بز سانن و بز ندوشن را در هم آميخته ايم و  موفق شديم به همه پيش بيني هاي خود در اين زمينه دست يابيم.
بناپور می افزاید: در اجراي اين طرح همچنين در مدت دو سال گذشته 500 رأس از دام هاي سبک ندوشن را اصلاح نژاد کرده ايم.
وی می گوید: نژاد اصلاح شده علاوه بر قابليت هاي نژاد بومي ندوشن نظير مقاومت در برابر گرماي 45 درجه سانتیگراد و سرماي کويري، مقاومت در برابر خشکسالی و همچنیثن خصايص ديگري چون افزايش چهار برابري توليد شير، افزايش سي درصدي توليد گوشت و توان چند قلوزايي را نيز پذيرفته است.
به نظر مي رسد اجراي کامل اين طرح نقطه عطفي براي افزايش توليدات دامي اين منطقه کويري  باشد.
 
دامپروري در ندوشن نمونه بارز اقتصاد مقاومتي
وقتي از ندوشن به عنوان قطب پرورش دام سخن مي گوييم بي درنگ نگاه ما به اين منطقه کويري يک نگاه اقتصادي است. هر چند تهيه و توليد پروتئين در اين منطقه اهميت زيادي دارد اما توليد بدون ايجاد ارزش افزوده و اشتغال چونان شير بي يال و کوپال مي ماند که توان بقا نخواهد داشت.

معاون جهاد کشاورزي ندوشن می گوید: اشتغال بیشتر مردم این منطقه به دامپروری و رونق محصولات لبنی باعث شده تا  روستاييان اين منطقه تمايلي به مهاجرت به شهر نداشته باشند.
دهقان می افزاید: حضور جوانان ندوشن در امر پرورش دام و تهيه و توليد مواد لبني به ميزان 35 درصد از جمعيت شاغل و نيز حضور بانوان در توليد مواد لبني  به ميزان هشت درصد جمعيت شاغل منطقه نشان اقتصادي بودن شغل دامپروري در اينجاست.
او می گوید: هر خانوار ندوشني با پرورش یکصد رأس دام سبک می تواند سالانه بين 50 تا 60 میلیون تومان درآمد کسب کند که در اوضاع فعلي اقتصادي کشور کمک بسيار خوبي در معيشت خانواده محسوب مي شود.

و اکنون بخش ندوشن، با وسعتی کم اما مردمانی سختکوش، بخوبی از ظرفیت بالای خود در تولید دام و لبنیات بهره گرفته است، ظرفیتی که باید بیشتر از سوی مسئولان حمایت و در کنار آن با بازاریابی مناسب در معرفی محصولات بومی دامی و لبنی به نشانی شناخته شده در سطح ملی و منطقه ای تبدیل شود.
نویسنده : عباس سلطانی