پتروشیمی دهدشت پروژه‌ای که پس از یک دهه همچنان لاک‌پشتی پیش می‌رود.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کهگیلویه و بویراحمد، شهرستان کهگیلویه دومین شهرستان پرجمعیت استان درسال‌های اخیر در گذر رفت و آمد مقامات کشوری، استانی و شهرستانی آبستن وعده‌های امیدبخشی برای افزایش اشتغال و رونق تولید بوده، وعده‌هایی که نور امید را برای مدتی کوتاه در دل مردم این شهرستان روشن می‌کند، اما خیلی زود غبار فراموشی بر روی وعده‌های مسئولین می‌نشیند. از رفت و آمد وزیران و معاونین کشوری گرفته تا مقامات استانی که هر از چند گاهی مهمان جلسات شورای اداری و یا افتتاح پروژه‌های عمرانی شهرستان کهگیلویه می‌شوند تا جلسات داخلی که با حضور صفی طولانی از مدیران اجرایی شهرستان به مدت چندین ساعت برگزار می‌شود همه و همه نشان از وعده‌ی حل مشکلات در بخش‌های مختلف عمرانی، زیر ساختی، اجتماعی وزیست محیطی و و طرح‌های بلاتکلیف و راکد دارد. به هر حال مسئولان می‌آیند و می‌روند و جلسات با طوماری از مصوبات خاتمه می‌یابد و در کشاکش این رفت و آمد‌ها از یک سو کهگیلویه و مردمش در بلا تکلیفی این که کدام یک از این وعده‌ها در زمان مقرر اجرایی خواهد شد می‌مانند! و از سوی دیگر رسانه‌ها هم که خبر از احداث مجموعه‌ای و یا حل مشکلی در زمان مشخصی می‌دهند با وجود عملی نشدن وعده‌ها از سوی مردم متهم به بی اعتمادی می‌شوند. کهگیلویه و بویراحمد در سال ۹۷ پس از استان‌های سیستان و بلوچستان و قم در رتبه سوم کشوری به لحاظ کمترین اشتغال قرار داشت، نرخ بیکاری سال ۱۳۹۷ در کهگیلویه و بویراحمد ۱۲ و ۷ دهم درصد بوده است که این رقم یک درصد بیشتر از میانگین کشوری است و نسبت به مدت مشابه سال گذشته یک ممیز چهار درصد افزایش یافته است، کهگیلویۀ بزرگ با جمعیت بیش از ۲۳۰ هزار نفر و نرخ بیکاری بیش از ۱۴ درصد در کهگیلویه و بویراحمد؛ از بالاترین نرخ بیکاری رنج می‌برد، این در حالی است که بیش از ۸۰ درصد مردم کهگیلویه از طریق کشاورزی و دامداری امرار معاش می‌کنند، ولی در خشکسالی‌های گذشته کشاورزی و دامداری به رکود رفته به گونه‌ای که حتی در برخی مناطق کشت محصولات پرآب ممنوع شد به همین دلیل بیکاری و مهاجرت در این شهرستان به وقوع پیوست در سال‌های اخیر یکی از طرح‌هایی که همواره یک پای ثابت شورای‌های اداری استان، شهرستان و مورد توجه مقامات کشوری قرار گرفته پتروشیمی دهدشت است. در سال ۱۳۸۶ احداث پتروشیمی دهدشت به عنوان یکی از مطالبات مردم و مسئولان شهرستان کهگیلویه مطرح شد، اما این پروژه، بعد از اقدامات اولیه و مراسم کلنگ‌زنی در صحرای کلاچوی دهدشت در شهریور ۱۳۸۶ و در حالی که قرار بود در مدت هزار روز به بهره‌برداری برسد، متوقف شد. اکنون بعد از گذشت ۱۳ سال به جز چند سوله خالی پیشرفتی ندارد. مسئولان وقت استان در سال ۱۳۸۶ اعلام کردند مجتمع بزرگ پتروشیمی دهدشت حدود ۲۵۰ شغل مستقیم و افزون بر هزاران شغل غیرمستقیم ایجاد می‌کند و تاثیر شگرفی در پویایی اقتصادی استان و منطقه خواهد داشت. اما این روز‌ها برخی کارشناسان نداشتن توجیه اقتصادی را عامل رکود آن اعلام می‌کنند به همین دلیل مردم کهگیلویه از نمایندگان خود که با وعده گره‌گشایی از پروژه‌های راکد و نیمه‌تمام استان به مجلس راه یافته‌اند، انتظار دارند در این مورد شفاف‌سازی و پتروشیمی را از این وضعیت نجات دهند. گره کور سرنوشت احسان حیدری زاده یکی از فارغ‌التحصیلان رشته شیمی درباره احداث این واحد صنعتی در دهدشت میگوید: اتمام پروژه پتروشیمی برای دهدشتی‌ها و به خصوص جوانان تحصیلکردۀ بیکار آن به یک آرزو تبدیل شده است، در حالی است که طی سال‌های گذشته بسیاری از جوانان این استان با وعده بهره‌برداری این پروژه در رشته‌های مربوط به پتروشیمی مشغول تحصیل شده‌اند، اما حالا بیش از یک دهه از فارغ‌التحصیلی آن‌ها می‌گذرد و امیدشان به یأس تبدیل شده است. حیدری با بیان اینکه پروژه‌های صنعتی نقش عمده‌ای در بالا بردن سطح اشتغال و تبدیل سیمای کهگیلویه به شهرستان برتر در حوزه صنعت و ریشه‌کنی بیکاری ایفا می‌کنند، می‌افزاید: تکمیل و راه‌اندازی این پروژه از زمان آغازش همیشه در هاله‌ای از ابهام قرار داشت و به همین دلیل در مرکز توجه افکار عمومی بود، اما رفته‌رفته این طرح در حال پیوستن به تاریخ است. این کارشناس شیمی با گلایه از مسئولان به دلیل وعده‌های محقق‌نشده، بیان می‌کند: سال‌هاست که این طرح روی زمین مانده، آن هم در حالی که می‌توان بسیاری از موانع آن را با کمی کار کارشناسی برطرف کرد. وی اضافه کرد: هیچ عزمی برای محقق شدن این صنعت مورد نیاز استان دیده نمی‌شود و تمام فارغ‌التحصیلانی که سال‌هاست چشم امید به بهره‌برداری این واحد صنعتی دارند، در رشته‌های نامرتبط به کار مشغول شده یا مهاجرت کرده‌اند و به کارگری در شهر‌های مختلف مشغول هستند. وی اضافه می‌کند: سال ۱۳۸۶ که کلنگ زنی پتروشیمی دهدشت ناقووس روز‌های خوش را برای جوانان این دیار به صدا درآورد، شاید کمتر کسی احساس می‌کرد این طرح به این سرنوشت دچار شود. پتروشیمی چه اهمیتی برای مردم کهگیلویه و بویراحمد دارد؟ حسن احسانفر از ساکنان کهگیلویه که دارای مهندسی نفت از دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان ماهشهر است میگوید: بیکاری ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی است، مسئولان تنها شعار مبارزه با بیکاری را سر می‌دهند این در حالی است که این طرح که باید سال‌های پیش به بهره برداری می‌رسید هنور اندر خم یک کوچه است. دیگر شهروند دهدشتی که دارای مدرک کارشناسی در رشته شیمی و پلیمر است میگوید: طرح و پروژه‌هایی مانند پتروشیمی دهدشت، معدن فسفات چرام و کارخانه سیمان سپو در این شهرستان کلنگ زنی شد، اما گویا کلنگ آغاز عملیات اجرایی این طرح به مذاق زمین خوش نیامد و هنوز هم مانند کلاف سردرگم است. علی اکبری دارای کارشناسی ارشد شیمی میگوید: در ابتدای تبلیغات مجلس در این حوزه انتخابیه، کاندیدا‌های انتخاباتی با شعار جان دادن به پروژه‌های به کما رفته این منطقه وارد گود تبلیغاتی می‌شوند، ولی بعد از آن بهانه‌هایی تکراری را برای این طرح‌ها مطرح می‌کنند. در راستای احداث صنایع تولید مواد پتروشیمی در مناطق کمتر توسعه یافته و محروم جنوب ایران، هیات دولت در تاریخ چهارم شهریور ۱۳۸۴ پایه گذاری چهار واحد جدید در مناطق جنوبی کشور را تصویب کرد که با پیوستن پتروشیمی گچساران به این چهار طرح پتروشیمی‌های خط دنا شکل گرفت. خط دنا از یک واحد الفین گچساران و چهار واحد تولید پلی اتیلن (HDPE) بنام‌های شرکت صنایع پتروشیمی دهدشت، ممسنی، کازرون و بروجن تشکیل شده است. پتروشیمی دهدشت در آبان سال ۱۳۸۵ جواز تاسیس گرفت و در ۲۱ فروردین ۱۳۸۶ با حضور محمد رضا باهنر نایب رئیس وقت مجلس شورای اسلامی، غلامحسین نجابت معاون وزیر نفت آن زمان در امور پتروشیمی و جمعی از مسئولان و مقامات اجرایی کهگیلویه و بویراحمد کلنگ زنی شد. ۲۰ روز از سال ۱۳۸۶ گذشته بود که در صحرای کلاچوی دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه با حضور مقامات وقت کلنگی به زمین زده شد و تابلویی در آن قرار گرفت که روی آن نوشته شده بود؛ محل احداث مجتمع پتروشیمی دهدشت و قرار بود یک هزار روزه به بهره برداری برسد و از ۲۱ فروردین ۱۳۸۶ تا کنون تلاش‌های کم و بیش، خبرهای وقت و بی وقت و کنایه‌های گاه و بیگاه درباره ساخت این پروژه بزرگ منتشر می‌شود و هنوز ادامه دارد. شرکت صنایع پتروشیمی دهدشت مجری احداث یک واحد تولید پلی اتیلن سنگین در شهرستان کهگیلویه شد و هدف از اجرای آن در مرحله اول تولید مواد اولیه پلی اتیلن سنگین برای تامین نیاز بازار‌های داخلی و تغذیه صنایع پایین دستی و در مرحله بعد صادرات محصول به بازار‌های جهانی است و طبق آخرین اعلام شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران تا اسفندماه سال گذشته تعداد ۱۷ طرح پتروشیمی غیرفعال در کشور وجود داشته است و اغلب این طرح‌ها به دلیل تعریف شدن در مناطق غیرمناسب به تعطیلی کشیده شده‌اند. از این تعداد، چهار طرح پلی‌اتیلن موجود در مسیر خط لوله اتیلن دنا، از جمله پتروشیمی دهدشت به دلیل دوری از منابع آب ارزان و پایدار در وضعیت غیرفعال به سر می‌برند. توقف نماد دهدشت در فرابورس به دلیل عدم شفافیت در آذر ۱۳۹۲ به دلیل عدم بازبینی و برآورد میزان سرمایه گذاری مورد نیاز، عدم حصول نتیجه از پیگیری‌های انجام شده به منظور تامین منابع مالی، عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی و عملیاتی شدن قرارداد EPCC و عدم پیشرفت فیزیکی طرح متناسب با پیش‌بینی‌های اولیه، نماد این پتروشیمی در فرابورس متوقف شد این در حالی بود که سال پیش یعنی در خرداد ۱۳۹۱ نیز اعلام شده بود که ۸۷ و ۱۹ صدم درصد سهام شرکت پتروشیمی دهدشت بابت رد دیون دولت به بانک صادرات از طریق فرابورس به صورت نقد و اقساط عرضه خواهد شد که این موضوع به دلیل وجود برخی موانع مانند توقف نماد به سال ۱۳۹۵ موکول شد. خبر‌هایی خوش، اما بی‌نتیجه در مهر ۱۳۹۴ مدیرعامل صنایع پتروشیمی کشور، مدیران پتروشیمی دهدشت، استاندار و نمایندگان استان کهگیلویه و بویراحمد در مجلس طی جلسه‌ای قول تسریع در ساخت پتروشیمی را دادند. همچنین در شهریور ۱۳۹۵ نیز اعلام شد که ۱۰۰ میلیون یورو برای توسعه پتروشیمی دهدشت اختصاص داده شده است. علاوه بر این، بیژن زنگنه وزیر نفت نیز در بهمن ۱۳۹۶ در دیدار با نماینده، ولی فقیه در کهگیلویه و بویراحمد از اختصاص یک میلیارد دلار برای ساخت پتروشیمی دهدشت خبرداد و اعلام کرد که به زودی خوراک آن تأمین می‌شود. اعتبار ریالی از بانک سپه، اعتبار ارزی از صندوق توسعه ملی در شهریور ۱۳۹۶ محمد شریعتمداری، وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به مذاکرات انجام شده با مدیرعامل بانک سپه به عنوان بانک عامل، گفت: این بانک متعهد شده که اعتبار طرح پتروشیمی دهدشت را در بخش ریالی به صورت ۱۰۰ درصد تامین کند و منابع ارزی این طرح هم با هماهنگی نماینده مردم دهدشت در مجلس شورای اسلامی از محل صندوق توسعه ملی تامین خواهد شد و در آخرین اظهار نظر مدیران شرکت گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان در مردادماه امسال، اعلام شد که با توجه به موافقت اولیه تأمین مالی طرح از صندوق توسعه ملی اخذ و مشخص شدن بانک عامل، انتظار می‌رود تا سه ماه آینده بخش عملیاتی این طرح وارد اجرا شود. پیشرفت کمتر از پنج درصدی پتروشیمی دهدشت پس از ۱۳ سال طرح پتروشیمی دهدشت با پیشرفت کاری کمتر از پنج درصد در حال حاضر جز ۱۷ طرح غیرفعال اعلامی از سوی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران قرار دارد. طبق آخرین اطلاعات و صورت‌های مالی اسفند ۱۳۹۷ هزینه‌های انجام‌شده برای ساخت طرح پلی اتیلن سنگین شامل دانش فنی و عملیات اجرایی مبلغ ۵۷۷ میلیارد ریال بوده است. خط لوله اتیلن دنا طرح احداث خط لوله اتیلن دنا از سال‌ها پیش مطرح شده بود؛ تا اینکه در سال ۱۳۹۶ گفته شد عملیات اجرایی ساخت آن به زودی آغاز خواهد شد. اما پس از مدتی مدیران صنعت پتروشیمی کشور اعلام کردند که ساخت و بهره‌برداری از خط لوله دنا به پس از ساخت و راه‌اندازی پتروشیمی گچساران و پالایشگاه گاز بیدبلند ۲ (به عنوان تامین‌کننده اتان) موکول شده است. انتظار می‌رود پتروشیمی گچساران که در حال حاضر ۶۱ درصد پیشرفت فیزیکی دارد تا سال ۱۴۰۰ و پالایشگاه گاز بیدبلند۲ با ۱۳۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی تا پایان سال جاری به بهره‌برداری برسند. پتروشیمی دهدشت با مطرح شدن موضوع احداث خط لوله اتیلن غرب، شروع عملیات اجرایی طرح‌های تعریف‌شده در این مسیر نیز آغاز شد. در شهریور ۱۳۸۴، محمد صادق آل یاسین، مدیرعامل وقت شرکت پتروشیمی باختر اعلام کرد که مطابق اعلام مدیریت برنامه‌ریزی شرکت ملی صنایع پتروشیمی، قرار است مجتمع پتروشیمی دهدشت با ظرفیت تولید ۵۰ هزار تن اتیلن پروپیلن دی‌مونومر (EPDM) طراحی شود. این طرح با اینکه توسط هیئت دولت تصویب شده بود، اما به دلیل فاصله ۳۵۰ کیلومتری این استان تا خط لوله اتیلن غرب و قرار داشتن در ارتفاع سه هزار و ۷۰۰ متری، امکان کشیدن لوله در این فاصله و ارتفاع وجود نداشت که به همین سبب اجرای این طرح برای سال‌ها به تاخیر افتاد و با گذشت سال‌ها از کلنگ‌زنی، اقدامی در زمینه شروع و اجرایی کردن آن از سوی مدیران و مسئولان اجرایی استان کهگیلویه و بویراحمد انجام نشد و طی این سال‌ها جز مطالعات ژئوتکنیکی، پذیره‌نویسی، افتتاح دفتر و از این قبیل فعالیت‌ها پیشرفتی در پروژه مشاهده نشد. آغاز احداث ساختمان‌های غیر صنعتی پتروشیمی دهدشت، اما ۱۵ مرداد ۱۳۹۸ مدیر عامل شرکت پتروشیمی دهدشت در نشست بررسی مشکلات پتروشیمی دهدشت با بیان اینکه برای ساخت پتروشیمی دهدشت ۳۲۷ میلیون یور سرمایه گذاری در نظر گرفته شده است افزود: از این مقدار ۱۸۰ میلیون یور از سوی وزارت صنعت و معدن برای خرید تجهیزات خارجی و ساخت تجهیزات داخلی (مواد اولیه از خارج کشور تامین شده است) اختصاص یافت و ۱۴۷ میلیون یورو هم از سوی صندوق توسعه ملی تامین شده است. محمد رضا صاحب نسق به مرحله جدید احداث ساختمان‌های غیر صنعتی پتروشیمی دهدشت اشاره کرد و ادامه داد: در این مرحله و در یک مناقصه عمومی، مراحل ساخت کلینیک مجتمع پتروشیمی، مهمانسرا و سوله انبار با اعتبار ۲۰۰ میلیارد ریال به مناقصه رفته و شرکت جهرم بتن به عنوان برنده مناقصه و پیمانکار جدید کار ساخت آن را آغاز کرده و ۱۰۰ نفر نیروی جدید هم مشغول به کار شدند. مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری پتروشمیی ایرانیان پترو هم در این جلسه از آغاز مرحله احداث ساختمان‌های صنعتی در آینده نزدیک خبر داد و گفت: با توجه به تامین ارزی، سرمایه مورد نیاز از صندوق توسعه ملی و مشارکت بانک تجارت، با شناسایی پیمانکار واجد شرایط این طرح نیز تا سه ماه آینده آغاز می‌شود. رسول اشرف‌زاده پتروشیمی دهدشت را از طرح‌های اولویت دار وزارت نفت و هلدینگ خلیج فارس عنوان کرد و گفت: احداث ساختمان‌های غیر صنعتی این شرکت به مدت ۳۲ ماه و در سال ۱۴۰۱ به بهره برداری خواهد رسید. نماینده مردم شهرستان‌های کهگیلویه، بهمئی، چرام و لنده در مجلس شورای اسلامی هم در این جلسه گفت: در این جلسه اجرای خط انتقال اتیلن از پتروشیمی گچساران به دهدشت تصویب و لوله‌های مورد نیاز این خط خریداری شده است. عدل هاشمی پور استفاده از جوانان و نیرو‌های کار بومی را از دیگر اولویت‌های ادامه این طرح دانست و افزود: برای کمک به اشتغال اهالی منطقه و جوانان شهرستان، در وزارت خانه مصوب شد که پیمانکاران برای تکمیل این طرح از توانمندی و ظزفیت نیرو‌های بومی استفاده کنند که این کار در اشتغال مردم منطقه نقش مفید و موثری دارد. وی با اشاره به اینکه در فضای مجازی، تحریم پتروشیمی دهدشت مطرح شده است گفت: در این زمینه مشکلی وجود ندارد چرا که ۷۰ درصد تجهیزات مورد نیاز این طرح ساخت داخل کشور است و برای تامین این تجهیزات جای نگرانی وجود ندارد. هاشمی پور همچنین به تامین آب مورد نیاز این طرح از محل فاضلاب شهری دهدشت خبر داد و اضافه کرد: با توجه به پیشنهاد شرکت سرمایه گذار مبنی بر استفاده از پساب فاضلاب شهری دهدشت برای تامین آب مورد نیاز سیستم فنی و اجرایی پتروشیمی، قرار شد مشاوری در این زمینه انتخاب و پس از بررسی هم آب مورد نیاز پتروشیمی تامین و نگرانی مردم در خصوص فاضلاب شهری دهدشت برطرف شود. نبود مطالعه هنگام تعریف پروژه‌ها یکی از فعالان اجتماعی استان هم میگوید: تعلل در اجرای پتروشیمی دهدشت موضوعی نیست که بتوان راحت از کنار آن رد شد و آن را نادیده گرفت، باید علت اجرایی نشدن این طرح برای مردم شفاف‌سازی شود که چرا این پروژه بلاتکلیف مانده و اگر مشکلی وجود دارد چرا قبل از اجرا در این زمینه مطالعات لازم نشده است. محمد احمدی افزود: مردم کهگیلویه خاطرات تلخی از نبود مطالعات در اجرای پروژه‌ها دارند، مصداق آن طرح احداث سیمان سپو است که به دلیل معارضات اجتماعی و برخی دلایل دیگر در کما به سر می‌برد و به جای سیمان هندوانه در آن تولید می‌شود حالا هم ساخت پتروشیمی دهدشت به دلایل مشابه در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. احمدی در مورد مشکل تامین آب و خوراک گاز این پروژه اظهار می‌کند: آب صنایع کهگیلویه و بویراحمد از طریق رودخانه‌های این استان تامین می‌شود آیا اگر مارون جوابگوی آب مورد نیاز این طرح نیست نمی‌توان از خلیج فارس برای این پروژه حیاتی آب تامین کرد؟ وقتی نفت جمهوری آذربایجان هزاران کیلومتر آن‌طرف‌تر به اروپا منتقل می‌شودو یا نفت گچساران با بیش از این مسافت به اروپا صادر می‌شود، آیا نمی‌شود با تکیه بر قواعد و تکتولوژی امروز آب و نفت مورد نیاز آن را از مناطق دیگر تامین کرد؟ منبع تامین آب پتروشیمی دهدشت در وضعیت نامناسب بررسی‌ها نشان می‌دهد یک واحد پلی‌اتیلن با ظرفیتی مشابه پتروشیمی دهدشت به سالانه بیش از سه میلیون مترمکعب آب نیاز دارد، منبع تامین آب مورد نیاز این پتروشیمی رودخانه مارون اعلام شده است. این رودخانه از رشته کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرد و با عبور از بهبهان، در استان خوزستان جریان می‌یابد و به تالاب شادگان و در فصل‌های پرآب، به خلیج فارس می‌ریزد. این رودخانه همواره نقش مهمی در کشاورزی استان خوزستان داشته است، اما در سال‌های اخیر و در پی کمبود آب، کشاورزی و اقتصاد خانواده‌های روستایی را با مشکل روبرو کرده‌است. این وضعیت به گونه‌ای است که هوشنگ حسونی‌زاده معاون مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان در گفتگویی با ابراز نگرانی از وضعیت رودخانه مارون گفت: وضعیت این رودخانه خوب نیست و باید جهت هرگونه مصرف از این رودخانه احتیاط کرد. از طرف دیگر اطلاعات سد مارون نیز نشان می‌دهد که این سد ظرفیت آب قابل تنظیم سالانه ۹۰۰ میلیون مترمکعب را دارد که همه این میزان آب باید جهت مصارف کشاورزی استفاده شود حال باید منتظر بمانیم و ببینیم مسئولان استانی و کشوری برای بهبود وضعیت اشتغال و رونق اقتصاد این منطقه چه تصمیمی برای این طرح اتخاذ می‌کنند آیا این طرح همچنان مانوری برای نامزد‌های انتخاباتی در زمان انتخابات ریاست جمهوری و مجلس است یا اینکه مسئولان برای تغییر وضعیت فعلی آن چاره اندیشی می‌کنند!