بیش از ۱۴۰ مرکز تحقیقاتی در حال تلاش جهت ساخت واکسن ویروس کرونا هستند؛ این واکسنها چگونه تست میشوند و چقدر به ساخت آنها نزدیکیم؟
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از یورونیوز، بیش از ۱۴۰ مرکز تحقیقاتی در جهان در حال تلاش برای ساخت واکسن ویروس کرونا هستند.
ساخت واکسن معمولا به سالها زمان برای آزمایش و تست روی افراد مختلف نیاز دارد، اما نظر به اهمیت همه گیری کرونا و بسیج عمومی برای حل این معضل، دانشمندان امیدوارند بتوانند واکسن آن را بین ۱۲ تا ۱۸ ماه بسازند. اما واکسنها چگونه تست میشوند و چقدر به ساخت واکسن کرونا نزدیک هستیم؟
نخست باید دانست برای آنکه واکسن به مرحله تولید سراسری برسد، باید ۴ مرحله را با موفقیت از سر بگذارند:
مرحله پیشاکلینیکی: در این مرحله محققان واکسن را به حیوانات تزریق میکنند تا ببینند آیا سیستم ایمنی آنان پاسخ مناسب را میدهد یا نه.
فاز ۱: در این مرحله واکسن به گروه کوچکی از افراد داده میشود تا مشخص شود واکسن بیخطر هست یا نه. محققان در این مرحله درباره ابعاد و چگونگی واکنش سیستم ایمنی بدن اطلاعات بیشتری کسب میکنند.
فاز۲: واکسن به صدها نفر تزریق میشود تا دانشمندان علاوه بر مسئله بیخطر بودن واکسن، بتوانند دوز یا مقدار درست دارو را برای تجویز تنظیم کنند.
فاز۳: واکسن به هزاران نفر تزریق میشود تا میزان اثرات جانبی نادر و همینطور بیتاثیری آنان در بعضی افراد مشخص شود. در این فاز یک گروه کنترل نیز وجود دارد که به افراد آن واکسن جعلی یا اصطلاحا «دارونما» داده میشود تا دانشمندان بتوانند با مقایسه به درک بهتری از عملکرد واکسن برسند.
مطابق آمارهایی که تا کنون منتشر شده است در حال حاضر:
۱۴۲ مرکز در مرحله پیشاکلینیکی هستند و آزمایشات انسانی را شروع نکرده اند.
۱۷ مرکز در فاز ۱ و در حال آزمایش ایمنی واکسن روی گروه کوچک هستند.
۱۴ مرکز در فاز ۲ و در مرحله تست گستردهتر انسانی هستند.
۶ مرکز نیز در فاز ۳ و در مقیاس هزاران نفری مرحله تست نهایی واکسن را شروع کرده اند.
تاکنون هیچ واکسنی برای استفاده عمومی تایید نشده است، با این حال شش مرکز پیشرو هرکدام در تلاشند زودتر به واکسن برسند.
در میان مراکزی که اکنون در فاز ۳ و نهایی آزمایش واکسن هستند، شرکت بیوتکنولوژی «مدرنا» در آمریکا قرار دارد. واکسن نوآورانه این شرکت که به نام «اِمآراِناِی-۱۲۷۳» (mRNA-۱۲۷۳) شناخته میشود با توالی آرانای پیامرسان کار میکند به نحوی که بدن را تحریک میکند تا پروتئین موردنیاز حیاتی برای مقابله با ویروس را خود تولید کند.
هنوز هیچ واکسن تایید شدهای که از این روش ساخته شده باشد برای بیماریهای عفونی مجوز نگرفته است. با این حال مقامات این شرکت دارویی میگویند در صورت موفقیت، تولید این واکسن در مقیاس عظیم به مراتب آسانتر از واکسنهای سنتی خواهد بود.
دانشگاه آکسفورد نیز از مراکزی است که فاز ۳ و نهایی آزمایش واکسن را در برزیل و آفریقای جنوبی شروع کرده است. واکسن آکسفورد در واقع از روی یک ویروس سرماخوردگی ساخته شده است که معمولا شامپانزهها را درگیر میکند. برای این کار محققان اول از همه ویروس سرماخوردگی شامپانزه را جدا میکنند و آن را به لحاظ ژنتیکی طوری تغییر میدهند که قابل سرایت به انسان نباشد. سپس در مرحله بعد ژنهایی به ساختار سلولی اضافه میکنند که کارشان ساختن پروتئینهای مخصوص از ویروس کووید-۱۹ یا اصطلاحا گلیکو پروتئین است. سپس آن را به داوطلبان تزریق میکنند.
این تکنیک در واقع همان تکنیکی است که دانشمندان آکسفورد پیش از بروز همه گیری کرونا درگیر امتحان آن بودند تا برای دو ویروس مرس و ابولا به واکسن برسند. دلیل اینکه این دانشگاه در تلاش برای رسیدن به واکسن کرونا از دیگر موسسات و دانشگاههای جهان جلوتر است نیز به همین مسئله باز میگردد.
دانشگاه ملبورن در استرالیا نیز یکی دیگر از مراکزی است که واکسن تولیدی خود را وارد فاز ۳ کرده است. این واکسن بر مبنای یک واکسن ۱۰۰ ساله متعلق به بیماری سل ساخته شده است.
گمان نمیرود این واکسن افراد را در مقابل کووید-۱۹ محافظت کند، اما ممکن است باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شود.
در میان شرکتهایی که فاز ۳ آزمایش انسانی خود را شروع کرده اند، سه شرکت از چین نیز وجود دارند. انستیتو بیولوژی ووهان، انستیتو بیولوژی پکن و شرکت چینی سینواک.
سینواک برای واکسن خود از ذرات غیرفعال شده کووید-۱۹ استفاده میکند و اکنون فاز ۳ آمایش انسانی خود را در برزیل انجام میدهد.
شیوع جهانی ویروس کرونا که از آغاز سال جاری میلادی با خروج از چین به تقریبا تمامی کشورهای جهان سرایت کرده است، تاکنون باعث ابتلای بیش از ۱۷ میلیون نفر در جهان شده است. از این تعداد تاکنون نزدیک به ۱۰ میلیون نفر بهبود یافتهاند و بیش از ۶۶۰ هزار نفر نیز جانشان را از دست دادهاند.