گزارش مکتوب؛
زخم ناآگاهی بر بدن طولانیترین غار نمکی جهان
خطر اخراج طولانیترین غار نمکی جهان از یونسکو جدی شد.
این خبر مانند شوک، موجی از نگرانی را در میان مردم هرمزگان بویژه قشرآگاه، آشنا با محیط زیست و پدیدههای زمین شناسی ایجاد کرده است.
به گزارش
خبرگزاری صدا و سیما مرکز خلیج فارس؛ غار نمکی قشم که با شماره ۱۷۱ ثبت آثار ملی شده، یکی از چند ژئوسایتهای ژئو پارک جهانی قشم است.
گنبد نمکدان در محدودهای به وسعت ۳۰۰ کیلومتر شامل ژئوسایتهای مختلفی مانند غار نمکدان، تنگه چاهکوه و دره تندیسها است.
در این گنبد هفت غار نمکی وجود دارد که یکی از آنها طولانیترین غار دنیاست و نمکهای داخل آن حدود ۵۷۰ میلیون سال قدمت دارد.
وجود چشمههای نمک، سفیدپوش بودن درهها و زمینهای اطراف این گنبد، چشم انداز زیبایی به منطقه داده است.
ژئوپارک چیست؟ژئوپارک یا پارک زمین شناسی که یونسکو نخستین بار آن را ابداع کرد، به گستره ایی با مرزهای کاملا آشکار، پهنه کافی و دربرگیرنده چند دیده زمین شناختی کمیاب و برجسته گفته میشود.
در این گستره جاذبههای طبیعی، تاریخی و فرهنگی ارزشمندی یافت میشود.
قلمرو ژئوپارک قشم دو هزار و ۶۰۰ کیلومتر مربع شامل جزیرههای قشم، هنگام و ۵۰۰ متر مرز حاشیه دریایی این جزایر و خلیج دیرستان است.
اما آن چیزی که اهمیت این ژئوپارک را دو چندان میکند این است که بعلت موقعیت راهبردی آن در خلیج فارس و به عنوان نمونه منطقهای در میان ژئوپارکهای آسیای شرقی و اروپایی، از جایگاه ویژهای برخوردار است.
ایران پس از چین، مالزی، کره جنوبی، ژاپن و ویتنام، ششمین کشور قاره آسیاست که دارای ژئوپارک است.
علت خطر اخراج از یونکسواخیرا جهاد کشاورزی هرمزگان ۷۹۲ هکتار زمین مجاورت ژئو سایت نمکدان قشم را در دو قطعه سیصد و ۴۹۲ هکتاری، برای ایجاد مزارع پرورش میگو به سرمایه گذاران واگذار کرده است.
تقی زاده یکی از سرمایه گذاران میگوید: فعالیت ما در ۱۸ گروه، با هزینه حدود ۱۲ میلیارد تومان است.
اولیاء بندری یکی دیگر از سرمایه گذاران میگوید: صید و صیادی در غرب جزیره قشم رو به پایان است و مردم مجبورند با این روش اشتغالزایی کنند.
اما مدیر ژئوپارک جهانی قشم بر تخلف صورت گرفته تاکید کرد و میگوید: بخشی از این زمینها در محدوده حریم اثر ملی گنبد نمکدان واقع شده است که طبق قانون مجازات اسلامی دخل و تصرف در حریم محسوب، و مشمول پیگرد قانونی میشود.
علیرضا امری کاظمی با اشاره به آسیب وارده به منظره و چشم انداز این ژئوسایت جهانی در صورت ساخت مزارع پرورش میگو گفت: این امر علاوه بر تخریب زمین شناسی و وارد کردن آسیب جدی به ساختار گنبد نمکی، بعلت واقع شدن در حریم حفاظتی، رای منفی یونسکو را برای ژئوپارک جهانی قشم به همراه دارد.
ژئو پارک قشم با تلاشهای فراوان کارشناسان از ۴ سال پیش تاکنون، وارد زنجیره ژئوپارکهای جهانی شده است و ایجاد مزارع پرورش میگو اطراف این ژئوسایت، به معنای دریافت کارت قرمز از سوی کارشناسان یونسکو و خروج از این زنجیره معتبر جهانی است.
طبق دستورالعمل یونسکو، ژئو سایتها شامل سه حریم اصلی، حفاظتی و توسعه است.
مدیر ژئوپارک جهانی قشم میگوید: قرارگیری زمینهای واگذار شده در حریم حفاظتی با دستورالعملهای یونسکو تناقض دارد و تمام تلاشهای ما را برای تمدید کارت سبز این پارک از بین میبرد.
امری کاظمی میافزاید: با ساخت مزرعه پرورش میگو این اثر منحصر بفرد و زنده تخریب، و با نفوذ آب حوضچههای پرورشی به لایههای نمکی و معدنی، ساختار طبیعی و زیست محیطی آن نابود، و زمینهای اطراف آن به شوره زار تبدیل میشود.
تقاضای توقف طرحمعاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم خواستار توقف فوری ساخت مزرعه پرورش میگو در ژئوسایت نمکدان قشم شده است.
مرتضی شیخ زاده به موفقیت ژئوپارک جهانی قشم در دریافت کارت سبز از سوی سازمان جهانی یونسکو اشاره کرد و میافزاید: با توجه به بازبینی دوباره وضعیت ژئوپارک جهانی قشم برای تمدید کارت سبز در سال ۹۹ از سوی یونسکو، تخریبهای صورت گرفته این موضوع را با مشکل جدی روبرو میکند.
مشکلات ژئوسایت ثمره نبود تعاملبه گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری هرمزگان این مشکلات مربوط به دو حوزه حریم و ضوابط است.
رضا برومند میافزاید: اگر سازمان منطقه آزاد قشم اطلاعات زمان ثبت یک اثر ملی، حریم و ضوابط را در اختیار دستگاههای مرتبط قرار میداد، شاید تصمیم دیگری گرفته میشد.
اما مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان معتقد است مباحث مربوط به فواصل ژئوپارک و محدودههای آن در قوانین محیط زیست لحاظ نشده است و موضوع بررسیها، آلایندگی منابع طبیعی است.
حبیب مسیحی تازیانی میافزاید: حفاظت محیط زیست هرمزگان تمامی بررسیهای لازم را در چارچوب قانونی انجام داده است.
به گفته وی این بررسیها مسائلی مانند ضوابط استقرار و بقیه مراحل قانونی را در بر میگیرد و فاصله طرح تا نخستین روستا یعنی (کانی) بیش از ۲ کیلومتر است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان میگوید: فاصله زمینهای واگذار شده از دریا نیز حدود یک کیلومتر است و ژئوسایت غار نمکی در حد فاصل ۶ کیلومتری آن قرار دارد.
براساس تفاهم نامه منعقد شده سازمان منطقه آزاد قشم و استانداری هرمزگان، و با توجه به تفویض اختیارهای صورت گرفته سازمانهایی مانند میراث فرهنگی و محیط زیست، تمام استعلامها برای واگذری زمین در جزیره، باید از سازمان منطقه آزاد قشم به عنوان متولی امر صورت گیرد.
امری کاظمی مدیر ژئوپارک جهانی قشم میگوید: هیچگونه استعلامی از سازمان منطقه آزاد و ویژه اقتصادی قشم گرفته نشده و این واگذاریها بدون هماهنگی، از سوی جهاد کشاورزی هرمزگان صورت گرفته است.
به گفته وی واگذاری بخشی از زمینها در محدوده ژئوسایت و اطراف روستاهای دَرَکو و کانی، علاوه بر شور کردن آبهای سطحی و سد و بندهای اطراف این روستاها، آلودگیهای ناشی از بوی تعفن و پساب پرورش میگو به شیوه سنتی نیز، زمینه مهاجرت ساکنان این دو روستا به ویژه کانی را فراهم میکند.
اما رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان نظر دیگری دارد و میگوید: واگذاری زمینها در تمام زمینههای صنعتی، کشاورزی و آبزیپروری بر عهده جهاد کشاورزی است.
علی باقرزاده افزود: در واگذاری زمینهای مجاور ژئوسایت نمکدان قشم تمام استعلامهای لازم بر اساس دستورالعملها گرفته شده و مستندات آن در پرونده موجود است.
به گفته وی اگر واگذاری انجام شده نیاز به اصلاح داشته باشد قطعا پیگیریهای لازم انجام و سرمایهگذار موظف به رعایت آن خواهد شد.
به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان لازمه این کار، اعلام حریمها از سوی سازمان منطقه آزاد قشم است.
اقدامات صورت گرفته برای جلوگیری از این خطربا تلاشهای صورت گرفته ابتدا اجرای بخشی از سایت ۳۰۰ هکتاری پرورش میگو بعلت همجواری با گنبد نمکی و غار نمکدان بدستور دادستان قشم متوقف شد.
به گفته علیرضا نصری فرماندار شهرستان قشم به زودی برای بخش باقیمانده و سایت ۴۹۲ هکتاری پایین دست گنبد نمکدان هم، پس از اعلام نظر کارشناسان زمین شناسی، حکم صادر میشود.
وی میگوید: در صورت همپوشانی مزرعه میگو با حریم ژئوسایت گنبد نمکدان، محدوده این مزرعه با فاصله هزار و ۵۰۰ متری از ژئوسایت، بازتعریف میشود.
ایرج حیدری معاون هماهنگی امور اقتصادی هرمزگان میگوید: تاکنون ۱۹ پرونده مربوط به اجرای این طرح جمع آوری و بررسی شده است.
نتیجه:گویا برمبنای آخرین جلسهها مقرر شد از نیمه اسفند تمام طرح بمدت ۱۵ روز متوقف، تا نتیجه نهایی اعلام شود.
امید است با عینیت بخشیدن به شعارها و برنامههای مطرح شده در بخش گردشگری و بکارگیری ابزارها، امکانات مالی و دانش بنیان، فرصت از دست نرود و این اثر زیبای طبیعی برای نسلهای آینده کشور حفظ شود.
نویسنده : مریم خیاطی