در دسترس بودن دخانیات یکی از عوامل افزایش مصرف دخانیات میان نوجوانان و جوانان است.
کافی است قصد خرید سیگار داشته باشید در کمتر از چند دقیقه با مراجعه به نخستین دکه مطبوعات یا سوپر مارکت و کمترین پول ته مانده جیبتون می‌توانید یه نخ سیگار بخرید به همین راحتی، موضوعی که رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت نیز به آن انتقاد دارد و آن را یکی از عوامل افزایش مصرف دخانیات میان نوجوانان و جوانان می‌داند.
در هفته ملی کنترل بدون دخانیات هستیم، هفته‌ای که شعار امسال آن " محافظت از سلامت عمومی در برابر ترفند‌های صنایع دخانی و بیماری کرونا " عنوان شده است چرا که به گفته کارشناسان صنایع دخانی با عطر و طعم‌های مختلف مواد دخانی از جمله تنباکو -قیمت پایین و دسترسی آسان توانسته اند جوانان را به سوی خود جلب کنند.
تا بحال فکر کرده اید چرا در دورانی که سخت‌ترین تحریم‌ها علیه کشور ما اجرا می‌شود دخانیات از جمله سیگار شامل آن نمی‌شود، اما دارو برای بیماران صعب العلاج تحت شدیدترین تحریم هاست، جای کمی تامل است.
بهزاد، ولی زاده رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت می‌گوید: سالانه بیش از صد هزار میلیارد تومان مصرف دخانیات به اقتصاد کشور لطمه می‌زند.
برآورد می‌شود که سالانه حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان هزینه خرید دخانیات و سه برابر این میزان هزینه سلامت افرادی می‌شود که به علت استعمال دخانیات گرفتار بیماری‌های مختلف میشوند حالا این امار جدا از ۷۰ هزار میلیارد تومانی است که مصرف کنندگان مواد دخانی به علت غیبت از کار، ناتوانی و مرگ زودهنگام در سنین بهره وری به اقتصاد کشور تحمیل می‌کنند.
ولی زاده در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما می‌گوید: وقتی حرف از افزایش مالیات می‌زنیم عوامل صنایع دخانی توجیهات غلطی دارند که افزایش مالیات باعث قاچاق می‌شود به همین علت نگذاشته اند در چند سال گذشته با افزایش مالیات قیمت‌های دخانیات افزایش خاصی داشته باشد بطوری که کشور ایران بین ضعیف‌ترین کشور‌های جهان در اجرای این راهکار است.
وی می‌افزاید: دخانیات سالانه موجب مرگ ۸ میلیون نفر از مردم جهان می‌شود. اکنون در هر ۴ ثانیه یک نفر بر اثر استعمال دخانیات در جهان جان خود را از دست می‌دهد، مرگ و میر مرتبط با دخانیات تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰ میلیون مورد افزایش می‌یابد، ۸۴ درصد از افراد سیگاری در کشور‌های در حال توسعه زندگی می‌کنند.
ولی زاده با اشاره به اینکه دخانیات مسئول ۱۲ تا ۲۵ درصد مرگ‌ها در کشور‌های صنعتی است، می‌گوید: بیش از ۸۰ درصد مرگ و میر‌های ناشی از دخانیات در کشور‌هایی با درآمد پایین یا متوسط اتفاق می‌افتد، مصرف دخانیات در ایران موجب مرگ ۵۵ تا ۶۰ هزار نفر می‌شود.
به گفته رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت بر اساس قانون جامع مبارزه با دخانیات، عرضه سیگار به افراد زیر ۱۸ سال و فروش سیگار نخی به کلی ممنوع است و حتی در این قانون به صراحت آمده که صدا و سیما نیز باید از هرگونه تبلیغ مستقیم و غیرمستقیم مواد دخانی مانند نمایش آن در فیلم‌ها و سریال‌ها بپرهیزد، اما در سال‌های اخیر شاهد افزایش مصرف قلیان در جامعه به خصوص میان جوانان هستیم. حدود ۴۰ درصد کسانی که سیگار را کنار گذشته‌اند به مصرف قلیان رو آورده‌اند، درحالی که عوارض مصرف هر بار قلیان معادل ۴۰ نخ سیگار است. در حالی که قانون، عرضه هرگونه مواد دخانی از جمله قلیان را در اماکن عمومی ممنوع کرده است.
دکتر ندا الهی فوق تخصص بیماری‌های ریه با اشاره به اینکه یک میلیون نفر از کل مرگ و میر‌های منتسب به دخانیات بر اثر مواجهه با دود دست دوم آن به وقوع می‌پیوندد، خاطر نشان می‌کند:کودکان و زنان بیشترین قربانیان مواجهه با دود دست دوم دخانیات هستند، ۷۰۰ میلیون کودک در جهان در معرض دود سیگار والدین شان در خانواده قرار دارند، مواجهه با دود دخانیات مهمترین عامل در ایجاد سندرم مرگ ناگهانی نوزاد است، مواجهه با دود دخانیات عامل شناخته شده در بروز عفونت گوش میانی، آسم و خس خس سینه در کودکان است، بیماری‌هایی از قبیل حملات آسم، آبریزش از چشم و بینی و عفونت گوش میانی در فرزندان افراد سیگاری بیشتر است. خطر سکته مغزی در افرادی که در مواجهه با دود سیگار هستند به اثبات رسیده است، در پایان قرن حاضر یک میلیارد مورد مرگ ناشی از دخانیات در جهان به وقوع خواهد پیوست، مرگ و میر ناشی از دخانیات به تنهایی بیشتر از مرگ و میر ناشی از اچ آی وی، سوء مصرف مواد، مصرف الکل و حوادث رانندگی و استفاده از اسلحه گرم است، مصرف دخانیات یکی از مهمترین عوامل ایجاد بیماری فشار خون و تشدید کننده بسیاری از بیماری‌های کشنده است.
سالانه بیش از ۵۰ میلیارد نخ سیگار در ایران دود می‌شود که ۱۲ میلیارد آن سیگار داخلی است و بقیه وارداتی و قاچاق است. همچنین، سالانه ۸۰ هزار نفر بر اثر مصرف سیگار، جان خود را از دست می‌دهند و ۱۶۰ هزار نفر نیز دچار بیماری‌های مزمن میشوند.
به طور متوسط روزانه ۳.۵ درصد مصرف قلیان در کشور گزارش شده است که این مصرف در مردان از شیوع ۴.۷ درصدی و در زنان از شیوع ۲.۳ درصدی برخوردار است و روند مصرف قلیان در زنان نگران کننده‌تر از مردان است. تمایل جوانان و مردم به مصرف محصولات دخانی غیرسیگار نگران کننده است. باید با اجرای دقیق قانون بر این چالش غلبه کنیم و بتوانیم وضعیت بهتری را در کشور رقم بزنیم.
بنابر گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، سالانه ۶ میلیون نفر در دنیا بر اثر استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهند. در حال حاضر سه چهارم این مرگ‌ها در مردان اتفاق می‌افتد و ۶۰۰ هزار مورد از این مرگ‌ها مربوط به افراد غیرسیگاری است که با دود دست دوم یا دود تحمیلی ناشی از مصرف دخانیات، توسط دیگران مواجهند.
دکتر علی یاریگر محقق و پژوهشگر با بیان اینکه ۳ نفر از هر ۴ نفر که دخانیات مصرف می‌کنند، سیگار کشیدن را ادامه می‌دهند، می‌گوید: نیمی از تمام سیگاری‌هایی که بطور طولانی مدت دخانیات استعمال می‌کنند در نهایت به دلیل مصرف دخانیات فوت میشوند که نیمی از این مرگ‌ها در سال‌های میانه عمر بین ۴۵ تا ۵۴ سالگی اتفاق می‌افتد.
وی می‌افزاید: شروع استعمال دخانیات ۹۰ درصد از افراد سیگاری از سنین نوجوانی است بطوریکه ۹ نفر از هر ۱۰ سیگاری، استعمال دخانیات را از سن ۱۸ سالگی شروع و ۹۹ درصد از سن ۲۶ سالگی آن را آغاز کرده اند.
۹۰ درصد سرطان ریه، ۱۵ تا ۲۰ درصد سایر سرطان‌ها، ۷۵ درصد برونشیت مزمن و ۲۵ درصد مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی در سنین ۳۵ تا ۶۹ سال، ناشی از مصرف دخانیات بوده است.
گفتنی است توتون توسط پرتغالی‌ها وارد ایران شد. تاریخ آن را بعضی ۱۵۹۰ میلادی مطابق با ۹۹۹ هجری نوشتند و در زمان شاه عباس در ایران رواج یافت. سال ۱۲۹۴ نخستین بار قانون انحصار دولتی دخانیات تقدیم شد و قرائت لایحه انحصار دخانیات از طرف وزیر مالیه نصرت الدوله فیرو در مجلس وقت با قید یک فوریت به تصویب رسید. در سال ۱۳۰۲ و ۱۳۰۷ تغییراتی در قانون انحصار، ایجاد شد و موازین مربوط به انحصار تحکیم و زمین‌ها گسترش یافت و بر اساس قانون مصوب ۲۹ اسفند ۱۳۰۷ وارد کردن، صادر کردن، خریدن و فروختن، حمل و نقل اجناس دخانی، انواع کاغذ سیگار و متفرعات آن در سراسر کشور در انحصار دولت قرار گرفت.
"هفته ملی بدون دخانیات از ۶ تا ۱۲ خرداد اعلام شده است ".
مریم صادقی خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما .