ارائه خدمات ویژه تخصصی وفوق تخصصی پزشکی در فارس امید را به بیماران داخل و خارج از کشور هدیه میدهد
با یک نگاه میان جمعیت پیدایش کردم. پیرمردی سیه چرده که خطوط عمیق پیشانی و چشمان کم سویش نشان از نامهربانیهای روزگار داشت.
دشداشه اش، اما به سپیدی میزد و از راه درازی که تا شیراز آمده حکایت میکرد.
«خدا خیرشان دهد، کاری برای مادر خالد نکردن. پزشکانی که حتی زبانمان را نمیفهمیدن.
دردِ خالد هم دوا نکردن. از نوزادی گریه اش بند نمیآمد.
پیرزنان طایفه میگفتند در پسِ مادرش گریه میکند.»
زن جوانی که کنارم نشسته به پیرمرد اشاره میکند و بی مقدمه میگوید: از جنوب آمده. پسرش خالد در اتاق عمل است. از کودکی بیماری کبدی داشته و حالا برای پیوند به شیراز آمده. زنش سرِ زا رفته و پزشکان هندی کاری برایش نکرده اند.
انگار پیرمرد داستان زندگی اش را برای تک تک صندلیهای انتظار این بیمارستان روایت کرده است.
حتما ابو خالد هم مثل خیلی از موسپیدان این آب و خاک، زخم خوردهی وضعیت نابسامان درمانی کشور در سالهای قبل از انقلاب است.
روزهایی که پزشکان بیشتر از کشورهای هند و پاکستان به ایران میآمدند و در حالی که حتی زبان بیماران خود را بلد نبودند به طبابت میپرداختند.
حالا چهل سال از آن روزها میگذرد، روزهایی سیاه که کشور با کمبود پزشک مواجه بود و حتی اگر پزشکی برای درمان پیدا میشد این تفاوت زبان و ناکافی بودن دانش پزشکی، کمک چندانی به درمان بیماران نمیکرد.
شیراز ، 1398
قطب پیوند اعضای کشور
شهری که روز به روز خدمات پزشکی آن گستردهتر و روشهای نوین درمانی اش بیشتر میشود تا جایی که از کشورهای منطقه برای انجام عملهای پیچیده به اینجا میآیند.
کلان شهر شیراز با برخورداری از استادان و پزشکان مجرب، مهمترین مرکز پیوند اعضا در ایران و جهان محسوب میشود.
انجام سالانه بیش از ۵۰۰ عمل موفقیت آمیز پیوند کبد در شیراز، آمار پیوند کبد در این شهر را فراتر از برخی مجامع علمی معروف جهان از جمله مرکز پزشکی دانشگاه پیتزبورگ آمریکا قرار داده است.
دکتر ملک حسینی، از اتاق عمل بیرون میآید.
طبق قرار قبلی برای انجام مصاحبه با او دیدار میکنم.
چهره اش خسته، اما مثل همیشه جدی، مصمم و رضایتمند است.
دکتر سید علی ملک حسینی که او را به عنوان پدر پیوند کبد در ایران میشناسند، نخستین عمل پیوند کبد در ایران و خاورمیانه را در اردیبهشت سال ۷۳ در بیمارستان نمازی شیراز انجام داد.
او که دوره آموزشی پیوند کبد را در مرکز پزشکی دانشگاه پیتزبورگ ایالت پنسیلوانیا زیر نظر دکتر استارزل گذرانده است میگوید: تا پایان امسال شمار پیوند کبد در کشورمان به ۵ هزار پیوند میرسد که یک رکورد کم سابقه در عمل پیوند در جهان قلمداد میشود.
این جراح بزرگ با بیان اینکه دستاوردهای علمی کشور در حوزه پیوند اعضا از افتخارات نظام است، تاکید میکند: امروز هیچ عمل و جراحی نیست که برای آن نیازمند به علم پزشکی دیگر کشورها باشیم.
او میگوید: پیوند پوست، کبد، لوزالمعده و پانکراس از جمله پیوندهایی است که فقط در شیراز انجام میشود و تاکنون صدها بیمار از داخل و خارج از کشور به واسطه پیوند عضو در شیراز امید به زندگی یافته اند.
پارس، ایستاده به قامت پورِسینا
به گفته استاد، تیم پیوند اعضاء ابوعلی سینا، با انجام بیش از ۹۰۰ پیوند در سال ۲۰۱۷، رکورد ۵۶۱ پیوند مرکز آمریکا را شکست و توانست رکوردار تعداد پیوند کبد در دنیا باشد؛ در یک ماه آینده نیز آمار پیوند کبد به طور کلی به ۵ هزار عمل و تا ۶ ماه آینده نیز پیوند کلیه به حدود ۵ هزار عمل میرسد که آماری دست نایافتنی برای رقبا خواهد بود .
ملکحسینی با بیان اینکه با استفاده از طرح تحول نظام سلامت، تمامی پیوندها به صورت رایگان انجام میشود، میگوید این در حالی است که عمل پیوند کبد در آمریکا بیش از ۴۰۰ هزار دلار یعنی بیش از ۴ میلیارد تومان هزینه در بر دارد.
با استاد، سری به بخش بستری بیمارستان ابن سینا میزنم. بیمارستانی با ۶۰۰ تخت که به عنوان مهمترین پروژه دانشگاهی و درمانی کشور از سال ۹۶ در زمینه پیوند اعضا فعالیت میکند.
دکتر ملک حسینی میگوید:قبل از راه اندازی بیمارستان خیریه آموزشی، پژوهشی و درمانی ابوعلی سینا در شهر صدرای شیراز، همه پیوندهای کلیه و کبد در بیمارستان نمازی زیر نظر تیم پیوند عضو انجام میگرفت، از این رو نمیتوان نقش ۴۰ ساله بیمارستان نمازی را در انجام اعمال پیوند عضو و به ویژه رونق پیوند کبد در شیراز نادیده گرفت.
این بیمارستان با امکانات محدود و شرایط خاص شاهد تلاش بی وقفه متخصصینی است که در یادگار مرحوم محمد نمازی پا گرفتند و در این بیمارستان منشاء خدمت بودند.
رئیس هیات امنای بیمارستان ابوعلی سینای شیراز ادامه میدهد: با وجود تلاش مستمر و شبانه روزی گروه پزشکی و پرستاری بخش پیوند اعضای بیمارستان نمازی شیراز، همواره تعداد زیادی از بیماران نیازمند به پیوند عضو درنگرانی به سر میبردند.
به همین دلیل و باهدف حل این مشکل، مجهزترین مرکز پیوند اعضا درخاورمیانه را با نام ابوعلی سینا در شیراز راه اندازی کردیم.
حشمت الله صلاحی رییس بیمارستان خیریه پیوند ابوعلی سینا میگوید: این مرکز آموزشی، پژوهشی به عنوان بزرگترین مرکز علمی پیوند کلیه و کبد در کشور فعالیت میکند و دانش پیوند اعضا را به برخی از مجامع علمی خارج از کشور از جمله به مناطقی از تاجیکستان نیز بسط و نشر داده است.
به گفته وی تیم پیوند دانشگاه علوم پزشکی شیراز از سال ۱۳۹۳ همکاری خود را با وزارت بهداشت تاجیکستان آغاز کرده و در همان سال اول هفت پیوند کبد در این کشور انجام گرفت که در کل منطقه آسیای میانه بینظیر بوده است.
او میگوید:دانشگاه علوم پزشکی شیراز اکنون علاوه بر تاجیکستان با دیگر کشورهای منطقه از جمله پاکستان، لبنان و سودان نیز همکاری آموزشی دارد.
به گفته دکتر ملک حسینی هم اکنون پیوند کبد در کشور، به جز موارد معدود تنها در شیراز انجام میشود و بیماران نیازمند پیوند کبد از سراسر کشور برای قرار گرفتن در لیست انتظار پیوند کبد به شیراز مراجعه میکنند.
وی میافزاید: انجمن حمایت از بیماریهای کلیوی فارس، تمامی اقدامات قبل و بعد از پیوند، هماهنگی برای انجام عمل پیوند و تمام خدمات پاراکلینیکی را به صورت رایگان برای بیماران پیوندی انجام میدهد و هیچ بیمار نیازمند به پیوند، نمیتواند خارج از این مرکز برای درمان خود اقدام کند.
مسئول انجمن حمایت از بیماریهای کلیوی فارس درباره خدمات رسانی به بیماران مهمان هم میگوید: این انجمن برای بیماران مهمان و همراهان آنها ، خدمات خوابگاهی رایگان ارائه میکند.
به گفته وی، این انجمن در استان فارس ۲۲ شعبه دارد و تاکنون بیش از ۸۰۰ میلیون تومان کمک بلا عوض نقدی به بیماران پیوندی ارائه کرده که این مقدار از محل کمکهای مردمی انجام گرفته است.
به عقیده وی از موارد دیگری که سبب شده، شیراز قطب پیوند اعضا خاورمیانه باشد، اقبال عمومی مردم فارس به اهدای عضو پس از مرگ مغزی است به گونهای که از ابتدای امسال حدود ۶۰۰ اهدای عضو از بیماران مرگ مغزی انجام شده است.
وی توضیح میدهد: به دلیل وجود قانون خرید و فروش اعضای انسان در جهان، بیماران نیازمند به پیوند، در کشورهای دیگر، ناگزیرند به مراکز خرید و فروش اعضا مراجعه کرده و عضو پیوندی مورد نیاز خود را با هزینه بالا تهیه کنند و به همین دلیل هزینه این عمل در جهان بسیار زیاد است.
وی ادامه میدهد: به دلیل نبود چنین قانونی در ایران و لزوم هماهنگ شدن اهدا کننده و اهدا گیرنده به صورت رسمی قبل از عمل با انجمن حمایت از بیماران کلیوی، تمامی عضوهای پیوندی از بیمار مرگ مغزی یا از اقوام بیمار اهدا میشود؛ بنابراین، این روش سبب شده که هم هزینه عمل پیوند پایین بیاید و هم اینکه هیچگونه خرید و فروش اعضا حتی به صورت پنهانی در شیراز وجود نداشته باشد.
با دکتر اعجاز احمد هم صحبت می شوم . اهل پاکستان و فوق تخصص پیوند کلیه .
او که پس از ۴۵ سال دوباره به شیراز آمده، از سرعت پیشرفتهای پزشکی شیراز شگفت زده است و مرکز پیوند اعضای شیراز را بی نظیر توصیف میکند و میگوید: انجام ۶ عمل پیوند در هر هفته ، در هیچ جای دنیا انجام نمیشود.
آوازه تخصص ایرانی درآن سوی مرزهای آبی وخاکی
گرم گفتگو با این پزشک متخصص بودم که صحبتهای مترجم با مراجعان عرب زبان، توجه مرا به خود جلب میکند.
با او هم کلام میشوم.
آقای انصاری میگوید: دستان توانمند پزشکان شیراز نه تنها مرهم درد بیماران کشور ، بلکه امید بیماران خارجی نیز شده است.
به گفته این مترجم، اغلب بیماران کشورهای عربی جنوب خلیج فارس هم ترجیح می دهند در بیمارستان های شیراز درمان شوند.
وی توضیح میدهد: نزدیکی فرهنگی و قرابت اعتقادات دینی و مذهبی ما با مسلمانان این مناطق، یکی از عوامل جذب این بیماران در بیمارستانهای شیراز است.
دیگرعاملی که باعث ایجاد انگیزه در بیماران کشورهای عربی برای مراجعه به شیراز و درمان در بیمارستانهای این شهر میشود، ارائه خدمات تخصصی و فوق تخصصی درسطوح پیشرفته و قابل اعتماد است.
دکتر ایمانیه رئیس اسبق دانشگاه علوم پزشکی شیراز می گوید : اعتماد به پزشکان ایرانی و مراکز بهداشتی درمانی که نیروی متخصص بومی آن را اداره می کند در خودِ کشورهای عربی هم زبانزد است و نمونه آن ، استقبال خوب بیماران شهر دبی ازبیمارستان هلال احمر جمهوری اسلامی در این شهر است.
به گفته ی او نگاه بسیارمثبتی از سوی مردم امارات و کشورهای همجوار به بیمارستان ایرانیان وجود دارد و به رغم رشد سریع اقتصادی در دبی و وجود صدها بیمارستان خصوصی و چندین بیمارستان بزرگ دولتی در دبی، همچنان جایگاه خوب بیمارستان جمعیت هلالاحمر ایران ، حفظ شده است.
مسیر پرشتاب توسعه پزشکی در فارس
به سراغ مادر رضا میروم.
پسر سیزده سالهای که زندگی دوباره اش را مدیون علیرضا فرجامی فرشته چهارسالهای ست که براثر تصادف دچار مرگ مغزی شده و با رضایت خانواده اش، سه کودک به زندگی دوباره بازگشته اند.
از خوشحالی نمیتواند صحبت کند؛ مدام اشک میریزد و بریده بریده دعا میکند.
او که برای چهارمین روز در بیمارستان ابو علی سینا است از عمل موفقیت آمیز فرزندش ابراز رضایت کرده و میگوید: به گفته ی پزشکان پسرش پس از مدت کوتاهی مرخص می شود و به زندگی عادیش بازمی گردد.
شیراز ، داعیه دار پیشرفت
رضا تنها یکی از هزاران بیماری است که به یاری فرزندانِ ابن سینا به زندگی لبخندی دوباره می زند .
دکتر لطفی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز با اشاره به پیشرفتهای پزشکی فارس در سالهای پس از انقلاب اسلامی میگوید: انجام اولین عمل پیوند شبکیه مصنوعی، انجام شیمی درمانی حین عمل در حفره شکم، کشف ژن موثر در قوز قرنیه، جداسازی دوقلوهای به هم چسبیده، جراحی قلب جنین در مادر باردار، تزریق داروی بومی سازی شده درمان سرطان توسط دانشمندان هستهای، تعویض دریچه آئورت قلب بدون جراحی باز، درمان قطعی پارکینسون، پیوند دست قطع شده کودک ۱۳ ماهه و تولید قطره درمان زخم دیابت تنها بخشی از دستاوردهای پزشکی فارس در سالهای اخیر است.
رشد خانههای بهداشت از ۲۹ خانه در سال ۵۷ به هزار خانه بهداشت، افزایش بیمارستانهای فعال از ۳۹ بیمارستان به ۷۰ بیمارستان، افزایش تختهای بیمارستانی از هزار و ۴۰۰ تخت به ۱۲ هزار تخت، افزایش صد برابری تختهای ویژه، رشد ۴۰ برابری آزمایشگاهها و داروخانه ها، نمودی از تلاشهای صورت گرفته برای تعالی در عرصه خدمات سلامت در استان، پس از انقلاب اسلامی است که رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز به آن اشاره می کند.
وی همچنین از افزایش ۲۵ برابری دستیاران پزشکی، حضور چهار هزار دانشجو و سی هزار کارمند در مجموعه دانشگاه، به عنوان موارد دیگری از رشد دانشگاه در این سالها یاد کرده و میافزاید: همچنین میتوان به پوشش حدود صد درصدی واکسیناسیون، دسترسی بیش از ۹۹ درصدی به آب سالم، افزایش تعداد پرستاران از ۸۰۰ نفر در سال ۵۷ به پنج هزار و ۶۰۰ نفر، کاهش چشمگیر مرگ نوزادان و کاهش مرگ مادران به چهار مورد، به عنوان دیگر دستاوردهای عرصه بهداشت و درمان استان اشاره کرد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز همچنین به دیگر موفقیت های پزشکان متخصص استان فارس اشاره کرده و می گوید : چهار هزار و ۵۶۷ مورد پیوند کلیه، هزار و ۳۷۸ مورد کاشت حلزون شنوایی، ۳۰ مورد پیوند روده، ۱۳۸ مورد پیوند پانکراس، هشت هزارو ۲۳۵ پیوند قرنیه، تصویب هزار و ۵۰۰ طرح پژوهشی و ۳۷ مورد اختراع در سال از رکوردهای دانشگاه علوم پزشکی شیراز در کشور است .
در میان این همه آمار و دستاوردهای افتخار آمیز، صدایی آشنا توجهم را جلب میکند.
از شادی و چشمان اشک بار پدر، متوجه شدم عمل خالد هم با موفقیت همراه بوده و پسرش به بخش منتقل شده است .
پیرمرد اینقدر ذوق زده است که با پرستارانِ بخش به زبانِ عربی صحبت میکند.
خالد را ندیدم، اما بی شک، فردایی روشن پیش رو دارد.
* مریم شمس