آخرین گزارش منتشر شده از مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر حاکی از اینست که تراز آب دریا نسبت به تابستان سال گذشته 18 سانتی متر کاهش داشته است.
این دریاچه در همه عمرش بالا و پایین زیادی به خود دیده است، از پایین ترین حد در سال 1356 که در آن به تراز 15/28- رسید، گرفته تا افزایش دو و نیم متری در سال 1374 همه و همه این تغییرات را به یک ویژگی منحصر به فرد برای این دریا مبدل کرده است.اینکه گفته شود این دریا هرساله چندین سانتی متر آب می رود، شاید در نگاه اول خنده دار باشد اما واقعیت تلخی است که دارد برای خزر اتفاق می افتد.گزارش های مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر می گوید سطح آب دریا12 سانتی متر در طول سال آبی 97-98 و 18 سانتی متر نسبت به تابستان گذشته پایین تر آمده است.
چرا سطح تراز آب کاهش یافته است ؟
بنی هاشمی سرپرست مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر پیرامون علل کاهش سطح آب دریای خزر گفت: دلیل اصلی کاهش آبدهی رودخانه ولگا به عنوان تامین کننده ۸۰ درصد از آب ورودی دریای خزر، کاهش بارندگی در کشورهای قزاقستان، روسیه و آذربایجان، حوزه های آبریز دریای خزر و نیز در خود سطح دریااست.
وی افزود: بر اساس داده های رسمی، سالانه حدود ۲۴۰ میلیارد متر مکعب آب از رودخانه ولگا به دریای خزر می ریزد. این مقدار ۸۰ تا ۸۵ درصد آب ورودی خزر را تشکیل می دهدو هرگونه تغییر در این مقدار نمودی اساسی در دریا پیدا می کند.بنی هاشمی تغییرات آب و هوایی را نیز از دلایل دیگر نوسانات تراز آب دریای خزر عنوان کرد و گفت: نوسانات جوی و تبخیر سالانه حدود یک متر از آب دریا خود می تواند از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر روی بیلان آب دریای خزر باشد.
اولین پیامد ، شوری مضاعف و از بین رفتن زندگی زیر دریا
بهزاد لایقی مدیرکل مرکز علوم جوی و اقیانوسی کشور گفت: کاهش تراز آب دریا میزان شوری آب را بالا می برد و شرایط حاکم بر دریا برای تداوم زندگی آبزیان سخت تر می شود. او با بیان اینکه این دریا از نظر تنوع زیستی حدود ۴۰۰ گونه آبزی بومی در خود دارد، گفت: کاهش منابع زنده دریایی چه در بخش شیلات و چه غیر شیلات از جمله آسیب های بزرگ دریای خزر در این اتفاق خواهد بود.
مدیرکل مرکز علوم جوی و اقیانوسی کشور گفت: با از بین رفتن تدریجی مواد غذایی در دسترس شان از جمعیت جانداران آبزی کم می شود در نتیجه می تواند به طور مستقیم روی جمعیت پرندگان مهاجر هم که از این آبزیان تغذیه می کنند، تاثیر بگذارد.
کاهش عمق کانال ها در بنادر ، پیامد دوم
حبیب اله طالبی معاون دریایی و بندری بندر امیرآباد پیرامون تاثیر کاهش تراز آب دریا بر بندر امیرآباد بهشهر گفت: کاهش تراز آب دریا باعث کاهش عمق کانال دسترسی و نیز عمق پای اسکله بندر می شود و از آنجاییکه کشتی برای ورود به بندر باید از یک آبخور برخوردار باشد، به موجب همین کشتی ها مجبور می شوند بارگیری کمتری انجام دهند.
او گفت: یقینا وقتی بندر و مدخل های ورودی آن با مشکل همراه شود، نیاز به لایروبی پیدا می کند که این لایروبی هزینه های زیادی را به بندرها تحمیل می کند که با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور، این موضوع می تواند بنادر استان را با چالش مواجه کند.
پیامد سوم کاهش تراز آب دریا: خشکی تالاب ها
کامران نصیر احمدی رئیس اداره محیط زیست دریایی اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران گفت: در هنگام تغییر تراز آب دریا محدوده ساحلی و اکوسیستم های دریایی مانند تالاب ها تاثیر مستقیم می پذیرند. او گفت: نوسانات آب دریای خزر قبل از پیدایش جوامع انسانی تا 50 متر بود، بعد از آن به 28 تا 30 متر رسید و در یک دهه گذشته هم در حدود یک متر ارزیابی شده است.
نصیراحمدی افزود: تغییر تراز آب دریا تابع عوامل متعددی است که از جمله آن می توان به نیروی گرانش خورشید و ماه، نیروی باد، تغییرات فشار و تغییرات دما،تغییرات شوری آب و میزان تبخیر از دریای خزر اشاره کرد.
رئیس اداره محیط زیست دریایی اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران گفت: تمام تالاب هایی که ارتباط مستقیم با دریا دارند از جمله تالاب انزلی و میانکاله با چالشی بزرگ مواجه می شوند، زیرا تغییر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی دریا ناشی از کاهش تراز آب دریا ، بر اکوسیستم آبی تاثیر می گذارد و با برهم خوردن تعادل آب شیرین و شور دریا، فیزیولوژی دریا ماهی ها و حیات آنهارا با خطر مواجه می کند.او گفت: با کاهش تراز آب دریا آب های زیرزمینی به سمت شوری پیش خواهند رفت و خاک نیز هیدرومورف شود.
نصیراحمدی افزود: یکی دیگر از خطرات کاهش تراز آب دریا به خطر افتادن ماهیگیری و اقتصاد مردم منطقه است چون با برهم خوردن اکوسیستم دریایی و کاهش غذای جانوران درحال زیست زیر دریا، با کاهش میزان تولید ماهی در دریا نیز خواهیم بود.
براین اساس تراز آب هر حوضه آبی نقش کلیدی در کلیه فرایندهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی و اکولوژیکی دارد. حجم و سطح آب، شکل سواحل، زندگی آبزیان، برنامه های مدیریت سواحل و محیط زیست به نوعی وابسته به تراز آب و نوسانات آن است. بنابراین مسئولان باید به این پدیده توجه ویژه ای داشته باشند.