«هوره» یکی از گونههای موسیقی کُردی است که در استانهای ایلام ، کرمانشاه و کردستان رواج دارد .
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز ایلام؛ این آواز یک مقام بسیار زیباست که سوگ ، ماتم ، غریبی ، عزاداری و حماسه را به شیوههای ملیح و متین به گوش شنونده میرساند . استان ایلام در غرب کشور به سبب پیشینهی تمدنی خود ، همواره مهد باشکوه صنایع دستی ، آواها و نواهای محلی متنوع ، اقامتگاههای سنتی و بافت زندگی سنتی و دینی بوده است. در این استان موسیقی و ترانه محلی از جایگاه بالایی برخورد دار است به گونهای که چندین نوع متنوع آهنگ و موسیقی با صداهای محلی گوش هر نوع مخاطبی را به سوی خود جذوب میکند.
هوره آواز اساطیری ایلامیان
این نوع موسیقی آوازی که از آوازها و نیایشهای اساطیری ایران است از هزارههای قبل از میلاد مسیح تا به امروز روح دوستداران موسیقی را سیراب کرده است.
این گونه موسیقی از ریتم آزاد در ترانه و شکستن مصراعها پیروی میکند و تک سیلابی است، به همین دلیل از موسیقی ردیفی ایران که تابع شعر کلاسیک است، متمایز میشود.
هوره آوازی مردانه ، تک خوان و بدون ابزار موسیقی
جواد باقدم از خوانندگان آواز هوره در این باره میگوید : از زمان کودکی آواز محلی هوره در میان مردمان منطقه ما رواج داشت، تنوع سبکهای خواندن و سادگی و روانی آن من را برآن داشت تا به فراگیری هوره مشتاق شوم. وی با بیان اینکه برای خواندن هوره به هیچ امکانات و آلات موسیقی نیاز نیست گقت : دراین شیوه از موسیقی فرد اشعار ذهنی و باب میل خود را به صورت کلماتی خاص بیان میکند و از هیچ گونه ریتم موسیقیایی یا آهنگی برای خواندن اشعار بهره نمیگیرد.
وي اضافه کرد : به کسانی که این آواز اساطیری را سر میدهند "هوره چِر" و به هر کدام از بخشهای هوره نیز "ده نگ" گفته میشود.
اسمعیل نژاد از عشایر ایلامی نیز میگوید : در سالیان گذشته در شب نشینیهای عشایر ، چادرنشینان اشعار خود را به صورت مناظره گویانه بیان میکردند که همین امر موجب ایجاد رقابت و به تبع آن افزایش کیفیت این نوع از شعر شد.
همچنين در گذشته عشایر و چوپانها بیشتر در دل طبیعت این نوا را سر میدادند به همین خاطر استفاده از عناصر طبیعت در ابیات آن بسیار مشهود است . به عقیده کارشناسان ، این آوا که عمر طولانی دارد در طول این سالها به صوت نسل به نسل دستخوش تغییراتی شده که نقش زندگی شهری در این مورد کاملا مشهود است.
هوره قدمتی ۷ هزارساله دارد
رضا ربیعی پور پژوهشگر فرهنگی میگوید: کلمه هوره و نامگذاری آن قدمتی حدوداً ۷ هزار ساله دارد. این آوا بخش مهمی از فرهنگ یک قوم را با خود حمل میکند و حامل پیام ها ، روایتها و سخنانی است که در سکوت زبانها به فریاد درآمده است. این کارشناس فرهنگی گفت : بان بنهای ، بنیریچِر ، دودنگی ، باریه ، غریبی ، ساروخانی ، گل و دره ، پاوه موری ، قطار ، هجرانی ، مجنونی ، سحری و هیلاوه از مقامهای پر طرفدار «هوره» هستند. ربيعي افزود : بیشتر زیبایی و تأثیرگذاری هوره نیز به این دلیل است که در آن صدای " «هوره چِر» " بدون کمک هر گونه سازی میتواند احساسی بسزا به شنونده منتقل کند. در بیشتر اشعار هوره ، فضایی عاشقانه حاکم است عشقی پاک که حکایت از سالهای دور فرهنگ کُرد دارد.
هوره در میان لک زبانان و کلهر زبانان به «کِزه» معروف است و با توجه به تنوع قومی ، هر منطقه ، هوره مخصوص به خود دارد که با لهجههای خاص هر منطقه خوانده میشود، ولی در ساختار آوازی تفاوتی ندارند . اما متاسفانه چند سالی این میراث گرانبها در استان به دست فراموشی سپرده شده است وجوانان گرایش کمتری نسبت به آن دارند که میطلبد دستگاههای تبلیغاتی فعالیتهای خود را در این زمینه بیشتر کنند
آنچه که در بین سخنان خوانندگان، مردم و کارشناسان مشهود است عدم تکثیر این نوای محلی در بین نسل جدید است به همین دلیل برای بررسی این موضوع به سراغ متولیان فرهنگ و هنر استان رفتیم.
مقامهای هوره ایلام مکتوب شدند
یونس قیطانی معاون فرهنگی و رسانهای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی ایلام در این باره میگوید: در راستای حمایت از موسیقی کردی و حفظ فرهنگ اصیل ایلامی، مجموعه کتاب هورههای ایلام اثر علی محمد ارسلانی، نویسنده، شاعرو پژوهشگر فرهنگی اسفندماه سال گذشته چاپ شد.
او بیان داشت:این مجموعه شامل تمامی مقامهای هوره استان است که علاوه بر مجموعه کتاب در قالب مجموعه فایل صوتی نیز در آینده نزدیک منتشر میشود. قیطانی تاکید کرد: این اقدام برای اولین بار در استان در راستای ضرورت حمایت و صیانت از داشتهها و گنجینههای ارزشمند زبانی اقوام مختلف ایران زمین که مهمترین و قویترین ابزار حفظ هویت نسل امروز و انتقال فرهنگ اسلامی، ایرانی به آیندگان است انجام گرفته است.
وی تصریح کرد: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آماده همکاری با تمامی فرهیختگان، فرهنگ دوستان و پژوهشگران و هنرمندان برای چاپ و انتشار اثار فاخر هنری در استان میباشد. اگر چه متولیان اداره فرهنگ و ارشاد استان از حمایتهای این مجموعه میگویند، اما هماهنگی و نقش اداراتی همچون سازمان میراث فرهنگی در حفظ و بقای این آثار بسیار حائز اهمیت است، به همین دلیل این موضوع را از مدیرکل میراث فرهنگی ایلام پیگیری هم کردیم.
آوای مقامی “هوره” در فهرست آثار معنوی استان ایلام ثبت ملی شده است
عبدالمالک شنبه زاده مدیرکل میراث فرهنگی استان ایلام گفت: هوره” از آوازهای بومی و محلی این استان که از دیرباز تا کنون در بین مردم از جایگاه بالایی برخودار بوده، در فهرست آثار معنوی استان ایلام به شماره ثبت ۱۷۲ مورخ ۱۳۸۹/۱۱/۱۹به ثبت رسیده است.
وی اضافه کرد : هوره همچون صدف گرانبهایی است که نسل به نسل تا به امروز منتقل شده است و تداوم آن نیازمند مشارکت و حمایت دستگاهها و مردم هم استانی است.
شنبه زاده میگوید : برنامههایی موثری در راستای حفظ و احیای این اثر صورت گرفته است و در همین راستا بخشی از کارهای گذشتگان هوره خوان ضبط شده و تلاش میشود که دیگر آثار افراد مطرح درقالب بایگانی نگهداری شود.
با این وجود با بررسی کوتاه در میان مردم و به خصوص نسل جوان به این موضوع میتوان پی برد که هوره این آواز اسطایری قوم کرد متاسفانه ، مدتهاست مورد استقبال قرار نمیگیرد و پا در مسیر فراموشی میگذارد.
اگر چه اقدامات نهادهای متولی تا حدودی فقط نام هوره را زنده نگه داشته، اما برای بقای این میراث گرانبها باید از آمار و ارقام لسانی فراتر رفته و حداقل با ایجاد مشوقهایی همچون تشکیل انجمنهای حمایتی و برگزاری همایشهای دائمی از هدر رفت این میراث جلوگیری کرد.
به هرحال هوره این آواز پیچ در پیچ که در پس پیچ و خمهای تاریخ تا به امروز تداوم یافته نیازمند همت و تلاش جوانان این مرز و بوم برای بقا است، موضوعی که امید است تحقق یابد.