گزارش مکتوب
سرمای بهاره و دغدغه سرمازدگی
سرمازدگی بهاره، یکی از عوامل خسارت زای کشاورزی است که سالانه میلیارد‌ها ریال آسیب به بخش کشاورزی وارد می‌کند، اما کشاورزان می‌توانند با روش‌های نوین این خسارت به حداقل برسانند و شاهد افزایش محصولات کشاورزی خود باشند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز آذربایجان غربی،امسال نیز همانند سال‌های گذشته باغات استان آذربایجان غربی زودتر از موعد به بار نشستند و شکوفه‌ها و گل‌های بهاری چشم‌نواز مهمان درختان شدند، شکوفه‌هایی که علاوه بر زیبایی نگرانی‌هایی برای باغداران دارند که در صورت سرمازدگی تمام محصولات خود را از دست خواهند داد، چراکه گل‌دهی زودتر از موعد نگران‌کننده است.
در آذربایجان‌غربی ۱۱۲ هزار هکتار باغ وجود دارد که از این مقدار ۱۰۲ هزار هکتار بارور بوده که در صورت بروز سرما زدگی کشاورزان زیادی متحمل خسارت می‌شوند.
تمام تلاش باغداران و کشاورزان نیز در طول سال این است که بتوانند محصولشان را از ابتدای فصل کاشت حفظ کرده و به فصل برداشت برسانند، در این فاصله زمانی عوامل متعددی کاهنده محصول هستند که یکی از این عوامل سرمازدگی بهاره می‌باشد.
در برخی از مناطق استان در اول فصل و هنگامی که شکوفه‌های درختان محصولات باغی مانند زرد آلو، آلو، شیل و ... باز می‌شود وارونگی دما موجب سرما زدگی و کاهش شدید محصول در آن سال می‌شود، البته در این میان برخی از باغداران بیکار ننشسته و برای جلوگیری از این پدیده طبیعی روش‌های مختلفی را آزمون کرده اند.
روش‌هایی که کاراییشان می‌تواند برای جلوگیری از سرما زدگی و خسارت مناسب باشد.
رضا نوبخت یکی از باغداران ارومیه‌ای است که چندین سال با بحران سرما زدگی دست و پنجه نرم کرده است.
نوبخت در این خصوص می‌گوید:ما در منطقه سرو ارومیه در فصل بهار سرمازدگی داریم که شدت آن در سال‌های مختلف بین ۲۰ الی ۱۰۰ درصد متفاوت است.
این باغدار ادامه می‌دهد:ما هرساله با روش‌های از قبیل ماشین بادی، آتش زدن کاه، بخاری باغی، سایبان، دمنده پشت تراکتور و چاهک معکوس خسارت‌های احتمالی از سرما زدگی را به حداقل می‌رسانیم.
محمد اسماعیلی یکی دیگر از باغداران ارومیه‌ای با اشاره به اینکه استفاده از بخاری باغی برای جلوگیری از سرما زدگی بسیار موثر است افزود:طبق نظر کارشناسان هر چه بخاری باغی کوچکتر و تعدادش بیشتر باشد بهتر جواب گرفته می‌شود.
این باغدار افزود:اگر مدت زمان سرما یا افت دما زیاد باشد در هر ردیف می‌توان از بخاری‌های باغی کوچکتر استفاده کرد که در غیر این صورت یک ردیف در میان هم کافی است.
پنجعلی آقالو باغدار دیگری نیز به روش چاهک معکوس برای جلوگیری از سرمازدگی اشاره کرد و افزود:چاهک معکوس دستگاهی است که پروانه نصب شده در آن هنگام چرخش، هوای سرد را از کف باغ کشیده و تا ارتفاع ۲۰۰ متری به سمت بالا و به صورت عمودی پرتاب می‌کند و با این کار هوا جریان می‌یابد و وارونگی هوا در سطح زمین می‌شکند.
سال گذشته سرمای دیررس بهاره نزدیک به ۳۰۰ میلیارد تومان به محصولات کشاورزی آذربایجان غربی خسارت وارد کرد.
غلامعلی مرادی معاون برنامه ریزی و اموراقتصادی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی نیز می‌گوید:در سال زراعی گذشته سرمازدگی دیر رس و یخبندان نزدیک به ۳۰۰ میلیارد تومان به محصولات زراعی و باغی خسارت وارد کرد.
مرادی با اشاره به اینکه سرمازدگی و یخبندان بهاره بیشترین میزان خسارت گزارش شده در سال زراعی گذشته بود افزود:محصولات باغی دانه دار به میزان ده درصد، درختان هسته دار در حدود ۲۵ درصد، میوه‌های خشک اعم از گردو و بادام در حدود ۲۵ درصد و محصولات زراعی شامل چغندر قند و گندم نیز در سطح کمتر دچار خسارت شدند.
معاون برنامه ریزی و اموراقتصادی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی به اقدامات پیشگیرانه‌ای که باغداران برای پیشگیری از سرمازدگی می‌توانستند انجام دهند، اشاره کرد و افزود: باغداران از هم اکنون اقدامات و تمهیدات لازم را برای محافظت از درختان و باغ‌های خود در برابر سرما زدگی انجام دهند تا در مواقع بحران غافلگیر نشوند.
امیر ساوجی رئیس اداره مدیریت بحران و مخاطرات بخش کشاورزی نیز با اشاره به اهمیت تولید و نصب سامانه‌های هوشمند مبارزه با سرمازدگی و تگرگ می‌گوید:دانش فنی تولید سامانه‌های پیشرفته مبارزه با سرمازدگی بومی در استان وجود دارد و مشارکت محققان و پژوهش گران در زمینه توسعه دانش فنی بومی این سامانه‌ها ضروری است.
ساوجی ادامه داد:با توجه به ارزش افزوده تولیدات محصولات کشاورزی در استان استفاده از دانش فنی و حرفه‌ای و سرمایه گذاری در این بخش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
رئیس اداره مدیریت بحران و مخاطرات بخش کشاورزی افزود:با توجه به گزارش‌های هواشناسی احتمال سرما زدگی در شهرستان‌های میاندوآب، خوی، چالدران و تکاب بیشتر است اما هنوز هشدار جدی را اداره کل هواشناسی استان صادر نکرده اما باید کشاورزان آماده مقابله با سرما زدگی باشند.
همچنین در فصل بهار علاوه بر سرمای بهاری و خسارت سرمازدگی، بارش تگرگ و باران و به وجود آمدن سیل نیز می‌تواند به اراضی کشاورزی و کشاورزان و باغداران خسارت وارد کند.
میاندوآب با دارا بودن ۸۲ هزار هکتار زمین کشاورزی شامل ۵۲ هزار هکتار آبی و ۳۰ هزار هکتار دیم یکی از قطب‌های مهم کشاورزی در آذربایجان‌غربی محسوب می‌شود که طی روز‌های گذشته بارش شدید تگرگ به محصولات کشاورزی این منطقه خسارت وارد کرد.
علی دیانتی رئیس جهاد کشاورزی شهرستان میاندوآب با اشاره به خسارت بارش تگرگ افزود: بارش تگرگ در این شهرستان بیش از ۱۵ میلیارد تومان به کشاورزان منطقه خسارت وارد شده است.وی با اشاره به اینکه کارشناسان در حال ارزیابی دقیق خسارت وارد شده به باغات و زمین‌های زراعی شهرستان هستند گفت: تا کنون گزارشی از خسارت به گلخانه‌ها داده نشده است.
همچنین طی هفته جاری بارش تگرگ به صد‌ها هکتار از باغات و اراضی کشاورزی بخش‌های مرکزی فیرورق خوی خسارت زیادی وارد کرد.
سالم خویی دبیر مدیریت بحران شهرستان خوی می‌گوید: کارشناسان در این مناطق در حال ارزیابی خسارت های ناشی از تگرگ هستند.
هر ساله سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی برای کاهش خسارت‌های احتمالی سرمازدگی‌های بهاری هشدار‌هایی می‌دهد.
عزیز امانی مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی می‌گوید بهره برداران بخش کشاورزی استان لازم است تا تدابیر لازم جهت کاهش خسارت‌های ناشی از افت دما و سرمازدگی طی روز‌های آینده را به کار گیرند.
او ادامه داد:با توجه به پیش بینی افت شدید دما و وزش باد شدید در روز‌های آتی توسط هواشناسی کشاورزی استان، کنترل دما، رطوبت و تهویه در گلخانه‌ها و واحد‌های پرورش قارچ، بستن دریچه‌های گلخانه‌ها در زمان شدت سرما و تخلیه آب لوله‌های آبیاری تحت فشار ضروری است.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی افزود:بازدید پوشش گلخانه و در صورت لزوم تعمیر پوشش ان‌ها، بازدید سوخت و سیستم‌های گرمایشی و تدارک سوخت احتیاطی در گلخانه‌ها و واحد‌های قارچ، تنظیم درجه حرارت و گرم کردن انبار‌های سیب زمینی و پیاز با توجه به نوسان دمایی، کنترل ضد یخ ماشین آلات و بستن دریچه‌ها و درز‌های انبار‌های محصولات کشاورزی نیر نباید توسط فعالان این بخش نادیده گرفته شود.
او می‌گوید:در برخی مناطق که دارای پلار‌ها و بخاری‌های باغی بوده و یا سوختی فراهم باشد استفاده از آن‌ها و ایجاد پوشش مه می‌تواند در کنترل سرمازدگی باغات موثر باشد.
امانی ادامه می‌دهد:نسبت به پوشش منبع سوخت که در خارج گلخانه باشد و نیز محافظت لوله‌های انتقال سوخت دقت شود و منبع سوخت ذخیره کوچک نیز در داخل گلخانه نگهداری شود و لازم است فن‌های سقفی گردش هوای داخل گلخانه کنترل شود، با توجه به مسدود بودن دریچه ها، هوای مشعل‌ها در صورت امکان از بیرون تامین شود.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی تصریح کرد:به منظورجلوگیری از سرمازدگی محصولات باغی در زمان حمل و نقل با استفاده از چادر و پوشش پلاستیکی، اعم از درون کشوری و صادرات به سایر کشور‌ها بخصوص سیب درختی با برنامه ریزی اقدام شود تا در مسیر باعث یخ زدگی محصول نشد، استفاده از کامیون یخچال دار یا کانتینر و یا پوشش مناسب چادری و برزنتی بسیار مهم است.
وی با اشاره به اینکه کشاورزان نسبت به توقف بارگیری و تخلیه محصولات در زمان شدت برودت دما توجه کنند، افزد:مالکین ماشین آلات کشاورزی با توجه به سرمای شدید ویخبندان در روز‌های آتی لازم است تادستگاه‌های خود به ویژه تراکتور‌ها رادرمکان‌های سرپوشیده پارک کرده و در صورت عدم وجود محل مناسب به منظور جلوگیری از وارد شدن آسیب به سیستم‌های سوخت رسانی وخنک کاری دستگاه نسبت به تخلیه آب رادیاتور و گازوییل دستگاه اقدام نمایند.
امانی افزود:پوشش تنه درختان به خصوص نهال‌های زیر سه سال بوسیله گونی و سایر موارد پوشاننده جهت جلوگیری از خسارت جوندگان و استفاده از یخ آب زمستانه جهت کاهش جمعیت زمستانگذرانی آفات بسیار حائز اهمیت است.
آذربایجان غربی یک میلیون هکتار اراضی کشاورزی قابل کشت دارد که ۷۰۰ هزار هکتار آن زیر کشت انواع محصولات باغی و زراعی رفته است؛ از این ۷۰۰ هزار هکتار نیز ۱۲۰ تا ۱۶۰ هزار هکتار باغ و حدود ۳۷۵ هزار هکتار گندمزار است و مابقی به کشت سایر محصولات آبی و دیم اختصاص دارد.
چغندر قند، سیب درختی، گندم، انواع میوه‌های هسته‌دار، انگور و انواع حبوبات و سبزی و سیفی‌جات جزو محصولات کشت شده در مزارع و باغات آذربایجان‌غربی است.