گزارش مکتوب
پلدشت بستری مناسب برای صنعت شیلات و آبزی پروری ایران
دریاچه پشت سد ارس در پلدشت به عنوان بزرگترین مرکز پرورش آبزیان و با برخورداری از مولفه‌هایی همچون دمای مناسب و اکسیژن لازم از منابع مهم پرورش شاه میگو در کشور است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز آذربایجان غربی، وجود زمینه‌های مستعد تکثیر و پرورش ماهی و سایر آبزیان، وجود بیش از ۳۴ رودخانه دائمی و فصلی، هزاران چشمه آب دائمی و فصلی و بیش از هزار قنات، ۴۰ هزار چاه عمیق و نیمه عمیق، ۱۳ دریاچه پشت سد موجود، ۱۴ آبگیر و تالاب و ۲۵ هزار هکتار دشت؛ تنها گوشه‌ای از این ظرفیت‌ها و قابلیت‌های آبزی پروری در این استان است که آذربایجان غربی را به یکی از قطب‌های مهم آبزی پروری کشور تبدیل کرده است.
فعالیت‌های عمده چشمگیر شیلات در این استان حدود سال ۱۳۷۳ شمسی آغاز شده که با وجود عمر کوتاهی که از این فعالیت‌ها گذشته است، ولی در راستای توسعه فعالیت‌های شیلاتی به واسطه ظرفیت‌های منابع آبی و خاکی از یک سو و قابلیت‌های کارا و متخصص نیروی انسانی از سوی دیگر، موجب شده است آبزی پروری در این استان توسعه قابل توجهی یافته و در کنار سایر صنایع کشاورزی به مزیت‌ی بی بدیل در این عرصه تبدیل شود.
آذربایجان غربی در بین استان‌های غیرساحلی کشور رتبه نخست تولید انواع آبزیان را دارد و ۱۳ گونه مختلف ماهی شامل قزل‌آلا، کپور، فیتوفاک، آمور و بیگ هد و سوف در منابع آبی آذربایجان غربی پرورش می‌یابد.
دریاچه پشت سد ارس در پلدشت به عنوان بزرگترین مرکز پرورش آبزیان این استان و به گفته کارشناسان شیلات با برخورداری از مولفه‌هایی همچون دمای مناسب و اکسیژن لازم به خاطر جریان باد و چرخش آبی از منابع مهم پرورش شاه میگو در کشور است.
سد ارس در نزدیکی شهر پلدشت و بر روی رودخانه ارس در مرز ایران و جمهوری آذربایجان احداث شده است. دریاچه پشت سد ارس در شمال استان از مهمترین ذخایر تولید ماهی و شاه میگوی دراز آب شیرین در کشور است و در سال‌های اخیر سالیانه بیش از ۶۰ هزار تن شاه میگو از آن صید و به کشور‌های دیگر صادر می‌شد.قریشی مدیریت شیلات و آبزیان آذربایجان غربی می‌گوید: این استان نخستین استان در بین استان‌های غیر ساحلی کشور به لحاظ تولید انواع ابزیان است، چرا که مبدا تولید ۱۵ درصد از آبزیان کشور است.
مدیریت شیلات و آبزیان آذربایجان غربی ادامه داد:در این میان دریاچه پشت سد ارس پلدشت با هم مرزی با جمهوری خود مختار نخجوان تنها منبع آب شیرین پرورش شاه میگوی دراز در کشور به شمار می‌رود.
سلیمی رئیس اداره تولید و پرورش شیلات آذربایجان غربی نیز می‌گوید: سالانه در استان نزدیک به ۱۵ هزار تن انواع آبزیان صید و پرورش داده می‌شود، که مرکز تحقیقاتی شهید کاظمی پلدشت، مهمترین ظرفیت برای تکثیر و پرورش بچه ماهیان است.
او با اشاره به اینکه مرکز تحقیقاتی شهید کاظمی پلدشت تامین کننده نیاز شمال غرب کشور به شمار می‌رود افزود: در سال‌های گذشته سالانه ۵ میلیون قطعه بچه ماهی وارد می‌شد، اما این مرکز بزرگترین تولید و تکثیر بچه ماهی است و ۱۰ میلیون قطعه بچه ماهی تولید می‌کند.
رئیس اداره تولید و پرورش شیلات استان از راه اندازی مرکز بازسازی ذخایر ژنتیکی شهید کاظمی پلدشت خبر داد و افزود: آذربایجان غربی از یک استان مصرف کننده آبزیان به یک استان تولید کننده و صادر کننده تبدیل شده است.
قریشی مدیر شیلات استان در این رابطه می‌گوید: علت احداث این مرکز به خاطر قرار گرفتن در کنار سد بزرگ و بسیار غنی ارس در منطقه است.
مدیر شیلات استان ادامه داد: این مرکز برای حفظ و بازسازی ذخایر آبزیان منابع آبی و همچنین برای اشتغال پایدار برای دو هزار خانوار صیادی در استان‌های شمال غرب احداث شده است.
درحال حاضر روند صید غیرمجاز در این دریاچه موجب شده است که تولید آبزیان در آن به نحو چشمگیری کاهش یابد به نحوی که صید و تردد غیرمجاز در اطراف دریاچه پشت سد ارس مهمترین تهدید برای کاهش تولید گونه‌های ارزشمند آبزیان است.
شفیع پور رییس اداره بهبود و کیفیت شیلات استان نیز گفت: سالانه با صادرات انواع ابزیان از استان به کشور‌های اسیایی و اروپایی، یک میلیون و دویست هزار دلار ارز وارد کشور می‌شود.شفیع پور ادامه داد: اما چند سالی است که صید غیر مجاز، باعث افت تولید شاه میگوی دراز آب شیرین در سد ارس شده است.
رییس اداره بهبود و کیفیت شیلات استان می‌گوید:در صنعت ابزی پروری که ظرفیتی پنهان در اقتصاد کشور است ۲۳۰ هزار نفر مشغول فعالیت هستند.
او به روند رو به رشد صید و صادرات شاه میگو به عنوان یک یافته جدیدآبزی پروری در استان اشاره می‌کند و می‌گوید: صادرات شاه میگوی آذربایجان غربی به کشور‌های اروپایی از یک تن در سال هفتادو چهار به دویست و هشتاد تن در سال گذشته افزایش یافته است.
کارشناسان، یکی از دلایل کاهش تولید شاه میگو در دریاچه سد ارس را صید غیرمجاز شاه میگو‌های زیر ۵۰ گرم می‌دانند چرا که شاه میگوی زیر ۵۰ گرم بهترین لارو تولید مثل برای سال بعد محسوب می‌شود و صید آن موجب کاهش تخم ریزی است.
انواع آبزیان شامل ماهیان و شاه میگو به کشور‌های بلژیک و آلمان و برخی کشور‌های منطقه از جمله عراق و آذربایجان صادر می‌شود.
صادرات آبزیان دریاچه پشت سدارس سالیانه ۵ میلیون دلار ارزآوری داشت که با شیوع صید غیرمجاز و کاهش تولید این رقم به یک میلیون دلار کاهش یافته است.
رییس اداره تولید و پرورش شیلات استان می‌گوید: شاه میگوی دراز آب شیرین و ماهی سوف به صورت انحصاری در دریاچه سدارس پرورش و تولید می‌شود و با تداوم روند صید غیرمجاز، انقراض این گونه‌ها و از دست رفتن بازار جهانی دور از انتظار نیست.
او افزود: از ۲۷۰ تن صیدی که در سنوات گذشته که در حال حاضر این مقدار به ۲ تن کاهش پیدا کرده است.سلیمی با اشاره به صید غیرمجاز ماهیان سردآبی به ویژه میگو در دریاچه سد ارس پلدشت گفت:با توجه به اینکه ۳۵ درصد آبزیان استان در دریاچه پشت سدارس تولید می‌شود، قبل از این پدیده شوم صید غیر مجاز، سالانه ۳۸۰۰ تن از دریاچه سدارس انواع ابزیان صید و به استان‌های همجوار و کشور‌های همجوار و کشور‌های اروپایی صادر می‌شد.اما صید بی رویه توسط صیادان غیر مجاز علاوه بر تشدید خطر انقراض آبزیان باعث از دست دادن بازار جهانی در آینده نزدیک می‌شود.او با اشاره به اینکه شاه میگوی دراز آب شیرین در سطح کشور فقط در دریاچه سد ارس آذربایجان غربی پرورش می‌یابد گفت: میزان ارز آوری هر کیلو شاه میگو بین ۱۱ تا ۱۵ دلار است.اگر چه این محصول ارزشمند تا پانزده سال قبل در میان صیادان این استان ناشناخته بود، اما آنان با آگاهی از جایگاه صادراتی میگو، متوجه شدند که این آبزی در کشور‌های اروپایی به عنوان یک نوع غذای با ارزش است و در میان غذا‌های گرانقیمت قراردارد و از این رو تولید آن در اذربایجان غربی در چند سال اخیر مورد توجه جدی قرار گرفته است.یکی از صیادان در پلدشت می‌گوید: در اوایل کارم در این دریاچه به عنوان صیاد این نوع آبزی تهدیدی برای تورهای ماهیگیریم بود و گفته می‌شد که این موجود آبزی، تور‌ها را خراب می‌کند و بیشتر آن‌ها یا تلف می‌شدند و یا به دام پرندگان می‌افتادند.همچنین یکی دیگر از صیادان که سالیان سال است رزق و روزی خانواده اش را از صید ماهی در دریاچه سدارس کسب می‌کند، می‌گوید: چهار سال است که صید و صیادی در این دریاچه رضایت بخش نیست و میزان صید‌ها به نصف کاهش یافته است.
صفری فرماندار شهرستان پلدشت نیز معتقد است: با توجه به واقع شدن سد ارس در نوار مرزی بین ایران و آذربایجان و ممنوع بودن هر گونه تردد غیرمجاز در حاشیه آن، شیوع صیدغیرمجاز در دریاچه سد ارس ماحصل کوتاهی در انجام وظیفه و پیگیری نشدن موضوع از سوی برخی نهاد‌های متولی است.
به عقیده کارشناسان قرار گرفتن سد ارس در منطقه آزاد ماکو و بهره مندی سرمایه گذاران از تسهیلات ویژه فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری در این بخش و حفظ برند ایرانی شاه میگوی دراز آب شیرین فراهم می‌کند.
تا پایان برنامه ششم توسعه باید تولید ابزیان در کشور به ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تن برسد، که در صورت تحقق این هدف گذاری بازار ۴۰۷ میلیون دلاری صادرات رو از ان خود خواهد کرد.